Μια εντυπωσιακή αφήγηση της παγκόσμιας ιστορίας από τη Μεγάλη Έκρηξη έως τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

ΙΣΑΑΚ ΑΣΙΜΟΦ
Το χρονικό του κόσμου
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης
σελ. 1206

Αν και μιλάει μόνο για το παρελθόν, ξεκινάει με το βλέμμα στο μέλλον. «Το έτος 2000 πλησιάζει», γράφει στην εισαγωγή του ο Ισαάκ Ασίμοφ (2 Ιανουαρίου 1920 – 6 Απριλίου 1992) στο «Χρονικό του Κόσμου». Στον τόμο που αριθμεί πάνω από 1.000 σελίδες, ο Ασίμοφ, αυτός ο απίστευτος συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας και καθηγητής βιοχημείας στις ΗΠΑ, ξεκινάει μια μεγάλη αφήγηση της παγκόσμιας ιστορίας. Αν και όπως λέει το έτος 2001 θα είναι «κανονικά» η αρχή της τρίτης χιλιετίας, αυτές οι λεπτομέρειες δεν ενδιαφέρουν παρά μερικούς σχολαστικούς και γι’ αυτό, ακόμη και εκείνος, αποδέχεται τον μύθο και τη σαγήνη του στρογγυλού 2000.

Μπορεί λοιπόν ο συγγραφέας να άφησε τη σχολαστικότητά του στην άκρη για αρχή, αλλά την ξαναβρίσκει στη συνέχεια όταν αρχίζει και ξετυλίγει το κουβάρι του κόσμου με τα δεδομένα του 1989, χρονιά που πρωτοεκδόθηκε το βιβλίο. Από τη Μεγάλη Εκρηξη και τα προκαρυωτικά κύτταρα, την εμφάνιση των θηλαστικών και το τέλος των δεινοσαύρων, διαβάζουμε για την ανακάλυψη της φωτιάς, την εμφάνιση των σύγχρονων ανθρώπων, ακόμα και την εξημέρωση του σκύλου που είναι το μόνο αξιομνημόνευτο γεγονός που για τον Ασίμοφ έγινε πριν από 20.000 έως 14.000 χρόνια και μάλιστα από τα παιδιά. «Ενα παιδί θα μπορούσε εύκολα να αποκτήσει στενό δεσμό με ένα κουτάβι που είχε εγκαταλειφθεί», γράφει και προσθέτει ότι «το παιδί δεν θα δεχόταν με κανέναν τρόπο να γίνει το κουτάβι του τροφή και οι γονείς του θα υποχωρούσαν».

Το χρονικό είναι ένα δώρο για τον άνθρωπο του μέλλοντος και μια γενναία έκδοση από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης. Θα υπάρξει ποτέ συνέχεια; Όπως κλείνει και ο ίδιος τον επίλογό του: «Γι’ αυτό, λοιπόν, θα δούμε…»

Το ταξίδι στην παγκόσμια ιστορία συνεχίζεται με την αρχή των πόλεων και του πολιτισμού, την οποία ο συγγραφέας τοποθετεί στο 8000 π.Χ., την άνοδο και την πτώση μεγάλων αυτοκρατοριών του κόσμου, με πολέμους και επαναστάσεις για να καταλήξει στο τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, σχεδόν 40 χρόνια πριν από την εποχή του.

Μην μπείτε στον κόπο της εξακρίβωσης των στοιχείων που παραθέτει. Αρκούν για να έχει κανείς μια συνολική εικόνα της ιστορίας του κόσμου και της υπαρξιακής ματαιότητας των γεγονότων που στον ρουν της ιστορίας καταλήγουν σε μερικές αράδες σε ένα βιβλίο. Ακόμα και αν αυτές αναφέρουν και μια μυθική εκστρατεία στην Τροία. Η Ελλάδα γενικότερα δεν λείπει από το χρονικό. Υπάρχουν εκτενείς αναφορές στην αρχαία αλλά και στη σύγχρονη ιστορία της χώρας, όπως στην Ελληνική Επανάσταση του 1821 (και στις εμφύλιες συγκρούσεις των επαναστατών). Η ελληνική ανεξαρτησία είναι μόνο ένα από τα γεγονότα της εικοσαετίας 1820-40, καθώς για τον Ασίμοφ είναι εξίσου σημαντική η κατάργηση της δουλείας από τις αποικίες της Μεγάλης Βρετανίας, η προσάρτηση του Τέξας και η ανάδειξη των Ντίκενς, Αντερσεν, Ουγκώ και Μπαλζάκ.

Για τον Ασίμοφ οι επιστημονικές ανακαλύψεις και τα λογοτεχνικά έργα έχουν αντίστοιχα μεγάλη αξία με τα πολιτικά γεγονότα. Η Μικρασιατική Εκστρατεία είναι επίσης μέσα στα γεγονότα του τόμου και ο Ασίμοφ φαίνεται πως παίρνει, μάλλον χωρίς να το γνωρίζει, τη θέση του βενιζελικού στρατοπέδου: «Μετά την ανάρρηση του Κωνσταντίνου στον θρόνο της Ελλάδας, η Μεγάλη Βρετανία, που δεν είχε λησμονήσει τη γερμανόφιλη πολιτική του, απέσυρε τη βοήθειά της».

Ο Αμερικανός συγγραφέας έγραψε πάνω από 500 βιβλία επιστημονικής φαντασίας και θεωρείται ένας από τους πρωτοπόρους εκλαϊκευτές της επιστήμης αλλά και μεγάλος οραματιστής. Δεν είναι τυχαίο που σταματάει το Χρονικό στο 1945 καθώς θεωρεί το τέλος του πολέμου και ως ένα παράδειγμα «ασυνέχειας» της ιστορίας, μια στιγμή δηλαδή που τα πάντα μετά από αυτή είναι πολύ διαφορετικά απ’ ό,τι πριν. Διορατικότατος, γράφει ότι η πρόοδος και η τεχνολογία, που παραδοσιακά άλλαζε πολύ αργά τις ζωές των ανθρώπων, θα επιταχύνεται από εδώ και πέρα, φέρνοντας μαζί της θετικά και αρνητικά, όπως τη μόλυνση του περιβάλλοντος, την έλλειψη τροφίμων, την αύξηση της βίας, των νόσων, της κοινωνικής αλλοτρίωσης. Θα ήθελε να είχε γράψει το δεύτερο βιβλίο του κόσμου και να ζήσει μέχρι το 2000, αλλά δεν πρόλαβε. Το χρονικό είναι ένα δώρο για τον άνθρωπο του μέλλοντος και μια γενναία έκδοση από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης. Θα υπάρξει ποτέ συνέχεια; Όπως κλείνει και ο ίδιος τον επίλογό του: «Γι’ αυτό, λοιπόν, θα δούμε…».

Σάκης Ιωαννίδης-kathimerini.gr