«Γιατί μας αρέσει η τραπ»: oι έφηβοι μιλούν για την αγαπημένη τους μουσική και οι ειδικοί αναλύουν την απήχησή της

Όταν πήγαιναν στο ίδιο σχολείο στα Σεπόλια, ο τράπερ Thug Slime γνώρισε τον Γιάννη Αντετοκούνμπο. Ο ένας διακρίθηκε στο μπάσκετ και, πιο πρόσφατα, ο άλλος βρήκε αναγνώριση στην τραπ. Το βιντεοκλίπ του τραγουδιού τού, επίσης νιγηριανής καταγωγής, Thug Slime «Αλήτισσα» («Βγαίνει έξω μόνο με αλήτες, της αρέσουν οι εγκληματίες») έχει περισσότερα από 4,5 εκατομμύρια views στο YouTube. Το «Bonnie&Clyde» («Για σένα θα σφάξω όποιον μου κουνιέται») αναρτήθηκε στο YouTube πριν από δυόμισι μήνες – έχει ήδη ξεπεράσει τα 4,2 εκατομμύρια views.

Στις 9 Νοεμβρίου, την ίδια ημέρα που ο Γιάννης Αντετοκούνμπο επισκέφτηκε τον πρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν στον Λευκό Οίκο, ο Thug Slime εμφανίστηκε ενώπιον εισαγγελέα επειδή μαχαίρωσε δύο άτομα στον Κολωνό. «Μετανιώνω γι’ αυτό που έγινε», δήλωσε, «τα μαχαίρια βρίσκονταν εκεί, στο αυτοκίνητο, από βιντεοκλίπ που κάναμε πριν από μία εβδομάδα». Τον Μάιο, ο ίδιος τράπερ συνελήφθη στα διόδια Θηβών για ναρκωτικά.

Οταν η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ρώτησε έναν 15χρονο από τα Σεπόλια ποιος από τους δύο συντοπίτες του αποτελεί μεγαλύτερο πρότυπο για τον ίδιο, δεν χρειάστηκε να σκεφτεί πριν απαντήσει «ο Thug». «Για μένα είναι πιο σημαντικά τα τραγούδια του Thug Slime», δήλωσε στην «Κ», «από αυτά που κάνει ο Αντετοκούνμπο».

Το μουσικό είδος της τραπ, το οποίο γεννήθηκε ως παραλλαγή του χιπ χοπ στις αρχές του 2000 στις ΗΠΑ, με τον όρο «τραπ» να αναφέρεται στα σπίτια-παγίδες όπου γίνεται αγοραπωλησία ναρκωτικών, είναι, αδιαμφισβήτητα, το πιο δημοφιλές είδος μουσικής στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή, ειδικά ανάμεσα σε εφήβους και νέους. Τουλάχιστον 40 από τα 50 πιο δημοφιλή τραγούδια στο ελληνικό Spotify ανήκουν στην τραπ. Κι ενώ πολλοί δηλώνουν πως ακούν τραπ «για πλάκα», αποτελεί το κυρίαρχο –αν όχι το μοναδικό– είδος μουσικής που ακούν οι έφηβοι.

«Μερικοί επηρεάζονται»

Ο 15χρονος από τα Σεπόλια λέει στην «Κ» ότι ακούει τραπ καθημερινά. «Εγώ δεν επηρεάζομαι, απλά μου αρέσει, αλλά μερικοί ακούν Thug Slime και έχουν επηρεαστεί από αυτόν· τραγουδάει για όπλα, ναρκωτικά, κι εκείνοι βάζουν τραγούδια του στον δρόμο και προχωρούν σαν συμμορία, κουβαλάνε μαχαίρια και τσακώνονται με συμμορίες από άλλες περιοχές», δηλώνει, τονίζοντας πως τα Σεπόλια έχουν κόντρα με το Περιστέρι. Εκτός από τον Thug Slime, έχουν συλληφθεί επίσης οι τράπερ Trannos για οπλοκατοχή, Light για οπλοκατοχή, οπλοφορία και παραβίαση του νόμου περί ναρκωτικών, και Saint για βιασμό 16χρονης.

Eνας άλλος 15χρονος από τα Σεπόλια –επίσης μαθητής στο 54ο Γυμνάσιο Αθηνών, το σχολείο όπου φοιτούσε ο 14χρονος Μάκης που ήταν θύμα bullying και αυτοκτόνησε τον Μάιο– αναφέρει ότι όλο το σχολείο ακούει την ίδια μουσική. «Τα παιδιά», λέει στην «Κ», «νομίζω γίνονται πιο βίαια έτσι». Βρίζουν, καπνίζουν, τραγουδούν τραπ στον δρόμο, ανταλλάσσουν μεταξύ τους μαχαίρια-πεταλούδα και σουγιάδες, σημειώνει. Συμμαθητές του από το δημοτικό τώρα έχουν αλλάξει. «Παίζουμε ποδόσφαιρο, παλιά ίσα ίσα θα πήγαιναν να σπρώξουν», εξηγεί, «τώρα είναι έτοιμοι να σε χτυπήσουν». Φυσικά, δεν πιστεύει ότι μόνος λόγος είναι η τραπ. «Γενικώς το περιβάλλον τους επηρεάζει», τονίζει στην «Κ», «αλλά και η τραπ βοηθάει λίγο».

Δεκάδες προφίλ νεαρών εφήβων, τόσο αγοριών όσο και κοριτσιών στο Instagram, αναγράφουν πάνω-πάνω τον αγαπημένο τους τράπερ, ταυτίζοντας σχεδόν ολοκληρωτικά την εικόνα τους με την προτίμησή τους σε καλλιτέχνη – σε κανένα προφίλ δεν αναγράφονται ο Snik και ο Light μαζί, η κόντρα των οποίων πήρε βίαιη τροπή δημοσίως στα MAD VMAs 2022. Αν δεν γράφουν το όνομα του αγαπημένου τους τράπερ, δηλώνουν τις προτιμήσεις τους χρησιμοποιώντας το emoji του φιδιού –αναφορά στον Thug Slime– ή του νεροπίστολου, καθώς δεν υπάρχει emoji για κανονικό πιστόλι, ενώ άλλοι, των οποίων τα προφίλ στο Tik Tok είναι αφιερωμένα εξ ολοκλήρου σε βίντεο στα οποία τραγουδούν τραπ –κυρίως MadClip, Light, Snik, Thug Slime, ή το «Σαλονικιός» του Ricta («Λέει είμαι Σαλονικιός, γουστάρει να ‘ρθει από πάνω, σηκώνεται απ’ τα γόνατα, και γλείφει όλο το πιάτο, θα κάνεις ό,τι θα σου πω, κούνα το πάνω κάτω»)– προτιμούν το emoji με το αίμα.

Σε αυτά τα βίντεο, διάφορες κοπέλες σχολιάζουν «θα κάνω ό,τι μου πεις» ή «δέχομαι» ή «το επόμενο με τη σλατίνα σου», από το σλατ, ή slut, ή, ελληνιστί, πόρνη. «Επηρεάζει τη νοοτροπία της γενιάς μου προς το χειρότερο», λέει στην «Κ» μια 15χρονη από τον Λαγκαδά Θεσσαλονίκης για την τραπ, «αφού ακόμα και εγώ που τους ακούω δεν συμφωνώ με τους στίχους». Ολα τα τραγούδια, τονίζει, μιλούν για τις γυναίκες ως αντικείμενα, πρότυπο που βλέπει φίλοι και συμμαθητές της να υιοθετούν – «χάνεται ο σεβασμός προς γυναίκες όλων των ηλικιών», υπογραμμίζει. «Και τα κορίτσια δέχονται το να προβάλλονται ως κάτι υποδεέστερο μέσω της αποδοχής αυτής της μουσικής», συμπληρώνει, «δεν βγάζω εμένα ή τις φίλες μου από αυτό, αφού προσπαθούμε κι εμείς να ταιριάξουμε».

Αλλα είδη συμπεριφοράς που βλέπει να υιοθετούν συνομήλικοί της αφορούν το ότι «λύνουν τα πάντα με το ξύλο» και ότι «η αλητεία, οι βρισιές, οι κακές επιδόσεις ακαδημαϊκά είναι πράγματα αρεστά και επιθυμητά· αυτό απορρέει από αυτά τα πρότυπα». Οταν ακούν μουσική, είτε έξω ή μεταξύ τους, πάντα παίζει μόνο τραπ, τονίζει η 15χρονη, και όλοι απολαμβάνουν τον ρυθμό, το beat. Μετά όμως έρχονται οι στίχοι. «Είναι σαν μια επανάσταση στα πρότυπα της καλής κοινωνίας», λέει στην «Κ», «έχει όμως καταλήξει να γίνεται ένας αγώνας για το ποιος θα είναι πιο κακός, χαζός, και καταστροφικός».

Τα πρότυπα της εποχής

Διαφέρει όμως η τραπ από άλλα είδη μουσικής που μπορεί να προωθούν μέσω των στίχων τους σεξιστικά πρότυπα, και επιφανειακό, επικίνδυνο ή παράνομο lifestyle; «Οπως κάθε ιδιαίτερο μουσικό ιδίωμα ή άλλο μέσο καλλιτεχνικής έκφρασης, για τους νέους είναι ένας τρόπος διερεύνησης και διαμόρφωσης μιας ταυτότητας σε προσωπικό επίπεδο, αλλά και σε επίπεδο ομάδας συνομηλίκων», λέει στην «Κ» ο Βασίλης Παυλόπουλος, καθηγητής Διαπολιτισμικής Ψυχολογίας στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. «Από εκεί και πέρα», προσθέτει, «κάθε γενιά επιλέγει ανάμεσα στα πρότυπα που της προσφέρουν η κοινωνία και η εποχή».

Η συγκεκριμένη είναι μια εποχή κατά την οποία η βία τουλάχιστον είναι συνεχώς στο προσκήνιο – είτε ειδησεογραφικά, λόγω του πολέμου, ή μέσω ταινιών, βιντεοπαιχνιδιών, τραγουδιών όπως τα προαναφερθέντα. Ταυτόχρονα, η συμμετοχή των ανηλίκων ως δραστών εγκλημάτων στη συνολική εικόνα της εγκληματικότητας της Ελλάδας αυξάνεται σταδιακά και διαχρονικά, σημειώνει στην «Κ» η Βασιλική Αρτινοπούλου, καθηγήτρια Εγκληματολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, άποψη που επιβεβαιώνει και ο Φώτης Σίσκος, αστυνόμος Β΄ στην Υποδιεύθυνση Προστασίας Ανηλίκων της Διεύθυνσης Ασφαλείας Αττικής, ο οποίος τονίζει ότι από το 2019 και μετά έχει παρατηρηθεί τόσο αύξηση στα περιστατικά στα οποία εμπλέκονται ανήλικοι ως δράστες, όσο και αυξημένη σφοδρότητα στις αντίστοιχες επιθέσεις.

«Φαίνεται να αυξάνεται η συμμετοχή τους στη διάπραξη βίαιων εγκλημάτων», συμπληρώνει στην «Κ» η κ. Αρτινοπούλου, «να μειώνεται το όριο ηλικίας και να αυξάνονται επίσης οι παραβάσεις της νομοθεσίας περί ναρκωτικών».

«Ξέρεις ότι θα σε σκότωνα, αν με πλήγωνες, θα το ’κανα»

Ό,τι ισχύει για τους κινδύνους του Διαδικτύου, των ναρκωτικών, της υποκουλτούρας, ισχύει και για την τραπ, σύμφωνα με την κ. Βάσω Αρτινοπούλου. «Δεν αρκεί το εξωτερικό ερέθισμα, το μήνυμα που εκπέμπεται, οι στίχοι ή το είδος της μουσικής», τονίζει, «χρειάζεται η εσωτερίκευση, η επεξεργασία του μηνύματος από το ίδιο το υποκείμενο και η αντίδραση σε αυτό», ενώ σημαντικό ρόλο παίζει η προσωπικότητα. «Οι ευάλωτοι, συχνά κοινωνικά αποκλεισμένοι, ανήλικοι επεξεργάζονται εσωτερικά τα μηνύματα και το περιεχόμενο με βάση τα δικά τους βιώματα, τις στάσεις και τις αντιλήψεις, με αποτέλεσμα να υπάρχουν ταυτίσεις και ενδεχόμενες αντικοινωνικές συμπεριφορές», αναφέρει στην «Κ».

Από την πλευρά του, ο κ. Σίσκος τονίζει πως, παρόλο που «κανένα ρεύμα που έχει να κάνει με την τέχνη δεν τίθεται ποτέ στο στόχαστρο καμιάς διωκτικής αρχής σε ένα δημοκρατικά διοικούμενο κράτος», το συγκεκριμένο είδος μουσικής «δημιουργεί κατά κάποιο τρόπο “εκκολπώματα” σε κύκλους παραβατικών ανηλίκων προκειμένου να δημιουργήσει ένα ρεύμα». Πηγή της αστυνομίας δηλώνει στην «Κ» ότι, γνωστός σε εκείνους, ανήλικος παραβάτης εμφανιζόταν πρόσφατα σε βιντεοκλίπ δημοφιλούς τράπερ. «Εχουμε δει σε δικογραφίες ότι ανήλικοι παραβάτες εκθείαζαν μέσω συγκεκριμένων προφίλ την παραβατική συμπεριφορά τους κατά τα πρότυπα της τραπ, με συγκεκριμένα λόγκο και συγκεκριμένους στίχους», λέει ο κ. Σίσκος.

Βία και… στιχουργία

«Σε καμία περίπτωση δεν στοχοποιούμε», αναφέρει, συμπληρώνοντας πως σε δικογραφία για σωματικές βλάβες με χρήση αιχμηρών αντικειμένων έχει υπάρξει υποσημείωση σχετική με προφίλ στο Instagram νέων που μεταξύ άλλων έχουν ως χόμπι τη δημιουργία στίχων τραπ. Και αυτό βέβαια εξηγείται, με τη μουσική όχι ως αίτιο εγκληματικότητας, αλλά ως τρόπο έκφρασης μιας πραγματικότητας που μάλλον υπάρχει ανεξαρτήτως. «Οσοι θα επηρεαστούν από την τραπ νιώθω ότι ούτως ή άλλως θα επηρεάζονταν από κάτι· η τραπ απλά τους δίνει αφορμή να εκφραστούν», υπογραμμίζει στην «Κ» ο 22χρονος Αλέξανδρος, ο οποίος άκουγε τραπ πιο μικρός.

«Η τραπ, όπως και άλλα είδη μουσικής», αναφέρει η κ. Αρτινοπούλου, «εστιάζει στην έκφραση μέσω των στίχων για τις σκληρές όψεις της κοινωνίας, για τα σύγχρονα κοινωνικά προβλήματα, ενδεχομένως με υπερβολικά κριτικούς και συχνά αντικοινωνικούς τόνους». «Ισως», συμπληρώνει, «να εκφράζει κάποιες φωνές των αποκλεισμένων και να υποδηλώνει την ανάγκη τους να ακουστούν». Οσον αφορά τα πρότυπα που θέτει η τραπ, περισσότερο από στίχους όπως «έχω σφαίρες να ψεκάσω όλο το τμήμα» (των Fly Lo, Mike G και Snik), τον Αλέξανδρο τον απασχολεί η δυναμική μεταξύ φύλων. «Οι στίχοι είναι κάπως εκτός πλαισίου από όσα συμβαίνουν γύρω μας, παραδείγματος χάριν, τις γυναικοκτονίες», σημειώνει, χωρίς να έχει άδικο. «Eχω το πιστόλι μες στο αμάξι μου γεμάτο», τραγουδάνε οι Toquel και Sin Laurent, «της είπα πήδα μέσα, ξέρω πού θα πάμε». «Πατάω μπουνίδι, ρίχνω κλωτσίδι», έλεγε ο iLLEOo, αναφερόμενος σε γυναίκα, το 2019, την ίδια χρονιά που ο Light τραγουδούσε ατμοσφαιρικά: «Ξέρεις ότι θα σε σκότωνα, αν με πλήγωνες, θα το ’κανα».

• Νο 1 στα trends του ελληνικού YouTube το τραγούδι των τράπερ Light και Trannos, «24HRS», το οποίο είναι και Νο 1 στα τοπ 50 τραγούδια του Spotify στην Ελλάδα.
• 69,8 εκατ. φορές έχει προβληθεί το βίντεο του τραγουδιού «Caliente» των Mente Fuerte, Hawk και Baghdad, το κομμάτι τραπ με τα περισσότερα views στο ελληνικό YouTube.
• 8 από τα τραγούδια στο τοπ 50 του ελληνικού Spotify είναι του 27χρονου τράπερ Toquel από το Τεπελένι, ο οποίος έγινε γνωστός το 2019 με το τραγούδι «Μπίζνες».
• 917.409 άνθρωποι κάθε μήνα ακούν τον, μάλλον πιο δημοφιλή, Ελληνα τράπερ Light, ο οποίος είναι γνωστός και ως Nero Greco, στο Spotify.
• 2019 Η χρονιά που η τραπ γίνεται ευρέως γνωστή στην Ελλάδα. Αφορμή το, σχεδόν ακατάληπτο, viral τραγούδι «Mama?» των Sin Boy, MadClip –ο οποίος τον Σεπτέμβριο σκοτώθηκε σε τροχαίο–, Ypo και iLLEOo.

Ηλιάνα Μάγρα-kathimerini.gr