Μέσα στο σκοτεινό σκηνικό του δεύτερου κύματος της πανδημίας τα αποτελέσματα από δύο μεγάλες κλινικές δοκιμές εμβολίων ήρθαν να λειτουργήσουν ως φωτεινή αχτίδα αισιοδοξίας.

Η αρχή έγινε με το εμβόλιο των Pfizer/BioNTech, το οποίο όπως ανακοινώθηκε είναι πάνω από 90% αποτελεσματικό, για να ακολουθήσει χθες το εμβόλιο της Moderna, που έδειξε αποτελεσματικότητα 94,5% στην προστασία έναντι του νέου κορωνοϊού. Οι ελπίδες συνοδεύονται ωστόσο και από κάποιες ανησυχίες των πολιτών, που ζητούν απαντήσεις σε κρίσιμα ερωτήματα.

Πώς φτάσαμε στα εμβόλια Covid-19 σε μόλις 10 μήνες; 

Είναι γεγονός ότι για τα περισσότερα εμβόλια που έχουμε σήμερα στη διάθεση μας χρειάστηκε να περάσουν χρόνια ή ακόμη και δεκαετίες για να φτάσουν από το στάδιο της έρευνας στην αγορά. Ωστόσο αυτή τη φορά κυβερνήσεις και διεθνείς οργανισμοί έριξαν στήριξαν με τεράστια κεφάλαια εταιρείες και ερευνητικές ομάδες, ενώ αναπτύχθηκαν αρκετές πρωτοβουλίες διεθνούς συνεργασίας. Η πανδημία κινητοποίησε την επιστημονική κοινότητα σε παγκόσμιο επίπεδο, με αποτέλεσμα να αρχίσει ένας αγώνας σε υψηλές ταχύτητες.

Πώς λειτουργούν τα εμβόλια; 

Τα εμβόλια συνήθως μιμούνται μέρος του ιού έναντι του οποίου μας προστατεύουν, πυροδοτώντας αντίδραση από το ανοσοποιητικό σύστημα. Τα εμβόλια των Pfizer/BioNTech και Moderna χρησιμοποιούν και τα δύο μία νέα προσέγγιση, την οποία δεν έχουμε δει σε άλλο εγκεκριμένο εμβόλιο στο παρελθόν. Χρησιμοποιούν γενετικό κώδικα αντί μέρος του ιού αυτού καθεαυτού με μία τεχνική, που ονομάζεται messenger RNA (mRNA). Η mRNA είναι μία γενετική συνταγή, η οποία κατευθύνει τα κύτταρα, προσφέρει οδηγίες στον οργανισμό ώστε αυτός να παράγει ζωτικής σημασίας ιικές πρωτεΐνες, οι οποίες μπορούν με τη σειρά τους να προκαλέσουν ανοσο-απόκριση. Το γεγονός ότι δύο διαφορετικές εταιρίες σε δύο ξεχωριστές, ανεξάρτητες μελέτες, παρήγαγαν παρόμοια αποτελέσματα, αποτελεί μία ψήφο εμπιστοσύνης στην γενετική τεχνολογία τονίζουν ειδικοί.

Άλλες εταιρείες αναπτύσσουν εμβόλια χρησιμοποιώντας διαφορετικές τεχνικές: Το εμβόλιο που αναπτύσσει η AstraZeneca με το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης χρησιμοποιεί έναν άλλο ιό, της οικογένειας του αδενοϊού, που έχει τροποποιηθεί κατά τρόπο ώστε να περιέχει το γονίδιο για την παραγωγή της πρωτεΐνης SARS-CoV-2. Ο ιός αυτός δεν αναπαράγεται ούτε προκαλεί ασθένεια. Η παρδοσιακή οδός προς ένα εμβόλιο είναι η χρήση απενεργοποιημένου ιού.

Τι παρενέργειες έχουν; 

Προς το παρόν δεν έχουν καταγραφεί σοβαρές παρενέργειες στις κλινικές δοκιμές των δύο εμβολίων, αν και περιμένουμε οι εταιρείες προς τα τέλη του μήνα να δώσουν αναλυτικά στοιχεία για την ασφάλεια των εμβολίων. Κάποια συμπτώματα όπως χαμηλός πυρετός ή ήπιος πόνος έχουν εκδηλωθεί, αλλά είναι συνηθισμένα στους εμβολιασμούς και δεν προκαλούν ανησυχία.

Αποτρέπουν την μόλυνση; 

Δεν είναι ακόμη ξεκάθαρο εάν τα εμβόλια θα αποτρέπουν το να κολλήσει κάποιος τον ιό ή θα αποτρέπουν το να εκδηλώσει συμπτώματα ή τουλάχιστον το να νοσήσει βαριά σε περίπτωση που κολλήσει. Εάν εμποδίζουν την μόλυνση θα εμποδίζουν και την μετάδοση από τον έναν άνθρωπο στον άλλο, κάτι εξαιρετικά σημαντικό.

Θα είναι αποτελεσματικά σε παιδιά και ηλικωμένους;

Παιδιά άνω των 12 ετών και ηλικιωμένοι έως και 85 ετών έχουν συμπεριληφθεί σε κλινικές μελέτες. Ωστόσο προς το παρόν δεν έχουν δοθεί στη δημοσιότητα ξεχωριστά αποτελέσματα για κάθε ηλικιακή ομάδα. Η εμπειρία έχει δείξει ότι τα περισσότερα εμβόλια δεν λειτουργούν το ίδιο ικανοποιητικά σε ηλικιωμένους όσο σε νεότερους.

Πόσο θα διαρκεί η προστασία; 

Για να απαντήσουμε με βεβαιότητα σε αυτό το ερώτημα θα πρέπει να γίνουν follow up έρευνες. Προς το παρόν καμία από τις εταιρείες, που βρίσκονται στο τελικό στάδιο κλινικών δοκιμών δεν έχει δώσει στοιχεία για τη διάρκεια της προστασίας.

Πόσο σύντομα μπορώ να εμβολιαστώ; 

Τα πρώτα εμβόλια θα είναι στη διάθεσή μας στα τέλη του έτους ή στις αρχές του επόμενου. Ωστόσο δεν θα υπάρχουν αρκετές δόσεις για όλους. Οι περισσότερες χώρες έχουν αποφασίσει ότι πρέπει να εμβολιαστούν οι επαγγελματίες του χώρου της υγείας και να ακολουθήσουν οι ομάδες υψηλού κινδύνου (ηλικιωμένοι, άνθρωποι με υποκείμενα νοσήματα). Συνολικά η Ε.Ε. θα προμηθευτεί 1,1 δισεκατομμύριο δόσεις εμβολίων για την Covid-19. Στην Ελλάδα αντίστοιχούν περί τα 25 εκατομμύρια δόσεων. Ο εμβολιασμός θα είναι δωρεάν και θα γίνεται σε 1.018 κέντρα ανά τη χώρα. Θα υπάρχουν επίσης και κινητά συνεργεία που θα εμβολιάζουν όσους δεν μπορούν να μετακινηθούν.

Θα είναι υποχρεωτικό ή μπορώ να επιλέξω να μην εμβολιαστώ; 

Η κυβέρνηση έχει ξεκαθαρίσει ότι στην Ελλάδα το εμβόλιο δεν θα είναι υποχρεωτικό. Ωστόσο οι ειδικοί επισημαίνουν πόσο σημαντικό είναι να θωρακιστούμε απέναντι στον νέο κορωνοϊό.

Με πληροφορίες από CNN, Guardian