Αλλαγές καταγράφονται και στο μέγεθος του εγκεφάλου, αλλά και στα ζώα.

Το μέσο μέγεθος του ανθρώπινου σώματος παρουσίασε αρκετές σημαντικές διακυμάνσεις τα τελευταία εκατομμύρια χρόνια και αυτό συνδέεται με ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο κλίμα, σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύθηκε την Πέμπτη 8 Ιουλίου.

Μια ομάδα ερευνητών με επικεφαλής το Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ στο Ηνωμένο Βασίλειο και το Πανεπιστήμιο Τύμπιγκεν στη Γερμανία συγκέντρωσαν μετρήσεις του μεγέθους του εγκεφάλου και του σώματος από τουλάχιστον 300 απολιθώματα από το γένος ή την οικογένεια Homo, στο οποίο ανήκουν οι σύγχρονοι άνθρωποι (σ.σ. Homo sapiens).

Η ομάδα χρησιμοποίησε αυτά τα δεδομένα, σε συνδυασμό με την ανασυγκρότηση των περιφερειακών κλιμάτων της Γης τα τελευταία εκατομμύρια χρόνια, και υπολόγισε το κλίμα που είχε βιώσει κάθε απολίθωμα όταν ήταν ζωντανός άνθρωπος.

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι το κλίμα – ιδιαίτερα η θερμοκρασία – ήταν ο κύριος παράγοντας αλλαγών στο μέγεθος του σώματος τα τελευταία εκατομμύρια χρόνια. Τα ψυχρότερα, σκληρότερα κλίματα συνδέονταν με μεγαλύτερα σώματα, ενώ τα θερμότερα κλίματα συνδέονταν με μικρότερα σώματα, σύμφωνα με την ομάδα.

Η έρευνα δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature Communications. Οι ερευνητές εξέτασαν επίσης τις επιπτώσεις των περιβαλλοντικών παραγόντων στο μέγεθος του εγκεφάλου.

O Homo sapiens εμφανίστηκε πριν από περίπου 300.000 χρόνια στην Αφρική, αλλά το γένος Homo, το οποίο περιλαμβάνει τους Νεάντερταλ και άλλα εξαφανισμένα, συγγενικά είδη όπως ο Homo habilis και ο Homo erectus, υπήρχε για πολύ περισσότερο.

Οι ειδικοί απεφάνθησαν ότι σε σύγκριση με παλαιότερα είδη όπως ο Homo habilis, εμείς, οι Homo sapiens, είμαστε 50% βαρύτεροι και ο εγκέφαλός μας είναι τρεις φορές μεγαλύτερος – αλλά οι λόγοι πίσω από αυτές τις αλλαγές εξακολουθούν να είναι υπό συζήτηση.

Η ομάδα διαπίστωσε ότι το κλίμα έπαιξε κάποιο ρόλο στο μέγεθος του εγκεφάλου, αλλά υπήρχε τόσο μεγάλη διακύμανση στο μέγεθός του που δεν μπορεί να εξηγηθεί μόνο από τις περιβαλλοντικές αλλαγές.

«Είναι ενδιαφέρον ότι οι αλλαγές στο μέγεθος του εγκεφάλου δεν είχαν καμία σχέση με τη θερμοκρασία, οπότε το μέγεθος του σώματος και του εγκεφάλου εξελίχθηκε υπό διαφορετικές πιέσεις», σύμφωνα με τους ερευνητές.

«Είναι σημαντικό, ωστόσο, ότι το κλίμα εξηγεί τις αλλαγές στο μέγεθος του εγκεφάλου πολύ λιγότερο από ό,τι στο μέγεθος του σώματος. Αυτό σημαίνει ότι άλλοι παράγοντες, όπως οι πρόσθετες γνωστικές προκλήσεις ολοένα και πιο περίπλοκων κοινωνικών ζωών, οι πιο ποικίλες δίαιτες και η πιο εξελιγμένη τεχνολογία αποτέλεσαν πιθανότατα παράγοντες για τις αλλαγές στο μέγεθος του εγκεφάλου», τονίζουν οι ειδικοί.

Οι ίδιοι εκτιμούν ότι είναι απίθανο η τρέχουσα αλλαγή του κλίματος να επηρεάσει δραματικά τα μεγέθη του σώματός μας προς το παρόν.

Οι αλλαγές αυτές, που αναφέρθηκαν, έχουν συμβεί εδώ και χιλιάδες χρόνια ή μάλλον δεκάδες χιλιάδες χρόνια. Συνεπώς, λίγα χρόνια κλιματικής αλλαγής δεν θα κάνουν τίποτα στο σώμα ή στον εγκέφαλό μας.

Η τωρινή κλιματική αλλαγή συρρικνώνει τα ζώα

Ωστόσο, η κλιματική αλλαγή μπορεί ήδη να συρρικνώνει μερικά από τα ζώα του πλανήτη. Τα αποδημητικά πουλιά της Βόρειας Αμερικής γίνονται μικρότερα τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες και το άνοιγμα των φτερών τους είναι ευρύτερο.

Οι αλλαγές φαίνεται να εξηγούνται από το θερμότερο κλίμα, σύμφωνα με μια μελέτη του 2019.

Σε μια ανάλυση 70.716 νεκρών πτηνών που αντιπροσωπεύουν 52 είδη, τα οποία καταγράφηκαν μεταξύ 1978 και 2016, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι 49 από αυτά τα είδη παρουσίασαν στατιστικά σημαντικές μειώσεις στο μέγεθος του σώματός τους.

Και μια μελέτη του 2011 στο περιοδικό Nature Climate Change διαπίστωσε ότι τα εξώθερμα – ψυχρόαιμα ζώα όπως φρύνοι, χελώνες και φίδια που βασίζονται σε περιβαλλοντικές πηγές θερμότητας – «αλλάζουν ήδη πολύ» καθώς αυξάνονται οι θερμοκρασίες.