Η σκηνοθέτις και καλλιτεχνική διευθύντρια του Θεσσαλικού Θεάτρου Κυριακή Σπανού μιλάει για τη διεθνή παρουσία του θεάτρου, τις προκλήσεις και τα προβλήματα των ΔΗΠΕΘΕ

Πριν από τρία χρόνια, στο Διεθνές Φεστιβάλ Πειραματικού Θεάτρου του Ανόι, στο Βιετνάμ, το Θεσσαλικό Θέατρο απέσπασε πέντε βραβεία (τέσσερα αργυρά και ένα χρυσό) με το «Χώμα βάφτηκε κόκκινο» που σκηνοθέτησε η Κυριακή Σπανού. Τώρα η σκηνοθέτις και καλλιτεχνική διευθύντρια του θεάτρου έλαβε πρόσκληση από το Διεθνές Φεστιβάλ Πειραματικού Θεάτρου της Σαγκάης, που φέτος θα πραγματοποιηθεί διαδικτυακά λόγω των υγειονομικών μέτρων, για να παρουσιάσει τα «Αγάλματα περιμένουν» του Ανδρέα Φλουράκη (17-23 Οκτωβρίου). Ομως, το Θεσσαλικό θα ταξιδέψει ξανά και στο Διεθνές Φεστιβάλ Πειραματικού Θεάτρου στο Ανόι τον Νοέμβριο, με τον «Καλό άνθρωπο του Σετσουάν» του Μπρεχτ.

Η διευθύντρια του Θεσσαλικού Θεάτρου πιστεύει στην εξωστρέφεια. Πέρυσι πήγαν την παράσταση «Τα αγάλματα περιμένουν» στην Προύσα και στο Βουθρωτό. «Παρακολουθώ τα φεστιβάλ, τις προκηρύξεις, τη διεθνή θεατρική σκηνή γενικότερα. Δεν είναι εύκολο να παίρνεις μέρος σε τέτοιες θεατρικές συναντήσεις, προϋποθέτει μεταξύ άλλων προγραμματισμό από πολύ νωρίς, αποδεσμεύσεις ηθοποιών κ.ά.», λέει στην «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ». Την οργάνωση του ελληνικού θεατρικού συστήματος τη χαρακτηρίζει «άναρχη» διότι, όπως λέει, «δεν μπορείς να βγεις πολύ μπροστά». «Αυτές οι προσκλήσεις και συνεργασίες είναι αναζωογονητικές γιατί βλέπεις το έργο σε διαφορετικό περιβάλλον. Η πολιτιστική διπλωματία είναι σημαντική και κρίσιμη. Επιπλέον, σε αυτή την επικοινωνία πλουτίζεται και η ίδια η καλλιτεχνική γλώσσα», προσθέτει.

Ελληνικός χαρακτήρας

Τι ζητούν αυτά τα φεστιβάλ; «Τον ελληνικό χαρακτήρα. Είναι ο λόγος για τον οποίο ενδιαφέρθηκαν για τα “Αγάλματα” του Φλουράκη, μια παράσταση σύγχρονη, στην οποία φαίνεται ένα brand ελληνικό. Δεν είναι δηλαδή μια παράσταση που χάνεται μέσα στο διεθνές τοπίο». Το συγκεκριμένο έργο συνδυάζει το αφηγηματικό στοιχείο ντοκουμέντων της εποχής της απόκρυψης αρχαιοτήτων, το 1940, με τη μυθοπλασία: εικόνες ενός σύγχρονου κόσμου σε περίοδο αποσύνθεσης. Θέμα επίκαιρο σε μια εποχή που ο πόλεμος είναι πολύ κοντά μας.

Οι προσκλήσεις και οι συνεργασίες είναι αναζωογονητικές γιατί βλέπεις το έργο σε διαφορετικό περιβάλλον. Η πολιτιστική διπλωματία είναι σημαντική και κρίσιμη

Παρακολουθώντας τη διεθνή σκηνή στη μετά COVID εποχή, η κ. Σπανού διακρίνει την ανάγκη να επαναπροσδιοριστούν οι στόχοι των φεστιβαλικών συναντήσεων, καθώς έχει αλλάξει το πεδίο αναφοράς της θεατρικής τέχνης. «Άλλαξαν τα δεδομένα με τα οποία συνομιλούσαμε. Όμως αυτή η παγκόσμια απειλή, που δημιούργησε άλλες δικτυώσεις μεταξύ μας, δεν έχει μεταφραστεί ακόμη στην καλλιτεχνική γλώσσα. Ως προς τη θεματολογία, τις φόρμες, έχω την αίσθηση ότι φεύγουμε από το ατομικό και το ψυχολογικό για να πάμε σε όσα προέκυψαν αυτά τα χρόνια».

Όσο για τη χειμερινή σεζόν, στην οποία έχουμε υπερπληθώρα παραστάσεων όπως συνέβαινε πριν από το 2019, υποστηρίζει ότι για τον ξένο επισκέπτη που θα αναζητήσει έναν θεατρικό οδηγό να ενημερωθεί φαίνεται πως «όλα γίνονται και τίποτα δεν αναπνέει. Δεν μπορεί να δημιουργηθεί ένα γεγονός, ούτε αρνητικό, ούτε θετικό, ούτε αμφιλεγόμενο. Στο εξωτερικό ο θεατρικός χάρτης είναι πιο καθαρός, παράδοση που δεν διακόπτεται απότομα. Εδώ ζήσαμε την οικονομική κρίση, τη διακοπή του θεσμού των επιχορηγήσεων, έπειτα την επαναφορά τους χωρίς καινούργια κριτήρια, ακολούθησε η υγειονομική κρίση κ.ο.κ. Όλοι προσπαθούν να σώσουν το σπίτι τους. Δεν υπάρχει ψυχραιμία γιατί δεν υπάρχει διάλογος μεταξύ του ΥΠΠΟΑ, των πολιτιστικών φορέων, των σωματείων, των καλλιτεχνών, του Τύπου. Ο πληθωρισμός οδηγεί στην έκπτωση και στην υποτίμηση».

Από το 2018 που βρίσκεται στο Θεσσαλικό Θέατρο βλέπει πολλά προβλήματα στον θεσμό των δημοτικών περιφερειακών θεάτρων (ΔΗΠΕΘΕ). Βέβαια το Θεσσαλικό προϋπήρχε του θεσμού, με τη δουλειά των Κ. Τσιάνου, Άννας Βαγενά, Γ. Ζιάκα που δούλευαν με το όραμα της αποκέντρωσης. Όταν η Μελίνα Μερκούρη καθιέρωσε τα ΔΗΠΕΘΕ, το τοπίο στην περιφέρεια ήταν διαφορετικό. «Τα φεστιβάλ, οι περιοδείες το καλοκαίρι, το άλλαξαν εντελώς. Όμως σήμερα πρέπει να διαμορφώσουν ξεχωριστή ταυτότητα σε συνομιλία με το περιβάλλον που βρίσκονται. Αλλιώς, π.χ., λειτουργεί το Θ.Θ. το καλοκαίρι στην έδρα του, σε έναν τόπο που καίει και φεύγουν όλοι, και αλλιώς το ΔΗΠΕΘΕ Κρήτης που έχει πολλούς επισκέπτες την ίδια περίοδο. Ο σχεδιασμός δεν μπορεί να είναι οριζόντιος, οι συνθήκες άλλαξαν. Επιπλέον, δεν μας υπολογίζουν, δεν μας ενημερώνουν, το Φεστιβάλ Αθηνών είναι προνόμιο των κρατικών σκηνών, όχι δικό μας, παρότι είμαστε δημόσια θέατρα».

Τελευταία φορά που κλήθηκαν στο ΥΠΠΟΑ ήταν τον χειμώνα του 2019. Είκοσι πέντε χρόνια στον χώρο, σκηνοθέτις, μεταφράστρια, συγγραφέας, καταπιάστηκε και με τη διδασκαλία (17 χρόνια στο Τμήμα Θεάτρου της Σχολής Καλών Τεχνών του ΑΠΘ), και εδώ και τέσσερα χρόνια στο Θεσσαλικό Θέατρο. Πώς αντιμετωπίζονται οι γυναίκες σε διοικητικές θέσεις; «Κρίνονται αυστηρά, κάθε κίνηση κοσκινίζεται. Το κομμάτι που είναι αόρατο είναι το πώς δομείται η ζωή μιας γυναίκας. Δεν θεωρείται σημαντικό ότι πρέπει να φύγεις δύο ώρες πριν γιατί το παιδί σου δίνει εξετάσεις στο πανεπιστήμιο. Θεωρείται φυσικό ένας άντρας ηθοποιός να ζητήσει να φύγει μισή ώρα νωρίτερα γιατί έχει ματς, αλλά αν ζητήσει μια γυναίκα να φύγει γιατί το παιδί της δεν αισθάνεται καλά, θεωρείται ανεπαρκής. Φαίνονται μικρά αλλά είναι τεράστια θέματα».

Γιώτα Συκκά-kathimerini.gr