O Nιρ Εγιάλ δεν μετανοεί για τη συγγραφή του βιβλίου «Εξαρτημένος: Πώς να δημιουργείς εξαρτησιογόνα προϊόντα» (Hooked: How to Build Habit-Forming Products), που αποτέλεσε βίβλο για τη Σίλικον Βάλεϊ. Φέτος, ωστόσο, κυκλοφόρησε ένα νέο βιβλίο του, για τους τρόπους με τους οποίους μπορούμε να ξεπεράσουμε τον εθισμό μας στην τεχνολογία και να απελευθερωθούμε.

Το καινούργιο βιβλίο του Εγιάλ, που κυκλοφόρησε στις Ηνωμένες Πολιτείες πριν από έναν μήνα, τιτλοφορείται «Απερίσπαστος: Πώς να ελέγξετε την προσοχή σας και να επιλέξετε τη ζωή» (Indistractable: How to Control Your Attention and Choose Your Life).

Το διαφορετικό σε αυτό το βιβλίο απεξάρτησης είναι ότι ο Εγιάλ δεν θεωρεί ότι η τεχνολογία είναι το πρόβλημα. Αντιθέτως, το μεγάλο πρόβλημα είμαστε εμείς, εκτιμά ο συγγραφέας.

«Μιλάμε για εθισμό, αλλά ούτε “σνιφάρουμε” το Facebook ούτε κάνουμε ενέσεις Instagram. Είναι πράγματα τα οποία μπορούμε να αντιμετωπίσουμε, αλλά πιστεύουμε ότι η τεχνολογία οφείλει να τα κάνει όλα για εμάς», εξηγεί ο Nιρ Εγιάλ.

Το νέο του βιβλίο είναι στην πραγματικότητα ένας οδηγός για την απεξάρτηση από έναν εθισμό που ο ίδιος υποστηρίζει ότι δεν υφίσταται. Στην πραγματικότητα, για την εξάρτησή μας από την τεχνολογία ευθύνεται η κατηγορηματική άρνησή μας να αναλάβουμε τις προσωπικές μας ευθύνες. Η λύση αυτού το μείζονος προβλήματος είναι απλή, αρκεί να επωμισθούμε εκ νέου τις ευθύνες μας.

Μικρά βήματα

Η «απελευθέρωση» αυτή μπορεί να επιτευχθεί με μικρά, ανώδυνα βήματα. Παραδείγματος χάριν: Μπορείτε να βάλετε το κινητό σας στο «αθόρυβο» για να περιορίσετε τις ενοχλήσεις και βεβαίως τη διάσπαση της προσοχής σας. Να στέλνετε λιγότερες ηλεκτρονικές επιστολές και ταχύτερες. Να μην περνάτε ώρες σε κάποιες ιστοσελίδες. Να έχετε μόνο έναν φορητό υπολογιστή στις συσκέψεις, και πολλά άλλα.

Ο Εγιάλ, που γεννήθηκε στο Ισραήλ και μεγάλωσε στη Φλόριντα, δεν πιστεύει ότι σήμερα, με το νέο του βιβλίο, προσπαθεί να πουλήσει τη θεραπεία σε μια νόσο που ο ίδιος προκάλεσε με το πρώτο του βιβλίο. «Ποιος υποστηρίζει ότι ο εθισμός στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι κάτι κακό; Για πολλούς ανθρώπους, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αλλά και τα παιχνίδια είναι κάτι το θαυμάσιο. Ολο το θέμα βρίσκεται στο πώς διαχειρίζεσαι αυτόν τον τεχνολογικό πλούτο», επισημαίνει.

«Αν χαρακτηρίσουμε την τεχνολογία εθιστική, τότε είναι βέβαιο ότι πρέπει να υπάρχουν τα “βαποράκια” της και οι έμποροί της. Αν όμως παραδεχθούμε ότι η τεχνολογία είναι κάτι το οποίο οι άνθρωποι απλώς χρησιμοποιούν υπερβολικά, τότε κάθε χρήστης πρέπει να αναλάβει τις ευθύνες του και να κάνει ο ίδιος κάτι για το πρόβλημά του», επισημαίνει ο Εγιάλ.

Οπως λέει, όσοι έχουν εθιστεί με τα κινητά τηλέφωνα πρέπει να σκεφθούν σοβαρά γιατί νιώθουν τόσο άσχημα όταν περιμένουν στην ουρά χωρίς την οθόνη τους μπροστά τους. Πρέπει να τηρούν ένα λεπτομερές ημερολόγιο, όπου να σημειώνουν όλα αυτά που χάνουν εξαιτίας του εθισμού τους.

Σίγουρα αυτές οι συμβουλές είναι δύσκολα εφαρμόσιμες και πιθανώς ενοχλητικές, ωστόσο, όπως σημειώνει στο βιβλίο του, «αν περιμένεις από τις εταιρείες τεχνολογίας να κάνουν κάτι ώστε τα προϊόντα τους να μην είναι τόσο ελκυστικά, θα πεθάνεις περιμένοντας».

Ο Εγιάλ, πάντως, παραδέχεται ότι το νέο του βιβλίο δεν έτυχε της υποδοχής που ο ίδιος περίμενε. «Δεν έχω μεγάλο κοινό», ομολογεί και προσθέτει ότι «εκεί έξω» κυριαρχεί η θεωρία περί τεχνολογικού εθισμού. «Πρόκειται για τον τελευταίο μπαμπούλα και ο κόσμος τον λατρεύει», καταλήγει.

Σφοδρή κριτική

Το νέο βιβλίο του Νιρ Εγιάλ πυροδότησε έντονη κριτική. Ο Ρίτσαρντ Φριντ, παιδοψυχολόγος, που πιστεύει ότι πρέπει να μειωθεί ριζικά ο χρόνος που τα παιδιά περνούν προσηλωμένα σε μία οθόνη, τoνίζει ότι ο Εγιάλ επιχειρεί να κάνει την απόλυτη μεταστροφή. «Οι άνθρωποι που προκάλεσαν τον τεχνολογικό εθισμό, έρχονται σήμερα να πουλήσουν την θεραπεία του. Ομως αυτοί είναι που εμπορεύτηκαν το ναρκωτικό πρώτοι. Είμαι βέβαιος ότι και η καπνοβιομηχανία υποστηρίζει ότι κάποιοι άνθρωποι έχουν απλά μία προδιάθεση στα αναπνευστικά προβλήματα». Την ίδια στιγμή, ο Τρίσταν Χάρις, ειδικός επί της ηθικής, που παλιότερα εργαζόταν στην Google και που πολλοί τον χαρακτηρίζουν η «συνείδηση της Σίλικον Βάλεϊ», έγινε η Νέμεσις του Εγιάλ. Το 2016, ο Χάρις διατύπωσε την άποψη ότι η τεχνολογία είναι εξαιρετικά εξαρτησιογόνα και στην πραγματικότητα, «υφαρπάζει» τους εγκεφάλους. Ετσι πιστεύει ότι η ευθύνη για τη θεραπεία δεν βαρύνει το άτομο, όπως προτείνει ο Εγιάλ. «Τα βιβλία αυτοελέγχου αποσπούν την προσοχή από τα ανησυχητικά προβλήματα που έχει γεννήσει η τεχνολογία, και που πρέπει να αλλάξουν άμεσα», τόνισε.

NELLIE BOWLES /THE NEW YORK TIMES