Πέρυσι το φθινόπωρο, όταν ο σοσιαλιστής Εβο Μοράλες διεκδίκησε τέταρτη θητεία στην προεδρία της Βολιβίας, η μομφή των αντιπάλων του ήταν ότι δεν είναι δυνατόν ο ίδιος άνθρωπος να μονοπωλεί την εξουσία. Επειτα από μία επεισοδιακή και σε μεγάλο βαθμό τραυματική χρονιά, η απάντηση δόθηκε στις κάλπες της περασμένης Κυριακής.

Με καταμετρημένο το 95% των ψήφων, ο διάδοχος του Μοράλες, Λουίς Αρσε, απέσπασε ποσοστό 54,5% και εξελέγη πρόεδρος από τον πρώτο γύρο, επιβεβαιώνοντας την κυριαρχία του MAS (Κίνημα προς τον Σοσιαλισμό) στην πολιτική της νοτιοαμερικανικής χώρας. Ο αριστερός οικονομολόγος Λουίς Αρσε βρισκόταν στο πλευρό του Μοράλες από το 2005, όταν εκείνος διεκδίκησε και κέρδισε την προεδρία με πρόγραμμα που υποσχόταν εθνικοποιήσεις του ορυκτού πλούτου και των τηλεπικοινωνιών, καταπολέμηση της φτώχειας και αναπροσανατολισμό της εξωτερικής πολιτικής. Στα δεκατέσσερα χρόνια που ο Μοράλες κυβερνούσε και ο Αρσε υλοποιούσε την οικονομική πολιτική, η ακραία φτώχεια μειώθηκε στο μισό, ενώ ο μέσος ρυθμός ανάπτυξης άγγιξε το 4,6% ετησίως, οδηγώντας σε υπερδιπλασιασμό του ΑΕΠ. Το πόσο βαθιά εδραιωμένο είναι το MAS φάνηκε όταν η δεξιά αντιπολίτευση, με τη συνεργασία της αστυνομίας και τμημάτων του στρατού, αποπειράθηκε πέρυσι να υφαρπάξει την εξουσία αμφισβητώντας το εκλογικό αποτέλεσμα, σύμφωνα με το οποίο ο Μοράλες είχε ξεπεράσει το 50% και είχε επανεκλεγεί για τέταρτη φορά από τον πρώτο γύρο. Σε σύγκριση με άλλα, αιματηρά πραξικοπήματα που έχει ζήσει η Λατινική Αμερική, ο τρόπος με τον οποίο ο Μοράλες εκδιώχθηκε από την εξουσία και υποχρεώθηκε να ζητήσει άσυλο στο Μεξικό ήταν σχετικά ήπιος (μερικές δεκάδες νεκροί διαδηλωτές, πυρπολήσεις σπιτιών ηγετικών στελεχών του MAS κτλ.). Η απόφαση του Μοράλες να φύγει από τη χώρα και να μην προσπαθήσει να διεκδικήσει τη θέση του για να μη γίνει εμφύλιος πόλεμος ήταν ορθή. Η αυτοανακηρυχθείσα πρόεδρος της χώρας, επικεφαλής ενός κόμματος του 4%, Τζανίν Ανιεζ, δεν εντυπωσίασε τους Βολιβιανούς ούτε με την οικονομική διαχείρισή της ούτε με τον χειρισμό της κρίσης του κορωνοϊού, που σάρωσε τη χώρα. Ενώ τα δικαστήρια άνοιγαν σωρεία υποθέσεων εναντίον στελεχών του MAS και του ίδιου του Μοράλες, οι οπαδοί του έμειναν στους δρόμους διαδηλώνοντας συνεχώς για επανάληψη των εκλογών. Αυτή τη φορά, ο γενικός γραμματέας του οργανισμού αμερικανικών κρατών, Λουίς Αλμάγκρο, έσπευσε να συγχαρεί τον Αρσε, ενώ συγχαρητήρια απέστειλε και ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Μάικ Πομπέο.

Η περίπτωση Μορένο  

Είναι προφανές ότι η επιχείρηση ανατροπής του MAS έληξε, αλλά οι ελπίδες ότι ο Αρσε θα μετατραπεί σε δεύτερο Λένιν Μορένο είναι ζωντανές. Ο Μορένο ήταν ο αντιπρόεδρος του Ισημερινού επί του αριστερού προέδρου Ραφαέλ Κορέα, ο οποίος, μόλις αναδείχθηκε στην εξουσία, αποδείχθηκε πολύ πιο δεκτικός στα αιτήματα της Ουάσιγκτον. Ενα από τα αιτήματα αυτά, στην περίπτωση του Ισημερινού, ήταν η εκδίωξη από την πρεσβεία της χώρας στο Λονδίνο του Τζούλιαν Ασάντζ.

Στην περίπτωση της Βολιβίας, το βασικό ενδιαφέρον της Ουάσιγκτον έχει να κάνει με τα γιγάντια αποθέματα της χώρας σε λίθιο, το ορυκτό που χρησιμοποιείται για την κατασκευή μπαταριών και το οποίο τροφοδοτεί τη μετάβαση της παγκόσμιας οικονομίας σε νέες μορφές ενέργειας. Σε συνέντευξή του από το Μεξικό, λίγο μετά την ανατροπή του, ο Μοράλες είχε υποστηρίξει ότι οι συμφωνίες που έκλεισε με την Κίνα και τη Γερμανία για την εκμετάλλευση του λιθίου από το 2020 και οι οποίες άφηναν εκτός τις ΗΠΑ ήταν αυτές που οδήγησαν κάποιους στην Ουάσιγκτον να χρηματοδοτήσουν την έξωσή του.

Πώς θα διαχειριστεί τα θέματα αυτά ο Αρσε μένει να αποδειχθεί, αν και ο τίτλος της «Γουόλ Στριτ Τζέρναλ» («Η Βολιβία επέλεξε νέο πρόεδρο. Αλλά θα τον αφήσει ο προηγούμενος να κυβερνήσει;») δείχνει μια θετική προδιάθεση για εκμετάλλευση των ενδεχόμενων διαφορών ανάμεσα στον ακόμη εξόριστο Μοράλες και τον Αρσε.

Οταν, μετά την εκλογή του, ο Αρσε ρωτήθηκε για την πολιτική που σκοπεύει να ακολουθήσει, είπε ότι η κυβέρνησή του θα κριθεί από τα δικά της λάθη και ότι ο Μοράλες, που βρίσκεται στην Αργεντινή, δεν θα έχει ρόλο σε αυτή, αλλά θα παραμείνει επικεφαλής του MAS. Το οικονομικό μοντέλο, ωστόσο, δεν θα αλλάξει. «Δείξαμε στον κόσμο ότι μια διαφορετική πολιτική υπάρχει και πετυχαίνει», υποστήριξε.

Ευρυδίκη Μπερσή – kathimerini.gr