Της Κατερίνας Τζωρτζινάκη-naftemporiki.gr

Από τα «Έργα και Ημέρες» του Ησίοδου μέχρι το έργο του Όσβαλντ Σπένγκλερ «Η Παρακμή της Δύσης» των αρχών του 20ού αιώνα, η παρακμή αποτελεί ένα από τα αγαπημένα θέματα του πολιτισμού της Δύσης. Ο φόβος της πτώσης σε δόσεις. Κεντρικό θέμα της φετινής Διάσκεψης Ασφαλείας του Μονάχου είναι η «φθίνουσα αντίληψη της έννοιας της Δύσης», η «λιγότερη Δύση», αυτό που οι Αγγλοσάξονες με μια λέξη έχουν ως «Westlessness» ορίσει.

Σιγά το καινούργιο, θα πείτε. Το ρέκβιεμ για τη Δύση πολλοί το έχουν αγαπήσει. Όσοι επιθυμούν να εκφράσουν απογοήτευση, αντιπαλότητα ή πόθο για εκδίκηση.

Πλέον, όμως, το φαινόμενο δεν περιορίζεται στην Ανατολή, που περιμένει την ιστορική της στιγμή, ούτε η ανησυχία είναι μόνο ότι το κέντρο βάρους, μαζί με το χρήμα, έχει εκεί μετατοπισθεί. Η ίδια η Δύση είναι λιγότερο δυτική και η αμφισβήτηση είναι εντός της πιο ηχηρή. Δείτε ποιοι ηγέτες είναι πλέον ισχυροί, ποιοι δίνουν τον τόνο στη διεθνή σκηνή.

Τον εθνικό εγωισμό, ο οποίος συμβάλλει στην αναγέννηση του ανταγωνισμού ανάμεσα στις μεγάλες δυνάμεις και καθιστά λιγότερο ασφαλή τον κόσμο, επέκρινε ο πρόεδρος της Γερμανίας, ρίχνοντας τα βέλη του στων ΗΠΑ την ηγεσία, που αρνείται την ίδια την ιδέα της διεθνούς κοινότητας.

Μόνο που ο Τραμπ και οι Ευρωπαίοι «Τραμπ» είναι σύμπτωμα. Δεν είναι η αιτία. Βολεύει στην ιστορία, όπως και στον Κήπο της Εδέμ, να υπάρχει ένας καίριος παίκτης: το φίδι.

Βολεύουν τα απλουστευτικά σχήματα, όταν διογκώνονται τα προβλήματα. «Τα μεσαία και λαϊκά στρώματα των ΗΠΑ και της Βρετανίας δεν γνώρισαν την ευημερία που είχε υποσχεθεί ο φιλελευθερισμός. Με τον καιρό, αισθάνθηκαν να πλήττονται όλο και περισσότερο από τον διεθνή ανταγωνισμό και το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα. Έπρεπε, λοιπόν, να βρεθούν ένοχοι», γράφει ο Τομά Πικετί. Οι Μεξικανοί εργαζόμενοι, η Κίνα, η Ευρωπαϊκή Ένωση…

Κάπως έπρεπε να εξηγηθεί η αποτυχία. Όταν δεν προβαλλόταν άλλη ερμηνεία, όταν την πτώση αντιμετώπιζαν με παραίτηση ή αδιαφορία, είναι τουλάχιστον υποκριτικό να οδύρονται τώρα για της Δύσης τη φθίνουσα πορεία.