«Ποιος βρίσκεται τελικά πίσω από την πλεκτάνη του κοροναϊού;» ρώτησε στωικά πριν από μία εβδομάδα ο παρουσιαστής της βραδινής τηλεοπτικής εκπομπής του A Haber –ενός από τα πλέον δημοφιλή τουρκικά κανάλια που διοικείται από στενούς συνεργάτες του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν–, προτού ο συνομιλητής του απαριθμήσει τους σιωνιστές, τους γκιουλενιστές και τους Αλεβίτες ως κύριους υπαίτιους για την πρόσφατη πανδημία. Πρόκειται απλώς για ένα μικρό δείγμα των συστηματικών θεωριών συνωμοσίας που αναπαράγονται πλέον καθημερινά από τα τουρκικά κανάλια, αποπροσανατολίζοντας την κοινή γνώμη, σπέρνοντας διχασμό και στοχοποιώντας τις μειονότητες της χώρας.

Η χρήση παρόμοιων αφηγημάτων δεν αποτελεί φυσικά διόλου καινούργιο φαινόμενο για τον φιλοκυβερνητικό τουρκικό Τύπο: ο διχασμός και η αναφορά σε υπόγειες ξένες δυνάμεις γεννήθηκαν ως αντίδραση στις διαμαρτυρίες για το πάρκο Γκεζί, παγιώθηκαν μετά το πραξικόπημα του 2016 και επαναχρησιμοποιήθηκαν προσφάτως όταν για έλλειψη βασικών τροφίμων κατά την πρόσφατη ύφεση της τουρκικής οικονομίας κατηγορήθηκαν οι Κούρδοι και οι Ηνωμένες Πολιτείες. Δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός πως η εξάπλωση του κορωνοϊού συνοδεύθηκε με τη χρήση αποδιοπομπαίων τράγων ώστε σε αυτούς να διοχετευθεί η δυσαρέσκεια. Ωστόσο, ακόμα και για τα χαμηλά μέτρα και σταθμά της τουρκικής πραγματικότητας, η συνωμοσιολογία στο ενημερωτικό οικοσύστημα κατά την περίοδο της πανδημίας άγγιξε αδιανόητα επίπεδα.

Ο αντισημιτισμός και τα αντιδυτικά αφηγήματα κυριάρχησαν, με σχολιαστή του A Haber σε άλλη εκπομπή να κάνει λόγο για την COVID-19 ως «κατασκεύασμα δυτικών, σιωνιστικών δυνάμεων όπως της οικογένειας Ροκφέλερ, με στόχο τον έλεγχο του πληθυσμού». Συχνά, οι αναλύσεις πήραν ακόμα εντονότερο θρησκευτικό χαρακτήρα: σε πάνελ του κυβερνητικού σταθμού CNN Türk, σχολιαστής ανέφερε πως ο κορωνοϊός «εργαλειοποιείται από τη Δύση για να εγκαθιδρύσει μια νέα μεικτή θρησκεία χριστιανισμού, παγανισμού και ιουδαϊσμού», συμπληρώνοντας πως στη συνωμοσία συμμετέχουν και οι μουσουλμάνοι οπαδοί του αυτοεξόριστου ιεροκήρυκα Φετουλάχ Γκιουλέν και των διαθρησκειακών διαλόγων που ο ίδιος ενθαρρύνει. «Ο κορωνοϊός είναι μια ασθένεια που κάποια μέρα θα θεραπευθεί, ο γκιουλενισμός από την άλλη είναι ανίατος. Δεν μπορεί να απαλλαγεί από αυτόν ένας οπαδός του, εκτός αν πεθάνει», έγραψε αργότερα ο Τούρκος δημοσιογράφος Νεντίμ Σενέρ.

Παράλληλα με τη συνωμοσιολογία, οι τελευταίες εβδομάδες χαρακτηρίζονται και από ασυνήθιστη έξαρση στα περιστατικά βίας κατά των μειονοτήτων της Τουρκίας. Το Σαββατοκύριακο σημειώθηκε ο τρίτος βανδαλισμός αρμενικής εκκλησίας μέσα σε έναν μήνα – μάλιστα ένας από τους υπευθύνους πίσω από προηγούμενο περιστατικό εμπρησμού αρμενικής εκκλησίας δήλωσε στην αστυνομία πως κίνητρό του ήταν η εκδίκηση κατά των Αρμενίων, καθώς είναι υπεύθυνοι για την εμφάνιση του κορωνοϊού. Στη λίστα προστέθηκαν αυτή την εβδομάδα η δολοφονία του 20χρονου Κούρδου Μπαρίς Τσακάν στην Αγκυρα –επειδή έπαιζε κουρδική μουσική την ώρα της προσευχής, κατά ισχυρισμό της οικογένειάς του– και η επίθεση πλήθους στην κηδεία του Αλεβίτη ακτιβιστή Ιμπραχίμ Γκιοκτσέκ. «Οι εντάσεις και η βία κατά των μειονοτήτων έφτασε σε επίπεδα που έχουμε να δούμε εδώ και πάνω από μία δεκαετία», ανέφερε χαρακτηριστικά ο αναλυτής Μουράτ Γετκίν.

ΝΙΚΟΣ ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ-kathimerini.gr