Ανοικτό κάλεσμα σε καλλιτέχνες, στοχαστές και συλλογικότητες να συμμετάσχουν στο έργο «Θεσσαλονίκη – Συναντήσεις: Κοιτάζοντας το Βυζαντινό Λουτρό / Κουλέ καφέ» απευθύνει το Eye’s Walk Digital Festival, το καινοτόμο φεστιβάλ που συνδυάζει την ψηφιακή τεχνολογία, το video installation & performing art και το design εμπειρίας με το ιδιαίτερο πολιτισμικό και αρχιτεκτονικό υπόβαθρο μιας πόλης.

Το Open Call είναι αποτέλεσμα της επίσκεψης που έκανε τον Οκτώβριο 2021 η Φιλία Μηλιδάκη, επιμελήτρια του Eye’s Walk Digital Festival, στη Θεσσαλονίκη για να πραγματοποιήσει έρευνα γύρω από το Βυζαντινό Λουτρό, με την υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού.

Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να βρουν το Open Call εδώ

«Κατά τη γνώμη μου, η Θεσσαλονίκη είναι η κατ’ εξοχήν πόλη των φαντασμάτων (για να ανατρέξω στον Mark Mazower), καθώς και των συναντήσεων, πιθανά λόγω του μεγέθους της –δεν είναι τεράστια–, αλλά και της θέσης της. Η ιστορία και η δημόσια μνήμη της μέχρι σήμερα δεν σταματά να ορίζεται από αυτές τις συναντήσεις ιδεών, πολιτισμών, θρησκειών, ανθρώπων. Και η λέξη ‘Συνάντηση’ δεν ορίζει το τετελεσμένο, αλλά διατηρεί μέσα της την πιθανότητα, τη ρευστότητα για νέες αναγνώσεις, κατανοήσεις, συνθέσεις. Αυτά τα συνδηλούμενα είναι πολύτιμα για την τέχνη», δηλώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η επιμελήτρια Φιλία Μηλιδάκη, υπεύθυνη, μαζί με την ομάδα του Eye’s Walk Digital, για την καλλιτεχνική επιμέλεια του νέου αυτού project.

Το Βυζαντινό Λουτρό Θεσσαλονίκης –το μοναδικό σωζόμενο λουτρό της μεσοβυζαντινής περιόδου στην Ελλάδα κι ένα από τα μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO στην πόλη– αποτέλεσε για τους διοργανωτές μια ακόμα ιδιαίτερη ‘συνάντηση’. «Νιώσαμε πολύ τυχεροί όταν, ερευνώντας για το Βυζαντινό Λουτρό, επιβεβαιώθηκε η ποικιλία των ταυτοτήτων τις οποίες φέρει: Ένα δημόσιο λουτρό που ανήκε πιθανά σε μοναστήρι και το οποίο σήμερα περαστικοί το περνούν για βυζαντινή εκκλησία, ενώ οι ταξιτζήδες το ξέρουν ως Κουλέ καφέ λουτρό, μιας και βρίσκεται στην παλιά μουσουλμανική γειτονιά του Κουλέ καφέ. Το λουτρό είναι στη ρίζα της Άνω Πόλης, δύο βήματα από το Πανεπιστήμιο, αλλά για πολλούς Θεσσαλονικείς η Άνω Πόλη δεν είναι ένας οικείος κόσμος. Στην περιοχή του ‘συναντάμε’, πέραν των βυζαντινών και των μουσουλμάνων, τους πρόσφυγες του ’22, τους Εβραίους της πόλης, αλλά και τους επαναστάτες, τους καλλιτέχνες, τον λαό και την εξουσία της. Σαν χώρος καθαρμού ήταν απαραίτητος (σωματικά και πνευματικά) για όλους», τονίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.

Το έργο «Θεσσαλονίκη – Συναντήσεις: Κοιτάζοντας το Βυζαντινό Λουτρό / Κουλέ καφέ» καλεί video & sound artists, performers, χορευτές, storytellers, μουσικούς, ποιητές, στοχαστές, συλλογικότητες, ακτιβιστές να δημιουργήσουν «Συναντήσεις». Θα επιλεγούν έργα τα οποία θα αποτελέσουν μέρη μιας ενιαίας αφήγησης στον δημόσιο χώρο, μέσα και έξω από το Βυζαντινό Λουτρό Θεσσαλονίκης, ενώ οι καλλιτεχνικές εγκαταστάσεις μπορούν να απλωθούν και σε άλλα σημεία της πόλης.

«Η πρότασή μας βρίσκεται στη φάση της έγκρισης από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού. Θα συμμετέχουν καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο και εκφραστές της καλλιτεχνικής δημιουργίας της Θεσσαλονίκης με έργα video, sound art, επίσης performers, μουσικοί, χορευτές αλλά και ιστορικοί, ξεναγοί, μια ευρεία γκάμα δημιουργών. Όπως συμβαίνει σε όλες τις παραγωγές μας, έτσι κι εδώ τόσο τα καλλιτεχνικά έργα όσο και το Βυζαντινό Λουτρό δεν θα αντιμετωπιστούν ως μοναδικά, πολιτιστικά αντικείμενα. Η καλλιτεχνική παραγωγή θα είναι κομμάτι της κοινωνικής διεργασίας που επιθυμούμε να ‘πυροδοτήσουμε’. Οι καλλιτέχνες έχουν πρόσβαση σε ιστορικό και άλλο υλικό σχετικά με το Λουτρό, το οποίο μας το παρέχουν αρχαιολόγοι και ιστορικοί. Επίσης τους δίνουμε την ευκαιρία να συνομιλήσουν με ένα δίκτυο επιστημόνων και συλλογικοτήτων της πόλης για να κατανοήσουν το παρελθόν και το παρόν της καλύτερα. Το ίδιο το μνημείο θα το κοιτάξουμε και μέσα από τη σχέση του (χωρική, συμβιωτική, σημασιολογική) με τους κατοίκους των διπλανών πολυκατοικιών και της ευρύτερης γειτονιάς του Κουλέ Καφέ, καθώς και με άλλα σημαντικά τοπόσημα της Θεσσαλονίκης μέσω της πολιτιστικής του ενότητας. Θέλουμε να αναδειχτούν, με ελευθερία, ιστορικές, γεωγραφικές, καλλιτεχνικές και φαντασιακές συνδέσεις (προσωπικές και συλλογικές) γύρω από το Βυζαντινό Λουτρό τόσο από την Ελλάδα αλλά όσο και από τη διεθνή κοινότητα», σημειώνει η επιμελήτρια στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.

Μετά τα Λοιμοκαθαρτήρια που «πρωταγωνιστούσαν» στο προηγούμενο project του Eye’s Walk Digital Festival, τώρα η θεματολογία εστιάζει στα λουτρά. Υπάρχει άραγε κάποια «σύνδεση» μεταξύ των δυο τύπων μνημείων στο σκεπτικό των διοργανωτών;

«Και στο Λοιμοκαθαρτήριο και στο Λουτρό ο καθαρμός και το σώμα είναι κυρίαρχα. Στο Λοιμοκαθαρτήριο το σώμα γίνεται περισσότερο αντιληπτό ως αντικείμενο που υποβάλλεται στην κάθαρση, στο Λουτρό ως δρων υποκείμενο που αυτενεργεί. Και τα δυο μνημεία αποκαλύπτουν πολλά για την ‘Κουλτούρα της Φροντίδας/Culture of Care’ στην εποχή τους. Το Λοιμοκαθαρτήριο της Σύρου, αν δεν γίνουν σύντομα παρεμβάσεις, γκρεμίζεται. Το Βυζαντινό Λουτρό έχει υπέροχα αποκατασταθεί, αλλά πολλά μπορούν να γίνουν ακόμα ώστε να αναδειχθεί και ως κομμάτι της ζωντανής μνήμης της κοινότητας. Ελπίζω οι δράσεις μας να το βοηθήσουν να παραμείνει ζωντανή μνήμη», σημειώνει η Φιλία Μηλιδάκη στο ΑΠΕ-ΜΠΕ. Και προσθέτει: «Αυτό που μας απασχολεί στο Eye’s Walk Digital festival είναι να το προσεγγίσουμε καλλιτεχνικά ως ενεργή πραγματικότητα και όχι μόνο ως διατηρητέο μνημείο, καθώς μέσα από τα χρόνια παρουσίας του έχει τη δύναμη να συγκεντρώνει γύρω του τα ατομικά και κοινωνικά ερωτήματα στο παρόν. Δηλαδή, αυτό που θέλουμε είναι να ανοίξει η ματιά μας προς την πλουσιότατη εμπειρία του Βυζαντινού Λουτρού που, σαν από όνειρο, μπορεί να ‘ξυπνήσει’, αρκεί να επιτρέψουμε στα σημερινά ερωτήματα (κοινωνικά, πολιτικά, οικονομικά, ψυχολογικά, πολιτισμικά, δημογραφικά κ.α.) να επανατοποθετηθούν τολμηρά δίπλα του», καταλήγει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.