Τίποτα δεν προμήνυε, πριν από λίγες εβδομάδες, την τραγική κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η Ιταλία εξαιτίας της πανδημίας που οφείλεται στον νέο κοροναϊό.

Η χώρα, που μετράει χιλιάδες κρούσματα και εκατοντάδες θανάτους, έχει τεθεί σε κατάσταση «προσωρινής νέκρωσης» και ταυτόχρονα έχει μεταβληθεί σε παρία της παγκόσμιας κοινότητας, απομονωμένη εξαιτίας των ματαιώσεων χιλιάδων πτήσεων, με τα σύνορα να κλείνουν στους πολίτες της ή όσοι προέρχονται από εκεί να εξαναγκάζονται σε αυτοπεριορισμό.

Τι έγινε, όμως, και η Ιταλία βρέθηκε σε αυτή τη δεινή, πρωτοφανή κατάσταση; Πολλοί παράγοντες συνέβαλαν στο τραγικό αποτέλεσμα, από την υπερβολική αυτοπεποίθηση των αρχών στην αρχή έως την κυβερνητική αδυναμία επικοινωνίας με τους υγειονομικούς φορείς, ακόμα και την υπερβολική γήρανση του πληθυσμού.

Στην αρχή της επιδημίας, όταν εκατομμύρια Κινέζοι βρίσκονταν σε καραντίνα και χιλιάδες πέθαιναν, η ιταλική κυβέρνηση εμφανιζόταν πανέτοιμη να αντιμετωπίσει την υγειονομική απειλή. Ο εντοπισμός, άλλωστε, δύο Κινέζων τουριστών που είχαν προσβληθεί από τον κορωνοϊό στη Ρώμη, στα τέλη Ιανουαρίου, και η άμεση εφαρμογή των αναγκαίων μέτρων (νοσηλεία στην απομόνωση) γέμισαν τους Ιταλούς, πολίτες και φορείς, με μια, όπως αποδείχθηκε, ανυπόστατη βεβαιότητα ότι όλα είναι υπό έλεγχο. Η Ιταλία, άλλωστε, ήταν μεταξύ των πρώτων χωρών που «έκλεισαν τα σύνορα» με την Κίνα.

Γεμάτος αυτοπεποίθηση ο πρωθυπουργός Τζουζέπε Κόντε υπερηφανευόταν ότι «το σύστημα πρόληψης που εφαρμόζει η Ιταλία είναι το πλέον ενδελεχές της Ευρώπης».

Δυστυχώς, η πραγματικότητα ήταν εντελώς διαφορετική και ο κοροναϊός εξαπλωνόταν με ταχύτητα στον Βορρά, κυρίως εξαιτίας της τοπικής διασποράς του στις κοινότητες και όχι λόγω εισαγόμενων κρουσμάτων. Ανάλογη είναι η κατάσταση που διαμορφώνεται στις ΗΠΑ, αλλά και στην Ισπανία, όπου διαπιστώθηκε ότι ο πρώτος θάνατος, ένας άνδρας με αναπνευστικά προβλήματα, καταγράφηκε στις 13 Φεβρουαρίου, χωρίς φυσικά να διαγνωστεί ποτέ, αφού δεν είχε ταξιδέψει στην Κίνα, ενώ η πρώτη διάγνωση μαζικών κρουσμάτων έγινε στις 24 Φεβρουαρίου.

Ενας άλλος παράγων που οδήγησε στην τραγική εξέλιξη της πανδημίας ήταν το χάος στη συνεννόηση μεταξύ νοσοκομείων του Βορρά και κεντρικής κυβέρνησης σχετικά με τα πρωτόκολλα διαγνωστικών εξετάσεων COVID-19 για ασθενείς με πυρετό.

Αυτή είναι και η συνταγή της καταστροφής σε μεγέθη Αποκάλυψης. Οταν ένας υγιής 38χρονος άνδρας, με καμία επαφή με την Κίνα, αρρώστησε στην επαρχία της Λομβαρδίας, αφού επισκέφθηκε το ιατρό του, πήγε στο τοπικό νοσοκομείο αρκετές φορές χωρίς να γίνει αντιληπτό ότι έχει προσβληθεί από τον κοροναϊό. Αυτός θεωρείται το «κρούσμα μηδέν». Τελικά νοσηλεύθηκε, ύστερα από καθυστέρηση 36 ωρών, στην απομόνωση του νοσοκομείου και πολύ πρόσφατα βγήκε από τη μονάδα εντατικής θεραπείας.

Παρά την εμφάνιση πολλαπλών κρουσμάτων στον Βορρά, οι ιταλικοί υγειονομικοί φορείς εξακολούθησαν να τα συνδέουν με τους δύο ασθενείς Κινέζους της Ρώμης, οι οποίοι είχαν επισκεφθεί την Πάρμα. Τελικά έθεσαν σε καραντίνα δέκα πόλεις στη Λομβαρδία και στο Βένετο, που συνδέονταν με την πρώτη ομάδα κρουσμάτων, την ημέρα που το «κρούσμα μηδέν» επιβεβαιωνόταν ότι ήταν θετικό στον κορωνοϊό.

Οι Ιταλοί πολιτικοί, ενώ η επιδημία μαινόταν, προσπαθώντας να αποτρέψουν τις ζημίες στην οικονομία και στον τουρισμό της χώρας και έχοντας την πλάνη ότι η κατάσταση ελέγχεται, έστελναν συγκεχυμένα μηνύματα. Ενας από αυτούς, ο ηγέτης του κεντροαριστερού Δημοκρατικού Κόμματος, Νικόλα Ζινγκαρέτι, δεν δίστασε να ταξιδέψει στο Μιλάνο μεσούσης της υγειονομικής κρίσης, προκειμένου να σφίξει τα χέρια των νέων, ενισχύοντας την εκλογική του βάση. Λίγες ημέρες αργότερα ανακοίνωσε ότι προσβλήθηκε από τον κοροναϊό, όπως και πολλοί συνεργάτες του.

Ακόμα και όταν επιβλήθηκαν τα περιοριστικά μέτρα στη μετακίνηση των πολιτών στον Βορρά, ιταλικές εφημερίδες ανέφεραν ότι οι απείθαρχοι Ιταλοί δεν συμμορφώθηκαν με τις υποδείξεις και συνέχισαν να συχνάζουν σε χώρους συνάθροισης, όπως τα γυμναστήρια.

Σήμερα πλέον, οποιαδήποτε μετακίνηση σε όλη την ιταλική επικράτεια, ακόμα και μια βόλτα με τα πόδια, απαιτεί ειδική βεβαίωση από τον ενδιαφερόμενο, που να αναφέρει με ακρίβεια τον λόγο εξόδου.

Και τα πράγματα δεν σταμάτησαν εδώ· επιδεινώθηκαν όταν διέρρευσε η απόφαση του υπουργικού συμβουλίου ότι θα θέσει σε καραντίνα τον Βορρά. Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι από την «κόκκινη ζώνη» άδραξαν την ευκαιρία και με κάθε μέσον κινήθηκαν προς τον Νότο, αποτελώντας μια πραγματική υγειονομική βόμβα. Πιθανώς η μαζική μετακίνηση από τον Βορρά στις πόλεις και στα χωριά του Νότου εξανάγκασε την ιταλική κυβέρνηση να βάλει «λουκέτο» σε ολόκληρη τη χώρα.

Γηρασμένος πληθυσμός

Ομως, για την κατάληξη της ιταλικής τραγωδίας κομβικό παράγοντα αποτελεί και η γήρανση του πληθυσμού. Η Ιταλία έχει τον πιο γηρασμένο πληθυσμό στην Ευρώπη. Σε ποσοστό 23% οι πολίτες της είναι μεγαλύτεροι των 65 ετών, ενώ η μέση ηλικία είναι τα 47,6 χρόνια (στις ΗΠΑ, αντιστοίχως, είναι 38,3 έτη). Τα περισσότερα θύματα της επιδημίας ήταν 80 ή 90 ετών (μέσος όρος ηλικίας των νεκρών τα 81 χρόνια) και αντιμετώπιζαν και άλλα προβλήματα υγείας.

Σύστημα υγείας στο «κόκκινο»

Τα πράγματα θα γίνουν χειρότερα προτού βελτιωθούν, προειδοποιούν οι ειδικοί και σίγουρα συμφωνούν και οι Ιταλοί γιατροί που δίνουν τον αγώνα τους σε ένα σύστημα υγείας που λειτουργεί στα όριά του ή ακόμα και πέρα από αυτά. Πλέον στον Βορρά οι ασθενείς νοσηλεύονται σε αυτοσχέδιες ΜΕΘ στα χειρουργεία, στους διαδρόμους, στις αίθουσες ανάνηψης. Μόνο ένα μικρό ποσοστό νοσηλεύεται σε θαλάμους αρνητικής πίεσης και συχνά οι γιατροί βρίσκονται στην τραγική θέση να επιλέξουν ποιον ασθενή θα συνδέσουν με τους αναπνευστήρες και ποιοι θα πεθάνουν αβοήθητοι. O δρ Μάσιμο Γκάλι, επικεφαλής του τμήματος λοιμωδών νοσημάτων του νοσοκομείου Σάκο του Μιλάνου, δήλωνε ότι δεν γνωρίζει πόσο μπορεί ακόμα να ανθέξει το ιταλικό ΕΣΥ, ενώ μεγάλη ανησυχία προκαλεί και η ανισότητα μεταξύ των νοσοκομειακών κλινών σε πλούσιο Βορρά και φτωχό Νότο. Αν, λοιπόν, το υγειονομικό σύστημα του Βορρά παραπαίει πλέον, τα αποτελέσματα μετάδοσης της επιδημίας στον Νότο θα είναι απολύτως καταστροφικά. Αξίζει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με την κατάταξη του ΠΟΥ το υγειονομικό σύστημα  της Ιταλίας είναι δεύτερο στον κόσμο για παροχή υπηρεσιών υγείας με πρώτη τη Γαλλία. Οπως επισημαίνει ο Αντόνιο Πεσέτι, συντονιστής των ΜΕΘ στη Λομβαρδία, «αν ο κόσμος δεν παραμείνει στα σπίτια του η κατάσταση θα γίνει απλά καταστροφική». Βέβαια, πολλοί επιδημιολόγοι αποδίδουν την «ιταλική τραγωδία» απλά σε ατυχία.

ΔΙΟΝΥΣΙΑ ΒΟΡΙΔΗ-kathimerini.gr