Μέσα από την εκπαίδευση περνάει ο δρόμος για την κοινωνική συμπερίληψη των Ρομά, όπως διαπιστώνει ο πρόεδρος της Επιτροπής για τη Γενοκτονία των Ρομά στη Διεθνή Συμμαχία για την Ανάμνηση του Ολοκαυτώματος (International Holocaust Remembrance Alliance- IHRA) Δρ. Πωλ Ισαάκ Χάγουελ.

Μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, με αφορμή την Ημέρας Μνήμης της Γενοκτονίας των Ρομά που τιμάται κάθε χρόνο στις 2 Αυγούστου, ο κ. Χάγουελ, γιος του Λεών, επιζώντα του Γερμανικού Στρατοπέδου Συγκέντρωσης και Εξόντωσης Άουσβιτς – Μπιρκενάου στο Οσβιέτσιμ της Πολωνίας, εξηγεί ότι η ετήσια ημέρα μνημόνευσης έχει οριστεί να είναι η 2α Αυγούστου γιατί το βράδυ εκείνης της μέρας, το 1944, στο Στρατόπεδο Μπιρκενάου, οι φρουροί διέλυσαν το λεγόμενο Τζιγκόινερ Λάγκερ ή Τσιγγάνικο Στρατόπεδο και δολοφόνησαν όλους τους έγκλειστους, οι οποίοι είχαν απομείνει. Σχεδόν 3000 ψυχές εξοντώθηκαν στους θαλάμους αερίων του Στρατοπέδου και τα σώματά τους κάηκαν στα κρεματόρια.

«Η λήθη της Γενοκτονίας των Ρομά και Σίντι διαιώνιζε τις προκαταλήψεις και τα στερεότυπα για τους Ρομά τα οποία, με τη σειρά τους, εξέτρεφαν τις διακρίσεις και το αθεμελίωτο και συνάμα επιζήμιο μίσος για τον “ άλλο” – τον Αντιτσιγγανισμό, ο οποίος, σε αρκετές περιπτώσεις, θέριευε. Έτσι, η Συμμαχία, ο διακρατικός αυτός οργανισμός, συνδυασμός ειδημόνων και ανωτάτων διπλωματικών λειτουργών από τα κράτη μέλη, συνέστησε την Επιτροπή για τη Γενοκτονία των Ρομά, το 2007, λόγω των ιδιαζόντων δεδομένων όχι πλήρως παράλληλων με το Ολοκαύτωμα των Εβραίων», αναφέρει.

Η συγκεκριμένη διεπιστημονική Επιτροπή της IHRA έχει ως στόχο την ευαισθητοποίηση ως προς τις προκαταλήψεις για τους Ρομά και τους Σίντι και την ανάδειξη της σχέσης μεταξύ της ιστορίας των διώξεων και της παρούσας κατάστασης σε κοινότητες Ρομά οι οποίες, σύμφωνα με τον κ. Χάγουελ, συνεχίζουν να βιώνουν τις εκφάνσεις των στερεοτύπων, προκαταλήψεων και, αρκετές φορές, του (φυλετικού) μίσους.

Ανάδειξη της Γενοκτονίας των Ρομά

Για την επίτευξη των στόχων της Επιτροπής διοργανώνονται δράσεις για την υποστήριξη της μνήμης και ανάμνησης των Σίντι και των Ρομά θυμάτων και επιζώντων και ενθάρρυνσης της έρευνας για τη Γενοκτονία των Ρομά. Στην κατεύθυνση αυτή, ο κ. Χάγουελ έχει προτείνει στους παρευρισκόμενους σε ομιλίες του στο Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας, στον Δενδροπόταμο, όπου κατοικούν πολλοί Ρομά, να συγκεντρώνουν κάθε είδους κειμήλια, με σκοπό την ίδρυση ενός μικρού μουσείου.

«Πήρα μάλιστα την πρωτοβουλία και με επιστολή μου στον κύριο Πρωθυπουργό, πρότεινα την ίδρυση ενός Μουσείου Ρομάνικου Πολιτισμού διότι οι τεχνίτες και τα έργα τους των παραδοσιακών δραστηριοτήτων σπανίζουν πλέον», αναφέρει ο κ. Χάγουελ.

Σχολιάζοντας την παρούσα κατάσταση των Ρομά στην Ελλάδα, διευκρινίζει ότι η μη πλήρης ενσωμάτωσή τους οφείλεται, πρώτον, στην τάση της συγκέντρωσης σε περιοχές, όπου η πλειοψηφία είναι Ρομά. «Δεν θα τις πούμε γκέτο διότι δεν είναι. Όμως η μη κοινωνική μίξη των διαφορετικών ομάδων δεν προάγει την αλληλοκατανόηση και την αποδοχή της μιας από την άλλη και τανάπαλιν. Οι Ρομά έτσι παραμένουν οι “ άλλοι”, αλλά και για τους Ρομά οι μη Ρομά είναι επίσης “ άλλοι”, οι Γκατζέ ή Μπαλαμοί. Είναι μια χρόνια περιθωριοποίηση, η οποία δυσκολεύει την ενσωμάτωση», εξηγεί ο κ. Χάγουελ.

Συνεχίζοντας τονίζει ότι η δεύτερη και κυριότερη αιτία της μη ενσωμάτωσης είναι η ανεπαρκής παιδεία και «ευτυχώς πλέον, η συνεχώς μειούμενη σχολική διαρροή», όπως λέει. «Η παιδεία και η εκπαίδευση των παιδιών Ρομά είναι αυτή η οποία θα ανεβάσει το επίπεδο και είναι η αναγκαία συνθήκη για καλύτερη διαβίωση ως ενήλικες. Πρέπει, όμως, τα παιδιά να πηγαίνουν σε σχολεία μαζί με μη Ρομά. Μόνον έτσι η εγγύς συνύπαρξη, διάδραση, αλληλοεπίδραση και επικοινωνία θα φέρει τα παιδιά πιο κοντά και ο άλλος θα πάψει να είναι ο άλλος», επισημαίνει.

Ο Πωλ Ισαάκ Χάγουελ είναι ερευνητής του Ολοκαυτώματος, της Γενοκτονίας των Ρομά και του Αντιτσιγγανισμού. Από το 2013 είναι μέλος της Ελληνικής Εθνικής Αντιπροσωπείας στη Διεθνή Συμμαχία για την Ανάμνηση του Ολοκαυτώματος- IHRA, μέλος της Ακαδημαϊκής Ομάδας Εργασίας [AWG] και πρόεδρος (2022) της Επιτροπής για τη Γενοκτονία των Ρομά.

Σύμφωνα με τον ίδιο, ο πατέρας του Λεών πολέμησε στο Αλβανικό μέτωπο και τραυματίστηκε ελαφρά. Είναι επιζών του Άουσβιτς-Μπιρκενάου (Αριθμός Στρατοπέδου KL-118633). Η μητέρα του Υβέτ Μπεράχα σώθηκε χάρη στις ενέργειες δυο χριστιανών Ελληνίδων, της Δανάης Καδόγλου Παυλίδου και της Ζωής Φολερού Μώρου (Δίκαιες των Εθνών 1999, Yad Vashem Ιερουσαλήμ).