Σήμερα νοσούν παγκοσμίως από διαβήτη 425 εκατομμύρια άνθρωποι και υπολογίζεται ότι μέχρι το 2045 ο αριθμός αυτός θα έχει φθάσει τα 628 εκατομμύρια. Ο διαβήτης είναι η επιδημία της εποχής μας. Μία ύπουλη ασθένεια, τόσο επειδή σε πολλούς ανθρώπους παραμένει αδιάγνωστη όσο και επειδή αν διαγνωστούμε με αυτήν και δεν την αντιμετωπίσουμε αλλάζοντας τον τρόπο της ζωής μας θα μας ταλαιπωρήσει πολύ με τις επιπλοκές της.

Είτε ο διαβήτης μάς έχει χτυπήσει την πόρτα είτε έχουμε αρκετούς παράγοντες κινδύνου ώστε να υπάρχει περίπτωση να τον εμφανίσουμε κάποια στιγμή, η λύση είναι μία και μόνη: Να υιοθετήσουμε έναν καινούργιο τρόπο ζωής. Και ίσως αυτό και μόνο να είναι αρκετό όχι μόνο για να ελέγξουμε τον διαβήτη και τις επιπλοκές του αλλά και για να έχουμε μια ζωή πιο ποιοτική και πιο υγιή από πριν. Aλλωστε ο νέος τρόπος ζωής που απαιτείται να υιοθετήσουμε αν διαγνωστούμε με διαβήτη εμπεριέχει το να διατρεφόμαστε μεσογειακά, το να χάσουμε βάρος, το να φροντίζουμε να κινούμαστε αρκετά, το να κόψουμε το κάπνισμα και το να κάνουμε τακτικά τσεκ απ.

Αλλάζουμε τρόπο ζωής

Ο διαβήτης τύπου 2 είναι μία ασθένεια που οφείλεται κατά κανόνα στον σύγχρονο τρόπο ζωής και στο αυξημένο σωματικό βάρος των ανθρώπων στις μέρες μας, γι’ αυτό και οι άνθρωποι που νοσούν είναι πολύ περισσότεροι στον ανεπτυγμένο κόσμο ενώ παράλληλα στις αναπτυσσόμενες χώρες τα κρούσματα όλο και αυξάνονται καθώς υιοθετείται ο δυτικός τρόπος ζωής. Επιπλέον και στις φτωχές χώρες τα κρούσματα πληθαίνουν καθώς ο τρόπος διατροφής που υιοθετείται εκεί περιλαμβάνει πολλούς υδατάνθρακες και κακής ποιότητας λιπαρά και κρέας.

Αλλωστε, η διατροφή που είναι εξαιρετικά πλούσια σε λιπαρά σε συνδυασμό με την καθιστική ζωή είναι οι κύριοι παράγοντες που ενοχοποιούνται για τη ραγδαία αύξηση των ανθρώπων που πάσχουν από διαβήτη. Σε αυτή τη διαπίστωση βασίζεται και αυτό που τονίζουν συχνά οι γιατροί και είναι το ότι ο διαβήτης τύπου 2 δεν είναι απαραίτητο ότι χρειάζεται τελικά φάρμακα ή ινσουλίνη για να ρυθμιστεί. Μπορεί να ελεγχθεί σε πολλές περιπτώσεις με τη δίαιτα και την τακτική σωματική άσκηση.

Αρκεί ίσως να μάθουμε ότι αν ένας υπέρβαρος άνθρωπος εμφανίσει διαβήτη και κατορθώσει να χάσει βάρος είναι πολύ πιθανό να εξαφανιστεί τελείως ο διαβήτης χάρη στην απώλεια των κιλών και μόνο. Οι ειδικοί εξηγούν ότι ακόμα και αν χάσουμε το 5% με 10% του βάρους μας μπορούμε να δούμε σημαντικά αποτελέσματα όσον αφορά τη βελτίωση των τιμών που παρουσιάζει το σάκχαρο στο αίμα μας (ή να φθάσουμε ακόμα και στην υποστροφή του διαβήτη). Στην περίπτωση που με τη δίαιτα δεν κατορθώνουμε να ρυθμίσουμε τον διαβήτη, τότε ο γιατρός θα μας συστήσει τη λήψη φαρμάκων και σπανιότερα ενέσεις ινσουλίνης.

Πότε πρέπει να επισκεφθούμε τον διαβητολόγο

Αντίθετα με την αντίληψη που ίσως επικρατεί, τον διαβητολόγο δεν πρέπει να τον επισκεφθούμε μόνο όταν το σάκχαρό μας βρεθεί εξαιρετικά υψηλό σε κάποια εξέταση. Είναι σκόπιμο να τον συναντήσουμε και όταν το σάκχαρό μας βρίσκεται στα ανώτατα όρια ή όταν έχουμε κάποιον ή κάποιους προδιαθεσικούς παράγοντες για την εμφάνιση διαβήτη (π.χ. κληρονομικότητα, παχυσαρκία, κάπνισμα, διαβήτη κύησης, προχωρημένη ηλικία, συγκεκριμένες ασθένειες ή λήψη φαρμάκων που προδιαθέτουν στον διαβήτη, ιστορικό υπέρτασης, δυσλιπιδαιμίας, καρδιαγγειακής νόσου ή πολυκυστικών ωοθηκών κ.ά.). Οι συμβουλές και οι οδηγίες του μπορεί να παίξουν καθοριστικό ρόλο και να καταφέρουμε ακόμη και να αποτρέψουμε ή τουλάχιστον να καθυστερήσουμε την εμφάνιση του διαβήτη. Αλλά και στην περίπτωση που τελικά αποδειχθεί ότι πάσχουμε από αυτόν η έγκαιρη διάγνωση είναι ζωτικής σημασίας.

Πώς θα ζήσουμε καλύτερα με τον διαβήτη

Οταν μάθουμε ότι πάσχουμε από διαβήτη – ή ότι βρισκόμαστε στον προθάλαμο για να τον εκδηλώσουμε – είναι κάτι που σίγουρα μας στενοχωρεί και μας δημιουργεί άγχος, είναι όμως πολύ σημαντικό να αποδεχθούμε την κατάσταση, να μάθουμε όσο περισσότερα γίνεται και να συνειδητοποιήσουμε ότι πρόκειται για μία ασθένεια της οποίας η έκβαση περνάει ουσιαστικά από τα δικά μας χέρια. Ετσι:

* Μαθαίνουμε να τρώμε σωστά. Αντίθετα με τα όσα ίσως πιστεύουμε ή έχουμε ακούσει, το γεγονός ότι έχουμε διαβήτη δεν σημαίνει ότι χρειάζεται να πεθαίνουμε από την πείνα, σημαίνει όμως ότι θα πρέπει να ακολουθούμε μία υγιεινή, ισορροπημένη, μεσογειακή διατροφή. Μελέτες δείχνουν ότι άνθρωποι που ακολουθούσαν μία διατροφή πλούσια σε ίνες και σύνθετους υδατάνθρακες βελτίωσαν τον έλεγχο του σακχάρου τους κατά 95%.

* Βάζουμε τη σωματική άσκηση στη ζωή μας. Το να ασκούμαστε αν όχι καθημερινά, 3 με 4 φορές την εβδομάδα (το να περπατάμε μισή ώρα την ημέρα με γοργό βήμα αρκεί), μπορεί να αποδειχθεί σωτήριο για την υγεία μας. Μάλιστα μελέτες έχουν δείξει ότι οι άνθρωποι που βρίσκονται στον «προθάλαμο» του διαβήτη ακολουθώντας μέτρια άσκηση μειώνουν κατά 40% τον κίνδυνο να εμφανίσουν τελικά διαβήτη. Επίσης, έχει φανεί ότι μετά από κάποια αθλητική δραστηριότητα πέφτουν τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα κατά 20% με 30%.

* Αδυνατίζουμε. Η απώλεια βάρους είναι πάρα πολύ σημαντική τόσο για να απομακρύνουμε την πιθανότητα να εμφανίσουμε διαβήτη όσο και για να ελέγξουμε την έκβαση της ασθένειας αν τελικά μας προκύψει. Αλλωστε έχει αποδειχθεί ότι η παχυσαρκία αυξάνει τον κίνδυνο να εμφανίσουμε διαβήτη κατά 90%, ενώ η έλλειψη σωματικής άσκησης κατά 25%.

* Κρατάμε χαμηλά την πίεσή μας. Σε γενικές γραμμές αυτό σημαίνει ότι η μεγάλη θα πρέπει να είναι 14 (140 χιλιοστά της στήλης υδραργύρου) και η μικρή 8,5 (85 χιλιοστά της στήλης υδραργύρου). Αν όμως υπάρχουν και άλλα προβλήματα (π.χ. καρδιολογικά, νεφρολογικά) τότε, σε συνεννόηση με τον ειδικό γιατρό, είναι πιθανό να χρειάζεται να είναι η πίεση χαμηλότερη. Στην περίπτωση που η πίεσή μας είναι εκτός των επιθυμητών ορίων χρειάζεται να παίρνουμε ειδική φαρμακευτική αγωγή, σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού μας, ώστε να την κρατάμε στα επιθυμητά επίπεδα.

* Ελέγχουμε τις τιμές των λιπιδίων μας. Αυτό σημαίνει ότι τα λιπίδιά μας θα πρέπει να είναι: Χοληστερόλη κάτω από 200 mgr%, τριγλυκερίδια κάτω από 150 mgr%, HDL (καλή χοληστερίνη) πάνω από 45 mgr%, LDL (κακή χοληστερίνη) κάτω από 100 mgr%. Οπως και με την πίεση έτσι και με τα λιπίδια, αν υπάρχουν και άλλοι παράγοντες κινδύνου (π.χ. έμφραγμα, εγκεφαλικό κ.ά.) είναι πιθανό να χρειάζεται να είναι οι τιμές ακόμη χαμηλότερα, και αυτό είναι κάτι που θα καθορίσει ο ειδικός γιατρός. Αν οι τιμές των λιπιδίων στο αίμα μας είναι υψηλότερες από τις επιθυμητές τιμές, ο γιατρός μας θα μας καθοδηγήσει σχετικά με την ειδική φαρμακευτική αγωγή, που θα πρέπει να πάρουμε.

* Μετράμε μόνοι μας το σάκχαρό μας. Παρά την τακτική εξέταση του σακχάρου νηστείας αλλά και της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης που κάνουμε στον μικροβιολόγο μας, πρέπει να γνωρίζουμε ότι θα πρέπει να ελέγχουμε το σάκχαρό μας σε τακτά χρονικά διαστήματα στο σπίτι μόνοι μας, να σημειώνουμε τις τιμές και έπειτα κατά τις επισκέψεις στον διαβητολόγο μας να του δίνουμε τα αποτελέσματα. Με βάση την κατάστασή μας ο γιατρός μας θα μας πει πόσο συχνά πρέπει να μετριόμαστε και με ποιον τρόπο.

* Δεν αμελούμε το τσεκ απ. Η τακτική παρακολούθησή μας από τον διαβητολόγο μας, 4 φορές τον χρόνο, σε συνδυασμό με τη διενέργεια των εξετάσεων που αυτός θα μας συστήσει (σε συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα) ώστε να διασφαλίζεται η καλή κατάσταση όλων των οργάνων (μάτια, νεφρά, αγγεία, καρδιά κ.λπ.) που μπορεί να απειληθούν από τον διαβήτη, αλλά και η σωστή φροντίδα των ποδιών μας (θα πρέπει να επισκεπτόμαστε ένα εξειδικευμένο ιατρείο διαβητικού ποδιού μία φορά τον χρόνο) είναι πολύ σημαντικές για την καλή ρύθμιση και πορεία του διαβήτη μας. Επίσης θα πρέπει να επισκεφθούμε ένα διατροφολόγο-διαιτολόγο με την έναρξη του διαβήτη και αν χρειαστεί και στη συνέχεια.

10 κανόνες διατροφής για διαβητικούς

* Τρώμε ποικιλία τροφίμων.

* Τρώμε τακτικά γεύματα ανάλογα με τις οδηγίες που θα μας δώσει ο διαιτολόγος ή ο γιατρός μας. Αν παίρνουμε φάρμακα για τη ρύθμιση του διαβήτη ή ινσουλίνη, μπορεί να είναι αναγκαία η τήρηση ενός σταθερού προγράμματος διατροφής με σταθερές ώρες γευμάτων.

* Τρώμε όσο μας χρειάζεται ώστε να διατηρούμε ένα φυσιολογικό βάρος.

* Προτιμάμε τρόφιμα πλούσια σε φυτικές ίνες και δημητριακά ολικής άλεσης.

* Δεν ξεχνάμε να περιλαμβάνουμε φρούτα και λαχανικά σε κάθε γεύμα.

* Αποφεύγουμε τη ζάχαρη και τα γλυκά.

* Περιορίζουμε το επιβαρυντικό (κορεσμένο) λίπος.

* Δεν υπερβάλλουμε με το αλάτι.

* Πίνουμε αλκοόλ, αλλά με μέτρο. Αυτό που είναι επίσης πολύ σημαντικό είναι να πίνουμε αρκετό νερό (8 με 10 ποτήρια καθημερινά), κυρίως ανάμεσα στα γεύματά μας, ακόμα κι αν δεν έχουμε το αίσθημα της δίψας.

* Μαθαίνουμε να απολαμβάνουμε το φαγητό μας.

Ευχαριστούμε για τη συνεργασία τη δρα Ράνια Ζαχαροπούλου, παθολόγο με εξειδίκευση στον σακχαρώδη διαβήτη και τον κ. Χάρη Δημοσθενόπουλο, MMedSci.PhDc, κλινικό διαιτολόγο, προϊστάμενο Διαιτολογικού Τμήματος ΓΝΑ Λαϊκό, μέλος του ΔΣ της Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας.