Η Attica Bank ήταν πάντα μια τράπεζα που κινούνταν στη σκιά των μεγάλων της αδελφών, αυτών που σήμερα αποκαλούνται συστημικές. Ο λόγος είναι προφανής. H Attica είναι μια μικρή τράπεζα. Οι χορηγήσεις δανείων είναι μόλις 2 δισ. ευρώ, όταν της Alpha Bank και της Πειραιώς είναι περίπου 40 δισ., της Eurobank 36 και της Εθνικής 30 δισ. ευρώ. Αυτό, ωστόσο, δεν σημαίνει πως έχει λιγότερες «αμαρτίες». Ο δείκτης μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων, τα δάνεια σε καθυστέρηση δηλαδή, ως ποσοστό του συνόλου των δανείων είναι σχεδόν 45%, όσο περίπου είναι και στις μεγάλες τράπεζες.

Οσες φορές η Attica κατάφερε να προσελκύσει τα φώτα της δημοσιότητας πάνω της με την ένταση που θα ταίριαζε σε μια μεγάλη συστημική, δεν ήταν για καλό. Η πιο πρόσφατη περίπτωση ήταν η χορήγηση των δύο καταναλωτικών δανείων, συνολικού ύψους 100.000 ευρώ, στον αναπληρωτή υπουργό Υγείας Παύλο Πολάκη.

Ενδεχομένως να φταίει η ίδια της η φύση. Η Attica Bank είχε και έχει ως μεγαλομέτοχο το ασφαλιστικό ταμείο των μηχανικών, το ΤΣΜΕΔΕ παλαιότερα, τον ΕΦΚΑ (ως διάδοχο φορέα του ΤΣΜΕΔΕ) και το ΤΜΕΔΕ (Ταμείο Μηχανικών Εργοληπτών Δημοσίων Εργων) σήμερα. Επίσης, το Ταμείο των μηχανικών είναι ο πιο πιστός μέτοχος της τράπεζας, αυτός που δεν αποφάσισε ποτέ να κάνει stop loss, να βάλει δηλαδή ένα όριο στις ζημίες που θα αποδεχθεί από μια επένδυση, πριν την εγκαταλείψει για να μη φορτωθεί και άλλες. Συμμετείχε στις αλλεπάλληλες αυξήσεις με ποσά που ξεπερνούν αθροιστικά τα 800 εκατ. ευρώ. Αυτή η παράξενη εμμονή, που παραβιάζει τον βασικό κανόνα ακόμη και των πιο ριψοκίνδυνων επενδυτών (δεν βάζουμε ποτέ όλα τα λεφτά μας σε ένα «χαρτί»), έχει εξήγηση: Η Attica Bank χορηγούσε δάνεια σε μηχανικούς και κατασκευαστές πιο εύκολα, πιο πολλά, πιο φθηνά από τις άλλες τράπεζες. Εδινε εγγυητικές επιστολές ακόμη και σε εκείνους που δεν θα τολμούσαν να ζητήσουν από άλλο πιστωτικό ίδρυμα. Ισως η πιο γνωστή περίπτωση ήταν αυτή του ομίλου Καλογρίτσα.

To μικρό μέγεθος της Attica Bank τής επέτρεπε να περνάει κάτω από τα ραντάρ της ΕΚΤ, που ασχολείται μόνο με τα συστημικά πιστωτικά ιδρύματα κάθε χώρας. Το γεγονός αυτό προσείλκυσε από νωρίς, αρκετά πριν από τις εκλογές του Ιανουαρίου του 2015, την προσοχή των στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ. Εξάλλου, δύο στελέχη του τη γνώριζαν πολύ καλά. Ο ένας είναι ο Γ. Δραγασάκης, σύμβουλος της διοίκησης στο παρελθόν, που έβλεπε την τράπεζα ως συστατικό στοιχείο ενός συμπληρωματικού τραπεζικού συστήματος. Ο άλλος είναι ο Χρ. Σπίρτζης, ο οποίος ως πρόεδρος του ΤΕΕ το 2014 είχε εισηγηθεί τη συμμετοχή του ΤΣΜΕΔΕ στην αύξηση κεφαλαίου της Attica με 380 εκατ. ευρώ με στόχο, όπως εξηγούσε τότε στον Αλέξη Τσίπρα, «τη διατήρηση της Attica Bank από τον ασφαλιστικό φορέα των μηχανικών, ώστε να μην υπάρχει πλήρης έλεγχος του ελληνικού τραπεζικού συστήματος από την ΕΚΤ».

Ποιες ήταν οι προθέσεις τους γι’ αυτή την τράπεζα εκτός ελέγχου της ΕΚΤ, γι’ αυτό το συμπληρωματικό τραπεζικό σύστημα; Αγνωστο. Το γνωστό είναι πως μετά την ανάληψη της εξουσίας από τον ΣΥΡΙΖΑ, η Attica Bank αύξησε το όριο των πιστοδοτήσεων ακόμη και σε ομίλους που βρίσκονταν, όπως αποδείχθηκε στην περίπτωση Καλογρίτσα, στα όρια της χρεοκοπίας. Μέσα σε 15 μήνες η τράπεζα χορήγησε 400 εκατ. ευρώ σε συγκεκριμένους ομίλους, παρά τη συρρίκνωση της καταθετικής βάσης της. Το όριο πιστοδοτήσεων του ομίλου «Τοξότης» του κ. Καλογρίτσα από 10 εκατ. στο τέλος του 2014 αυξήθηκε στα 100 εκατ. έως το τέλος του 2015. Με εγγυητικές από την Attica Bank διεκδίκησε και πήρε τις μισές από τις οκτώ εργολαβίες στις οποίες έσπασε το οδικό έργο Πάτρα – Πύργος ο κ. Σπίρτζης. Με εγγυητική της Attica και με ενέχυρο κάποια βοσκοτόπια διεκδίκησε την άδεια τηλεοπτικού σταθμού. Ολα αυτά έφεραν την Attica Bank εντός της εμβέλειας του SSM και της ΤτΕ, η οποία αποφάσισε, τον Σεπτέμβριο του 2016, ότι θα έπρεπε να αλλάξει διοίκηση πριν «σκάσει» η τράπεζα. Η κυβέρνηση προωθούσε για διευθύνοντα σύμβουλο τον καθηγητή Παναγιώτη Ρουμελιώτη, η ΤτΕ ήθελε ένα τραπεζικό στέλεχος και αντιπρότεινε τον Θεόδωρο Πανταλάκη.

Διώξεις μετά την έρευνα της ΤτΕ

Επειτα από σκληρό μπρα ντε φερ μεταξύ κυβέρνησης και ΤτΕ επελέγη ο κ. Πανταλάκης, ενώ ο κ. Ρουμελιώτης ανέλαβε πρόεδρος. Παράλληλα, η ΤτΕ διενήργησε έρευνα, η οποία εντόπισε συνολικά 36 παραβάσεις ορθής τραπεζικής λειτουργίας, μεταξύ άλλων: Μεγάλα δάνεια σε ημιπτωχευμένες εταιρείες, αδικαιολόγητες αυξήσεις πιστοδοτικών ορίων και δανείων, ανεπάρκεια διοικητικών στελεχών, σύγκρουση συμφερόντων, δάνεια με επιτόκια κάτω του κόστους, κόκκινα δάνεια «ξεχασμένα» σε συρτάρια υποκαταστημάτων, κενά ασφαλείας στα πληροφοριακά συστήματα, μη καταγραφή πρόσβασης στην ηλεκτρονική βάση δεδομένων και στελέχη που έμπαιναν και άλλαζαν στοιχεία χωρίς να καταγράφονται. Λίγες ημέρες μετά την υποβολή του πορίσματος στη Βουλή και στη Δικαιοσύνη, οι οικονομικοί εισαγγελείς κάνουν έφοδο στην επιχείρηση της συζύγου του κ. Στουρνάρα.

Ωστόσο, στα μέσα Φεβρουαρίου, στη βάση εκείνου του πορίσματος, οι εισαγγελείς άσκησαν διώξεις για απιστία εις βάρος πρώην μελών του Δ.Σ., καθώς και για ηθική αυτουργία στην απιστία εις βάρος των νομίμων εκπροσώπων πέντε εταιρειών που ωφελήθηκαν από τα δάνεια. Μπορεί τα πράγματα να βελτιώθηκαν έκτοτε και η Attica Bank να επέστρεψε στη σκιά για λίγο. Επανήλθε δριμύτερη όμως εξαιτίας των κακών σχέσεων Ρουμελιώτη – Πανταλάκη. Τόσο κακών, που τον περασμένο Νοέμβριο ήρθαν στα χέρια. Κυβέρνηση και ΤτΕ βρίσκονται από τότε σε διαδικασία αναζήτησης νέου προέδρου. Εν τω μεταξύ, φάνηκε για μία ακόμη φορά γαλαντόμα, με αφορμή το δάνειο Πολάκη.

ΕΥΓΕΝΙΑ ΤΖΩΡΤΖΗ – ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ