Η ηλεκτρονική πλατφόρμα που ανέλαβε τα «συνταιριάσματα» μεταξύ των οικογενειών και των παιδιών βρήκε έδαφος προετοιμασμένο και τα αποτελέσματα είναι εντυπωσιακά

Λένε ότι τα δύσκολα παζλ μπορεί να ολοκληρωθούν εύκολα, αρκεί να βρεις τα κομμάτια-κλειδιά. Αυτή η σκέψη μού ερχόταν ξανά και ξανά στο μυαλό καθώς μιλούσα τις τελευταίες ημέρες με ανθρώπους που ασχολούνται με τον θεσμό της αναδοχής. Οι σωστοί άνθρωποι στις σωστές θέσεις, λίγα κρίσιμα κομμάτια και τίποτα δεν είναι ακατόρθωτο. Ακόμα και στον πολύπαθο χώρο της παιδικής προστασίας.

Αυτό είναι σίγουρα το μυστικό στο Ηράκλειο της Κρήτης, που σταθερά εδώ και χρόνια καταγράφει πολύ υψηλά νούμερα αναδοχών. Σύμφωνα με στοιχεία που παρουσιάστηκαν τον Νοέμβριο στο συνέδριο «Επ’ Αρωγή» στα Χανιά, από το 2012 έως το 2019 (δηλαδή πριν ακόμα από την εφαρμογή του νόμου 4538/2018 για την προώθηση του θεσμού της αναδοχής και της υιοθεσίας) στην Περιφερειακή Ενότητα Ηρακλείου είχαν βρει ανάδοχη οικογένεια 25 βρέφη 0-2 ετών, 9 νήπια 2-5 ετών, 8 παιδιά 5-8 ετών, 9 παιδιά 8-12 ετών και 4 παιδιά 12-18 ετών.

«Αν σκεφτείτε ότι κατά μέσον όρο ένα ίδρυμα φιλοξενίας έχει 20 παιδιά, ακόμα και πριν από την πλατφόρμα είχαμε αποφύγει την ίδρυση δύο ιδρυμάτων», λέει χαρακτηριστικά στην «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ» η Μαρία Φραγκιουδάκη, αναπληρώτρια προϊσταμένη του Τμήματος Κοινωνικής Αλληλεγγύης της Διεύθυνσης Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Μέριμνας της Περιφερειακής Ενότητας Ηρακλείου.

Αγωνία για τα παιδιά

Κοινωνική λειτουργός από το 1995, η κ. Φραγκιουδάκη είναι ένα από τα κομμάτια-κλειδιά στο παζλ της αναδοχής στην Κρήτη. «Οταν το 2012 μετακινήθηκα από το Λασίθι στο Ηράκλειο, βρεθήκαμε μια ομάδα ανθρώπων στην τότε Διεύθυνση Κοινωνικής Μέριμνας που μοιραζόμασταν την αγωνία για τα παιδιά τα οποία παρέμεναν στα νοσοκομεία και μετά πήγαιναν σε ιδρύματα, ένα γεγονός τραγικό για τη μετέπειτα εξέλιξή τους». Οπως λέει, μολονότι από το 2009 υπήρχε πλαίσιο για την αναδοχή (Π.Δ. 86/2009), το οποίο σε επείγουσες καταστάσεις έδινε τη δυνατότητα στον εισαγγελέα να δίνει παιδιά άμεσα σε οικογένειες, κατά προτίμηση συγγενικές, στις περισσότερες περιοχές της χώρας έμενε ανεκμετάλλευτο. «Από τη μία είχαμε τα βρέφη και τα παιδιά που οδηγούνταν σε ιδρύματα, και από την άλλη ανθρώπους, ζευγάρια, οικογένειες που δήλωναν πρόθυμοι να βοηθήσουν και να αναλάβουν τη φροντίδα ενός παιδιού. Συνδυάζοντας τα δύο και με τα εργαλεία που μας έδινε ο νόμος στήσαμε στο Ηράκλειο ένα πρώτο μητρώο υποψήφιων γονέων, συγκροτήσαμε μια ομάδα εργασίας, ενημερώσαμε τους εισαγγελείς αλλά και τις κοινωνικές υπηρεσίες των δήμων και των νοσοκομείων, ώστε όταν εισηγούνται την απομάκρυνση ενός παιδιού από την οικογένειά του, αντί για την τοποθέτηση του παιδιού σε ίδρυμα, να προτείνουν τη διερεύνηση της δυνατότητας να μπει σε ανάδοχη οικογένεια».

Δεν έμειναν εκεί. Τύπωσαν ενημερωτικό υλικό, διοργάνωσαν σεμινάρια, μίλησαν για τον θεσμό της αναδοχής σε εκπομπές στα ΜΜΕ. Το μητρώο υποψήφιων αναδόχων γονέων ολοένα και μεγάλωνε. «Κάναμε συνεχώς τοποθετήσεις παιδιών σε οικογένειες. Φροντίζαμε κανένα παιδί να μη μένει ούτε για μία ημέρα σε ίδρυμα, ενώ δουλεύοντας με τους υποψηφίους καταφέρναμε να μην επιλέγουν μόνο τα πολύ μικρά παιδιά, αλλά και τα παιδιά άνω των 6 ετών που αποτελούν και τον μεγαλύτερο πληθυσμό των ιδρυμάτων».

Οι κοινωνικοί λειτουργοί εργάζονται σε πολλά επίπεδα. Η αναδοχή είναι μια διαδικασία με πολλές προκλήσεις, χρειάζεται μεγάλη προετοιμασία. «Ενα παιδί που απομακρύνεται από την οικογένειά του έχει υποστεί παραμέληση, ενδεχομένως κακοποίηση, τραυματικά γεγονότα. Μπορεί αρχικά στην ανάδοχη οικογένεια να επικρατεί ενθουσιασμός, αλλά όσο περνάει ο καιρός και το παιδί αρχίζει να αισθάνεται ασφάλεια μπορεί να βγάζει συμπεριφορές που έχουν να κάνουν με την επούλωση του τραύματος», λέει η κ. Φραγκιουδάκη. «Είναι μια γοητευτική διαδικασία που αποκαλύπτει την επίδραση του οικογενειακού περιβάλλοντος στην επούλωση του τραύματος. Ενα παιδί έχει ανάγκη να ανήκει κάπου, να σχετίζεται με τους γύρω του. Αυτό δεν μπορεί να επιτευχθεί σε ένα ίδρυμα. Η αναδοχή δρα ως επανορθωτική εμπειρία για το παιδί».

Γόνιμο έδαφος

Ετσι, στην Περιφερειακή Ενότητα Ηρακλείου η εφαρμογή της ηλεκτρονικής πλατφόρμας που ανέλαβε τα «συνταιριάσματα» μεταξύ των οικογενειών και των παιδιών που βρίσκονται σε ιδρύματα ήρθε σε έδαφος προετοιμασμένο, γόνιμο. Από το 2019 έως το τέλος του 2022 έχουν τοποθετηθεί σε ανάδοχες οικογένειες 6 βρέφη έως 2 ετών, 5 νήπια 2 έως 5 ετών, 2 παιδιά 5 έως 8 ετών και 7 παιδιά 8 έως 12 ετών. Είναι χαρακτηριστικό ότι το Παιδικό Χωριό SOS στο Ηράκλειο (που μάλιστα βρίσκεται εντός του αστικού ιστού) έχει καταγράψει 19 αναδοχές από το 2019, συν δύο περιπτώσεις που όλα δείχνουν ότι θα καταλήξουν σε υιοθεσία. Είναι ο μεγαλύτερος αριθμός από όλα τα Χωριά της χώρας (να σημειωθεί ωστόσο ότι το Χωριό της Κρήτης έχει πιο μικρά σε ηλικία παιδιά, γεγονός που συμβάλλει στην αποκατάστασή τους).

Οπως λέει στην «Κ» ο Πέτρος Παπαδάκης, υπεύθυνος της δομής των Χωριών στην Κρήτη, η επιτυχία του προγράμματος οφείλεται και στην προετοιμασία του συστήματος από τις αρμόδιες αρχές. «Ο,τι έχει επιτευχθεί στο Ηράκλειο είναι αποτέλεσμα ομαδικής εργασίας των κοινωνικών λειτουργών της υπηρεσίας μας αλλά και των άλλων φορέων, παρά την τραγική έλλειψη προσωπικού που υφίσταται σε όλες τις υπηρεσίες». Σε όλες τις περιφερειακές ενότητες της Κρήτης υπηρετούν πέντε κοινωνικοί λειτουργοί. Σε κάθε περίπτωση, οι αρμόδιοι τονίζουν ότι η αναδοχή δεν είναι αυτοσκοπός. «Η αναδοχή έρχεται να υποκαταστήσει το ίδρυμα, όχι τη βιολογική οικογένεια. Και να ενισχύσει την αποϊδρυματοποίηση. Ερχεται να υποστηρίξει την οικογένεια να σταθεί στα πόδια της. Επίσης, η αναδοχή δεν πρέπει να λογίζεται ως προθάλαμος της υιοθεσίας. Ο στόχος είναι το παιδί να γυρίσει πίσω».

Λίνα Γιάνναρου – kathimerini.gr