Αν το παρατηρήσεις για λίγο, μοιάζει με μαίανδρο. Ενας τεράστιος μπλε μεταλλικός μαίανδρος με πέντε «κορυφές» που θυμίζει παιδική κατασκευή, καθώς καθρεφτίζεται στα νερά του φράγματος. Η λειτουργία του όμως είναι κάθε άλλο παρά διακοσμητική. Με την τοποθέτησή του στο σημείο υπερχείλισης του υδρευτικού φράγματος της Αλεξανδρούπολης, αύξησε τη χωρητικότητά του κατά 1,7 εκατ. κ.μ. νερού. Επιπλέον, το θωράκισε απέναντι στο ενδεχόμενο μιας ασυνήθιστα ισχυρής πλημμύρας, αφού η κατασκευή αυτή «ανοίγει» και διαλύεται σε κομμάτια, επιτρέποντας την ομαλή αποφόρτιση του φράγματος. Η τοποθέτηση του μηχανισμού συνδυάστηκε με ένα εκτεταμένο πρόγραμμα ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης στην πρωτεύουσα του Εβρου, χάρη στη συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.

Το υδρευτικό φράγμα βρίσκεται στην περιοχή Διποτάμου, 36,5 χλμ. ανατολικά της Αλεξανδρούπολης. Κατασκευάστηκε το 2000-2005 και έχει χωρητικότητα 13,5 εκατ. κ.μ. νερού, υδροδοτώντας εκτός από την πόλη και επτά οικισμούς που βρίσκονται στην ενδιάμεση απόσταση. «Πριν από το φράγμα, η πόλη υδρευόταν από 20 γεωτρήσεις, οι οποίες όμως παρουσίαζαν προβλήματα ποσότητας και ποιότητας νερού, καθώς από την υπεράντληση είχαν αρχίσει να στερεύουν ή να έχουν υφάλμυρο νερό, από τη διείσδυση της θάλασσας στον υπόγειο υδροφορέα», εξηγεί ο Γιώργος Ξενουδάκης, τεχνικός διευθυντής της Δημοτικής Εταιρείας Υδρευσης – Αποχέτευσης Αλεξανδρούπολης (ΔΕΥΑΑ). «Το φράγμα έλυσε το πρόβλημα της πόλης και ανακούφισε τις γεωτρήσεις. Ομως εξακολουθεί να μην καλύπτει την κατανάλωση στην αιχμή της, το καλοκαίρι».

Ετσι μια δεκαετία μετά τα εγκαίνια του φράγματος, η ΔΕΥΑΑ ξεκίνησε και πάλι να αναζητεί λύσεις. Η ιδέα της δημιουργίας ενός νέου φράγματος γρήγορα απορρίφθηκε, καθώς επρόκειτο για ένα έργο με μεγάλο κόστος. Στη συνέχεια, άρχισε να διερευνά πώς θα μπορούσε να αυξηθεί η χωρητικότητα του σημερινού φράγματος. Η αναζήτηση οδήγησε στον οργανισμό Global Water Partnership – Mediterranean (GWP-Med), ο οποίος τα τελευταία χρόνια συνεργάζεται με την Coca-Cola Hellas πραγματοποιώντας καινοτόμα προγράμματα διαχείρισης νερού ανά την Ελλάδα. Από τη συνεργασία των τριών πλευρών γεννήθηκε το πρόγραμμα «Το Νερό στην Πόλη», το οποίο υποστηρίχθηκε με τη χορηγία 1,2 εκατ. δολαρίων από το Ιδρυμα Coca-Cola ειδικά για την Αλεξανδρούπολη.

«Πρόκειται για μια ολιστική προσέγγιση, που δεν αφορά μόνο την τεχνική λύση για την αύξηση της χωρητικότητας του φράγματος, αλλά εν γένει τη διαχείριση του αστικού νερού», εξηγεί η Κωνσταντίνα Τόλη, υπεύθυνη του προγράμματος στην GWP-Med. «Με το νέο θυρόφραγμα αυξάνεται το διαθέσιμο νερό για την πόλη και μειώνεται η ανάγκη άντλησης των υπόγειων υδάτων (με ό,τι αυτή συνεπάγεται), άρα και η κατανάλωση ενέργειας. Παράλληλα, με ένα ολοκληρωμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα που εγκρίθηκε από το υπουργείο Παιδείας και υλοποιήθηκε στον Εβρο με τη συνεργασία των διευθύνσεων πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, 6.000 μαθητές, δάσκαλοι και καθηγητές ενημερώθηκαν για τον κύκλο του νερού. Τέλος, υλοποιήθηκαν σεμινάρια κατάρτισης για την ολοκληρωμένη διαχείριση των υδάτινων πόρων σε 66 επαγγελματίες της περιοχής». «Είμαστε ιδιαίτερα περήφανοι για το πρόγραμμα “Το Νερό στην Πόλη”, καθώς θέτει στο επίκεντρο το νερό, ένα από τα πολυτιμότερα αγαθά, και συνδυάζει καινοτομία, αποτελεσματικότητα και σημαντικά οφέλη για την τοπική κοινωνία και τους ανθρώπους της. Αναζητούμε διαρκώς νέους τρόπους για να προστατεύουμε και να επιστρέφουμε το νερό, να το επαναχρησιμοποιούμε και να το αναπληρώνουμε», αναφέρει η Λίλιαν Νεκταρίου, γενική διευθύντρια Coca-Cola για Ελλάδα, Κύπρο και Μάλτα.

Το φράγμα

Πώς λειτουργεί όμως το θυρόφραγμα και ποια είναι η καινοτομία του; Οπως εξηγεί ο κ. Ξενουδάκης, η κατασκευή αποτελείται από πέντε ανεξάρτητα κομμάτια, ύψους 1,65 μέτρων, που σχεδιάστηκαν στη Γαλλία (εταιρεία HydroPlus, θυγατρική της Vinci) και κατασκευάστηκαν στην Ελευσίνα. Κάθε κομμάτι αποτελείται από μια εσοχή (έναν «κουβά») και μια προεξοχή (ένα «φουγάρο»). Σε περίπτωση πλημμύρας, όταν το νερό ξεπεράσει το ύψος της εσοχής και υπερχειλίσει τότε ένα ένα τα κομμάτια της κατασκευής αποσπώνται, δημιουργώντας μια δίοδο για την ομαλή διέλευση του νερού. Η καινοτομία του έγκειται στο ότι το φράγμα ανοίγει χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση, μόνο με τη δύναμη του νερού: το «φουγάρο» επικοινωνεί με έναν χώρο κάτω από την εσοχή. Ετσι όταν αρχίσει να μπαίνει νερό μέσα στο «φουγάρο», γεμίζει τον χώρο κάτω από την εσοχή και με την άνωση την απελευθερώνει. Η τεχνολογία αυτή έχει χρησιμοποιηθεί άλλες δύο φορές στην Ελλάδα, σε υδροηλεκτρικά φράγματα, αλλά για πρώτη φορά σε υδρευτικό.

Η παρέμβαση ολοκληρώνεται με ένα πιλοτικό πρόγραμμα τηλεματικής παρακολούθησης του δικτύου ύδρευσης. Το έργο, που μόλις ανατέθηκε και θα παραδοθεί τον Μάρτιο, αφορά την παρακολούθηση των ποιοτικών χαρακτηριστικών αλλά και της πίεσης στους απομακρυσμένους οικισμούς Πυλαία, Κοίλα, Μελία και Κρίκη του Δήμου Αλεξανδρούπολης.