Η πανδημία έδωσε πολλές ευκαιρίες στα ακροδεξιά κόμματα της Ευρώπης να διευρύνουν το ακροατήριό τους, αλιεύοντας ψηφοφόρους από τη δεξαμενή των αρνητών του κορωνοϊού, των αντιεμβολιαστών και όσων αντιτίθενται στα περιοριστικά μέτρα, επικαλούμενοι παραβίαση των βασικών ελευθεριών τους. Παράλληλα, ιδανική για την ξενοφοβική ρητορική τους ήταν η ταύτιση του κορωνοϊού με ευάλωτες μειονότητες, όπως μετανάστες και Ρομά.
Στη Γαλλία η ηγέτις της Ακροδεξιάς Μαρίν Λεπέν άφησε για παράδειγμα να εννοηθεί ότι σε περιοχές με πολυπολιτισμικές κοινότητες, ειδικά εκεί όπου διαμένουν μουσουλμάνοι, ο κορωνοϊός μεταδίδεται ταχύτερα επειδή οι κάτοικοι αδιαφορούν για τα κυβερνητικά μέτρα και επιμένουν να συνωστίζονται. Στην Ισπανία, στέλεχος του Vox διακήρυξε στο Twitter ότι «τα ισπανικά του αντισώματα θα κατατροπώσουν τον κινεζικό ιό». Κοινός παρονομαστής εξάλλου πολλών ευρωπαϊκών λαϊκιστικών κινημάτων ήταν ένας ανένδοτος κατά της κυβερνητικής «δικτατορίας», διανθισμένος με θεωρίες συνωμοσίας: από την παρακολούθηση πολιτών μέσω εφαρμογών για την ιχνηλάτηση, την οποία κατέδειξε το Κόμμα της Ελευθερίας στην Αυστρία, μέχρι τη διαδεδομένη και στη χώρα μας άποψη ότι στόχος των εμβολίων είναι να εγκαταστήσουν ένα τσιπάκι στον οργανισμό μας. (Σε ορισμένες χώρες, όπως π.χ. στη Ρουμανία, την ενίσχυση της Ακροδεξιάς συνέδραμε και η σύγκρουση κράτους – Εκκλησίας γύρω από την άρνηση της δεύτερης να τηρήσει τα περιοριστικά μέτρα.)
Αμφίρροπο αποτέλεσμα
Το αποτέλεσμα της αναμέτρησης επιστήμης και ανορθολογισμού είναι αμφίρροπο έως τώρα, καθώς όπου τα ακροδεξιά κόμματα βρέθηκαν στην εξουσία υποχρεώθηκαν εκείνα να διαχειριστούν την υγειονομική κρίση, επωμιζόμενα το πολιτικό κόστος. Ετσι, στα χνάρια του Ντόναλντ Τραμπ –που έχασε τις εκλογές του Νοεμβρίου στις ΗΠΑ, σε μεγάλο βαθμό εξαιτίας της αδυναμίας του να αναχαιτίσει την πανδημία–, και το κυβερνών κόμμα του Βίκτορ Ορμπαν στην Ουγγαρία χάνει σταθερά επιρροή. Επίσης, η αντιευρωπαϊκή, ομο- και ξενοφοβική, υπερσυντηρητική πολωνική κυβέρνηση βρέθηκε να κυματίζει τη σημαία της υπευθυνότητας απέναντι στην αντιπολίτευση, καλώντας την να εναρμονιστεί με τις οδηγίες για την αναχαίτιση του κορωνοϊού. Την ίδια στιγμή βέβαια ο επικεφαλής του κυβερνώντος κόμματος, Γιάροσλαβ Κατσίνσκι, δεν έχανε την ευκαιρία να επιτεθεί κατά της Ε.Ε. ζητώντας επιστροφή στο «έθνος-κράτος».
O Iταλός ακροδεξιός ηγέτης Ματέο Σαλβίνι υπήρξε αρχικά ιδιαιτέρως προσεκτικός, κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου για την απειλή του κορωνοϊού. Επειδή όμως οι πρώτες εστίες εντοπίστηκαν στον Βορρά, όπου η Λέγκα του είναι στην εξουσία, περιήλθε σε ιδιαιτέρως δεινή θέση. Προκειμένου να αποσείσει τις ευθύνες της κακής διαχείρισης, κατέφυγε στην αντικινεζική ρητορική και στο κλείσιμο των συνόρων, ενώ δεν απέφυγε τη συνήθη για τους ομοϊδεάτες του πρακτική της υποβάθμισης της COVID-19.
Στη Γερμανία, η Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) ήταν το μοναδικό κόμμα που αντέδρασε τόσο έντονα στις επίμονες και δραματικές εκκλήσεις της καγκελαρίου Αγκελα Μέρκελ για αυστηρότερο lockdown, ενώ στη Σαξονία, όπου συγκεντρώνει το ένα τέταρτο των ψήφων, εντοπίζεται η μεγαλύτερη εστία διασποράς του κορωνοϊού. Οι ειδικοί εκτιμούν πως αυτό συνδέεται με την πλημμελή τήρηση των μέτρων από τους ψηφοφόρους του κόμματος, που συχνά θεωρούν ότι ο ιός είναι μια κατασκευή ή έστω πως υπάρχει μια υπερβολή για τη θνησιμότητα της ασθένειας.
Σύμφωνα με τον ειδικό σε θέματα Ακροδεξιάς, Κας Μούντε, η εικόνα από τη μελέτη 31 κομμάτων στην Ευρώπη είναι ανάμεικτη: μόνο τα μισά έχασαν επιρροή κατά το πρώτο κύμα της πανδημίας. Από τα υπόλοιπα, τα πέντε ενισχύθηκαν και τα δέκα δεν παρουσίασαν κάποια αλλαγή στις δημοσκοπήσεις. Συνολικά η αλλαγή στην υποστήριξη προς αυτά τα κόμματα ήταν αμελητέα και δεν ξεπέρασε κατά μέσον όρο το 1%. Κάπως χειρότερη είναι η κατάσταση για αυτά τα κόμματα στο δεύτερο κύμα της πανδημίας, αν και, όπως τονίζει ο Μούντε, είναι ακόμη νωρίς για να εξαχθούν συμπεράσματα και οι αποκλίσεις επίσης δεν είναι σοβαρές.
Οι προβλέψεις πάντως για το μέλλον δεν είναι ιδιαιτέρως καθησυχαστικές. Η παράταση των περιοριστικών μέτρων, η έναρξη των εμβολιασμών και η οικονομική κρίση που θα ακολουθήσει την πανδημία δημιουργούν πρόσφορο έδαφος για την ενίσχυση ακροδεξιών κομμάτων στην Ευρώπη. Επιπλέον, τα σχηματικά συνθήματά τους και η γενικότερη αμφισβήτηση της επιστημονικής αυθεντίας όλο και συχνότερα διαχέονται στον δημόσιο λόγο και τον δηλητηριάζουν, στα ΜΜΕ, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στην πολιτική.
