Οι καταναλωτές που θα δουν το επόμενο διάστημα την Nutella να βρίσκεται σε έλλειψη στα σούπερ μάρκετ ή την τιμή της να έχει αυξηθεί πολύ, πιθανότατα δεν θα μπορούν να φανταστούν πως πρόκειται για μία από τις πιο απροσδόκητες «παρενέργειες» της ανορθόδοξης οικονομικής πολιτικής που ακολουθεί ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, βυθίζοντας τη λίρα και την Τουρκία σε κρίση.

Όμως η τουρκική βιομηχανία των φουντουκιών, η οποία απασχολεί 4 εκατομμύρια άτομα και ευθύνεται για το 70% της παγκόσμιας παραγωγής, είναι ένα ακόμα θύμα αυτού του ριψοκίνδυνου οικονομικού στοιχήματος.

Καθώς η τουρκική λίρα χάνει το ένα δεύτερο της αξίας της από τις αρχές του έτους, ο Ερντογάν δηλώνει βέβαιος ότι το αδύναμο νόμισμα θα ενισχύσει τις τουρκικές εξαγωγές και για δώσει ώθηση στη βιομηχανία.

Όμως στην βιομηχανία του φουντουκιού της Τουρκίας, τα πράγματα δεν εξελίσσονται όπως θα ήθελε. Η κατρακύλα της λίρας ανεβάζει το κόστος των λιπασμάτων, των σπόρων και των φυτοφαρμάκων, τα οποία είναι εισαγόμενα. Οι παραγωγοί πληρώνουν περισσότερα για την ενέργεια, τη συσκευασία και τη μεταφορά. Και το εργατικό κόστος αναμένεται να αυξηθεί, καθώς η κυβέρνηση πρόκειται για αυξήσει σημαντικά τον κατώτατο μισθό, ως απάντηση στον πληθωρισμό που έχει φτάσει στο 21%.

Το αποτέλεσμα είναι ότι οι παραγωγοί φουντουκιών της Τουρκίας, που κάποτε ευημερούσαν, γίνονται φτωχότεροι. Τα χωράφια τους βγάζουν όλο και λιγότερα φουντούκια, με τους ειδικούς να προειδοποιούν ότι η μείωση της προσφοράς φουντουκιών θα ανεβάσει τις τιμές σε είδη όπως η Nutella και το γάλα φουντουκιού.

«Ο κόσμος βρίσκεται στα πρόθυρα μιας έλλειψης φουντουκιών», λέει στη Wall Street Journal από τη Νέα Υόρκη ο Turgan Zülfikar, σύμβουλος για τουρκικές εταιρείες που εισέρχονται στην αμερικανική αγορά. «Εάν είστε φαν της Nutella, καλύτερα να γεμίσετε το καρότσι σας την επόμενη φορά που θα πάτε στο σούπερ μάρκετ».

Η Ferrero, η ιταλική εταιρεία που φτιάχνει τη Nutella, αγοράζει το ένα τρίτο των εξαγωγών φουντουκιού της Τουρκίας.

Το χρονικό της κρίσης

Η Τουρκία βυθίστηκε σε μία κανονική νομισματική κρίση τον Νοέμβριο, αφότου η κεντρική τράπεζα μείωσε τα επιτόκια, κατόπιν επιθυμίας του Ερντογάν. Άλλωστε, ο Τούρκος πρόεδρος απέλυσε μία σειρά από κεντρικούς τραπεζίτες και σχεδόν όλα τα στελέχη του οικονομικού του επιτελείου που θέλησαν να σταθούν εμπόδια στην ανορθόδοξη οικονομική στρατηγική του. Μόνο τον Νοέμβριο, η λίρα έχασε το 30% της αξίας της.

Ο Τούρκος πρόεδρος ισχυρίζεται ότι τα χαμηλά επιτόκια θα τονώσουν την ανάπτυξη αλλά και θα μειώσουν τον πληθωρισμό, παρότι όλες οι mainstream οικονομικές θεωρίες λένε το αντίθετο.

Ο ίδιος υπερασπίζεται την προσέγγισή του, λέγοντας ότι θέλει να μετασχηματίσει την οικονομία της Τουρκίας, ώστε να στηρίζεται στις εξαγωγές.

Βραχυπρόθεσμα, η στρατηγική του είχε κάποια αποτελέσματα, καθώς οι εξαγωγές άγγιξαν το ιστορικό υψηλό των 21,5 δισ. δολαρίων τον Νοέμβριο, αυξημένες κατά 33,4% σε σχέση με πέρυσι.

Όμως, τα κέρδη αυτά έχουν βαρύ κόστος για τους Τούρκους, που βλέπουν τις αποταμιεύσεις τους να εξανεμίζονται, τους μισθούς να χάνουν την αξία τους και το κόστος των τροφίμων να εκτοξεύεται. Πολλοί στέκονται πλέον στην ουρά για να πάρουν ψωμί με επιδότηση.

Αλλά και οι ίδιοι οι εξαγωγείς αρχίζουν να συναντούν προβλήματα. Οι βιομηχανίες που εξάγουν ανταλλακτικά αυτοκινήτων και ρούχα λένε ότι είναι αδύνατο να δώσουν τιμές και να κάνουν δουλειές με αγοραστές του εξωτερικού, λόγω της κατρακύλας της λίρας.

Για τους παραγωγούς φουντουκιών, το κόστος των λιπασμάτων σχεδόν τριπλασιάστηκε, από τα 215 δολάρια ανά τόνο που ήταν το 2020 στα 650 δολάρια σήμερα, με αποτέλεσμα πολλοί να μην μπορούν πια να αγοράσουν.

Τώρα, οι παραγωγοί φοβούνται ότι θα χάσουν μερίδια αγοράς έναντι της Ιταλίας, της Γεωργίας και των ΗΠΑ.

«Παλιά πουλούσαμε φουντούκια και αγοράζαμε αυτοκίνητα, γη, σπίτια. Τώρα δεν μπορώ να αγοράσω τίποτα με τα φουντούκια που πουλάω», λέει ο Tahsin Gokce, ένας 75χρονος καλλιεργητής.

Ο Ahmet Ak, επικεφαλής εξαγωγών της Gaffaro, μιας εταιρείας 220 εργαζομένων που επεξεργάζεται και εξάγει φουντούκια, λέει ότι η μεταβλητότητα της ισοτιμίας αποδυναμώνει τη διαπραγματευτική του θέση έναντι των αγοραστών.

Με την λίρα να πέφτει κάθε μέρα, ο Ak λέει ότι ώσπου να φτάσει ένα κοντέινερ από την Τουρκία στη Βραζιλία, η τιμή μπορεί να έχει αλλάξει σημαντικά, με αποτέλεσμα οι αγοραστές να θέλουν να επαναδιαπραγματευτούν τις τιμές στις οποίες συμφώνησαν. «Φυσικά οι αγοραστές μας παρακολουθούν την αγορά. Θα σου πουν ότι πρέπει να μειώσεις την τιμή», λέει.

Πηγή: moneyreview.gr με πληροφορίες από Wall Street Journal