Για κάποιους το καλοκαίρι σημαίνει απόλυτη ελευθερία και είναι ο λόγος για να κάνουν υπομονή τους υπόλοιπους μήνες. Για άλλους, όμως, είναι μία περίοδος κρίσης, με έντονα καταθλιπτικά συμπτώματα…

Διακοπές, άδεια από την εργασία, θάλασσα, ξεγνοιασιά. Για τους περισσότερους το καλοκαίρι είναι η απόλυτη ελευθερία και ο λόγος για να κάνουν υπομονή όλους τους υπόλοιπους μήνες. Για κάποιους άλλους, όμως, είναι μια περίοδος κρίσης, με έντονα καταθλιπτικά συμπτώματα. Στο επίκεντρο των επιστημόνων τα τελευταία χρόνια βρίσκεται, λοιπόν, αυτό που ονομάζουμε «Εποχιακή Συναισθηματική Διαταραχή», η οποία διακρίνεται σε χειμερινή και καλοκαιρινή κατάθλιψη. Εν ολίγοις, πρόκειται για μια διαταραχή που αφορά επαναλαμβανόμενα καταθλιπτικά συμπτώματα σε συγκεκριμένες περιόδους του έτους, χωρίς ωστόσο να υπάρχει κάποια σημαντική αλλαγή στην καθημερινότητα.

Άγχος, έλλειψη όρεξης και αϋπνία λόγω ζέστης

Σύμφωνα με το Διαγνωστικό Στατιστικό Εγχειρίδιο για τις Ψυχιατρικές Διαταραχές, οι περισσότερες περιπτώσεις αφορούν καταθλιπτικά συμπτώματα που ξεκινούν το φθινόπωρο και σταματούν την άνοιξη (χειμερινή κατάθλιψη), ωστόσο, υπάρχει και το αντίστροφο μοτίβο, αυτό της καλοκαιρινής καταθλιπτικής διαταραχής. Η χειμερινή κατάθλιψη επηρεάζει περίπου το 5% των Αμερικανών, ωστόσο, δεν έχει γίνει τόση έρευνα για την εποχική συναισθηματική διαταραχή του καλοκαιριού. Πάντως, όπως αναφέρουν οι ειδικοί, τόσο η ζέστη, όσο και η υγρασία είναι πιθανό να προκαλέσουν καλοκαιρινή κατάθλιψη. Οι άνθρωποι που εμφανίζουν αυτή τη διαταραχή τείνουν να αισθάνονται περισσότερο αγχωμένοι – εν αντιθέσει με τον χειμώνα που αισθάνονται πιο ληθαργικοί, έχουν έλλειψη όρεξης και αϋπνία.

Εκτός από τα προσωπικά βιώματα του καθενός, στην εμφάνιση της καλοκαιρινής κατάθλιψης θεωρείται πως συμβάλει και η κλιματική κρίση, ενώ σύμφωνα με νεότερες έρευνες οι υψηλότερες θερμοκρασίες έχουν συνδεθεί και με υψηλότερα ποσοστά αυτοκτονιών στις ΗΠΑ καθώς και με αυξημένη χρήση καταθλιπτικών λέξεων σε αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Mέχρι στιγμής πάντως το γιατί κάποιοι άνθρωποι είναι πιο ευάλωτοι στην καλοκαιρινή κατάθλιψη παραμένει «το ερώτημα του ενός εκατομμυρίου δολαρίων».

Εμπόδια σε ένα κλίμα αφόρητης ζέστης

Σύμφωνα με την ψυχολόγο υγείας, ψυχοθεραπεύτρια και αναλύτρια ομάδας & οικογένειας, Ιωάννα Μαυρίδου, η αλλαγή της εποχής και η μετάβαση σε μία περίοδο που δεν συμπαθούμε – εν προκειμένω το καλοκαίρι- δεν αρκούν για να οδηγήσουν στην κατάθλιψη.

«Σε γενικότερο επίπεδο οι αλλαγές που συμβαίνουν στη ζωή μας συνήθως προκαλούν στρες και αυτό είναι φυσιολογικό μέχρι ενός σημείου. Ωστόσο, η δυνατότητα να ανταπεξέλθουμε σε αυτά διαφέρει ανάλογα με την προσωπικότητα του καθενός, την αυτοεκτίμηση, τη γενικότερη σωματική και ψυχική υγεία, την ύπαρξη στενών διαπροσωπικών σχέσεων και την ποιότητα ζωής συνολικά», τονίζει η ειδικός καλώντας μας να σκεφτούμε κάποιον που ήδη δυσκολεύεται στην προσωπική του ζωή και καλείται να αντιμετωπίσει αυτά τα εμπόδια σε ένα κλίμα αφόρητης ζέστης, όπου «θα έπρεπε» ή όλοι περιμένουν να είναι χαρούμενος και κοινωνικός.

Εχθρός δεν είναι το ίδιο το καλοκαίρι

Προς αποφυγή παρεξηγήσεων πάντως, η κ. Μαυρίδου επισημαίνει πως ο «δαίμονας» δεν είναι το ίδιο το καλοκαίρι.

«Δεν κατηγορούμε την εποχή, αλλά μπορούμε να πούμε πως εξαιτίας της εποχής, υπάρχουν δύο φαινόμενα που διερευνούμε και από επιστημονικής σκοπιάς. Βλέπουμε δηλαδή πως από τη μία η χαλαρότητα της εποχής έχει ως αποτέλεσμα κάποια προβλήματα να έρχονται στην επιφάνεια, ενώ από την άλλη παρατηρείται όλο και περισσότερο τα τελευταία χρόνια η συναισθηματική πίεση και ο ανταγωνισμός του «να περάσω καλά το καλοκαίρι», εξηγεί η ψυχολόγος, λέγοντας πως για τον καθένα ο «δαίμονας» του μπορεί να είναι κάτι διαφορετικό αλλά και πολύ παρόμοιο, καθώς αν το μοιραστεί με κάποιον δικό του άνθρωπο ενδεχομένως να διαπιστώσει πως τελικά, δεν είναι μόνος του.

Σύμφωνα με την ίδια πάντως, το χαρακτηριστικό που βγαίνει συνήθως στην επιφάνεια το καλοκαίρι είναι η χαμηλή αυτοεκτίμηση.

«Η χαμηλή αυτοεκτίμηση μπορεί τον υπόλοιπο καιρό να “κρύβεται” πίσω από την εικόνα ενός επιτυχημένου και πολυάσχολου επαγγελματία, ωστόσο τώρα, λόγω της γενικότερης στασιμότητας συνήθως κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, αυτή βγαίνει στην επιφάνεια», επισημαίνει η ίδια προσθέτοντας πως το καλοκαίρι είναι και η περίοδος που κάποιοι αναλογίζονται πόσο μόνοι τους νιώθουν, αν έχουν παρέες ή εάν η συντροφική σχέση τους λειτουργεί ικανοποιητικά.

«Ο ελεύθερος χρόνος του καλοκαιριού δίνει χώρο για ό,τι μας “ξέφυγε” από τους γρήγορους ρυθμούς της καθημερινότητας»

Την ίδια ώρα οι επιπλέον προσδοκίες που δημιουργούνται τόσο από τον κοινωνικό περίγυρο, όσο και από τους χρήστες των social media σχετικά με την καλοκαιρινή περίοδο, έχουν ως αποτέλεσμα πολλοί να επιδίδονται σε έναν «άτυπο διαγωνισμό» για τις καλύτερες καλοκαιρινές διακοπές.

Περιμένοντας το κάτι καλύτερο

Ωστόσο, σύμφωνα με την κ. Μαυρίδου δεν θα πρέπει κάποιος να ξεχνά πως ακόμη και οι πιο μεγάλες και ιδανικές προσδοκίες πολλές φορές είναι δύσκολο να ικανοποιηθούν ακόμα και στις καλύτερες συνθήκες.

«Τα social media έχουν συμβάλλει σε αυτό, καθώς υπάρχει συχνά μια τάση να δείχνει κανείς ότι περνά καλά στο ψηφιακό περιβάλλον αγνοώντας τις πραγματικές του ανάγκες, όπως ξεκούραση, απομόνωση, ηρεμία. Το κλίμα αυτό απομακρύνει το άτομο από το να ζει στο “εδώ και τώρα” και το ωθεί στο να περιμένει συνεχώς κάτι καλύτερο».

Σοφία Χρήστου-kathimerini.gr