Ακούγεται απίστευτο κι όμως είναι αλήθεια: Η Ελλάδα δεν διαθέτει πλαίσιο λειτουργίας των δομών παιδικής προστασίας, αυτών που έχουμε μάθει να ονομάζουμε «ιδρύματα», εκεί όπου τοποθετούνται τα παιδιά που χρειάζεται να αφαιρεθούν από το οικογενειακό τους περιβάλλον.

Δεν έχουν καθοριστεί οι ποιοτικές προδιαγραφές για την παροχή φροντίδας, όπως ο ελάχιστος αριθμός προσωπικού, το επίπεδο επιστημονικής κατάρτισής του, η κτιριακή επάρκεια, η παιδαγωγική λειτουργία. Από τις ελάχιστες υποχρεώσεις μιας τέτοιας δομής είναι να διαθέτει… πυρασφάλεια.

Συνολικά, λειτουργούν 82 δημόσιες, ιδιωτικές και εκκλησιαστικές δομές παιδικής προστασίας σε όλη την Ελλάδα, που φιλοξενούν περίπου 2.700 παιδιά. Παλιότερη έρευνα της ΜΚΟ Ρίζες στα ιδρύματα κλειστής παιδικής προστασίας στην Ελλάδα, έδειξε ότι πάνω από 75% λειτουργούν χωρίς ποιοτικές και παιδαγωγικές προδιαγραφές, με σοβαρές ελλείψεις σε εξειδικευμένο προσωπικό. Ομως, χωρίς πλαίσιο, δεν υπάρχει και έλεγχος.

Kρίσιμη καμπή

Την ανάγκη θέσπισης ενός ενιαίου θεσμικού πλαισίου που θα ορίζει τις προδιαγραφές λειτουργίας των ιδρυμάτων και θα διασφαλίζει την προστασία των δικαιωμάτων των παιδιών, προτάσσουν σήμερα τα Παιδικά Χωριά SOS, σε μια μάλλον κρίσιμη καμπή για την παιδική προστασία στην Ελλάδα. Η ψήφιση το 2018 του νέου νόμου περί αναδοχής (Ν. 4538/2018), ο οποίος έχει αρχίσει σταδιακά να υλοποιείται, ανοίγει τον δρόμο και στην Ελλάδα για την ταχύτερη αποκατάσταση των παιδιών που βρίσκονται σε ιδρύματα σε οικογενειακό πλαίσιο.

Ομως η υφιστάμενη κατάσταση των ιδρυμάτων υποσκάπτει τον θεσμό της αναδοχής και τις θετικές ρυθμίσεις του νέου νόμου. Χωρίς τη στελέχωση των δομών με επαρκές και κατάλληλα καταρτισμένο επιστημονικό προσωπικό, που ανάμεσα στα άλλα θα αναλαμβάνει και το σωστό «matching», το συνταίριασμα υποψήφιων γονιών και παιδιών, οι αναδοχές κινδυνεύουν με αποτυχία.

Ηδη τα ιδρύματα που λειτουργούν χωρίς να τηρούν στοιχειώδεις ποιοτικές προδιαγραφές και διεθνώς αποδεκτά standards φροντίδας, καταγράφουν «επιστροφές» παιδιών από ανάδοχους γονείς.

Αντίθετα, σε φορείς που δίνεται έμφαση στην επιστημονική τεχνογνωσία όπως στα Παιδικά Χωριά SOS, οι αποτυχημένες αναδοχές είναι μηδενικές. Η αναδοχή παιδιών απαιτεί, λένε οι άνθρωποι των Παιδικών Χωριών SOS, διεπιστημονική προσέγγιση, με κοινωνικούς λειτουργούς, αλλά και με ψυχολόγους, που όχι μόνο θα αναλαμβάνουν την κοινωνική έρευνα των υποψηφίων αλλά αργότερα θα στηρίζουν θετούς γονείς και παιδιά στην κοινή τους ζωή.

Άμεση αποκατάσταση

Το βέβαιο είναι ότι το ίδρυμα δεν είναι λύση. Εχει βρεθεί ότι ακόμα και μια σχετικά σύντομη παραμονή σε ίδρυμα επηρεάζει αρνητικά την ανάπτυξη των παιδιών και μπορεί να έχει συνέπειες που θα τα ακολουθούν ώς την ενηλικίωση. Ως βέλτιστη πρακτική στην παιδική προστασία θεωρείται διεθνώς η βραχυχρόνια παραμονή του παιδιού σε τέτοια δομή και η άμεση αποκατάστασή του σε οικογένεια μέσω της αναδοχής, της υιοθεσίας ή της επανένταξης στη βιολογική οικογένεια. Το καλύτερο πλαίσιο φροντίδας είναι η οικογένεια, τονίζουν τα Παιδικά Χωριά SOS.

ΛΙΝΑ ΓΙΑΝΝΑΡΟΥ – kathimerini.gr