Η έννοια της νηστείας διαχρονικά είχε το χαρακτήρα της ψυχοσωματικής προετοιμασίας, εν είδει δοκιμασίας, μέσω της αποχής από ορισμένες τροφές για θρησκευτικούς λόγους. Θα μπορούσε ένας τέτοιος τρόπος διατροφής να εφαρμόζεται συχνότερα και μάλιστα για λόγους υγείας; Το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας μέσω της spinoff Foodoxys και η διάσημη κλινική Βuchinger δίνουν τις απαντήσεις.

Ως διαλειμματική νηστεία γενικά ορίζεται η συνειδητή αποχή από το φαγητό για κάποιες ώρες της ημέρας, συνήθως 14-16 ώρες. Δηλαδή για κάποιες ώρες σιτιζόμαστε κανονικά ενώ άλλες βρισκόμαστε υπό περιορισμό. «Είναι ένας τρόπος διατροφής που δε μοιάζει με αυτόν που εφαρμόζουν συνήθως οι διαιτολόγοι που προτείνουν να τρως κάθε δυο-τρεις ώρες για να χάσεις βάρος και να μετράς συνεχώς θερμίδες που είναι ψυχοβγαλτικό και πολλές φορές δεν αποδίδει», επισημαίνει μιλώντας στην Deutsche Welle, ο καθηγητής Φυσιολογίας Ζωικών Οργανισμών– Τοξικολογίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Δημήτρης Κουρέτας. Η διατροφή στη διαλειμματική νηστεία στηρίζεται στα ζυμωμένα γαλακτοκομικά, φυλλώδη λαχανικά και τα όσπρια. Το κρέας και το ψάρι λειτουργούν συμπληρωματικά. «Αποφεύγουμε τα αμυλούχα, τα γλυκά, τη ζάχαρη και τα τηγανητά, τα οποία είναι κούφιες θερμίδες. Η διαφορά έγκειται κυρίως στην αποχή από την τροφή για κάποιες ώρες και όχι στην αποχή από κάποιες τροφές», αναφέρει ο κ. Κουρέτας.

«Η νηστεία είναι κάτι το επαναστατικό, το φάρμακο του αιώνα»

Αυτός ο τρόπος διατροφής έχει αποδειχθεί από την ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας ότι έχει ευεργετικές συνέπειες στον οργανισμό πέρα από το να χάσει κάποιος βάρος. «Ο βασικός μηχανισμός που μπαίνει σε λειτουργία είναι αυτός της αυτοφαγίας. Όταν το κύτταρο δεν έχει τροφή, αυτό που κάνει είναι να πέπτει τα δικά του συστατικά και ειδικά αυτά που είναι ελαττωματικά και δημιουργεί καινούρια. Έτσι, νεαροποιούνται τα κύτταρα και υπάρχει μεγαλύτερη αντιφλεγμονώδης κυτταροπροσθετική και αντιγηραντική δράση» εξηγεί ο κ. Κουρέτας.

«Αυτό που σου μαθαίνει είναι να αλλάξεις τρόπο σκέψης, να απομυθοποιείς το φαγητό, την ικανοποίηση την οποία αντλούσες από το αυτό και να αρχίσεις να τη λαμβάνεις από άλλα πράγματα. Η νηστεία ενεργοποιεί το αυτεξούσιο, την επιβολή του πνεύματος πάνω στο σώμα. Η νηστεία είναι κάτι το επαναστατικό, το φάρμακο του αιώνα», λέει χαρακτηριστικά ο Έλληνας καθηγητής. Ο ίδιος προτείνει να την εφαρμόζουμε όχι παραπάνω από οκτώ βδομάδες το χρόνο και εν συνεχεία αν θέλουμε δύο φορές τη βδομάδα και υποστηρίζει ότι μπορεί να συνδυαστεί άνετα με πνευματική εργασία και σωματική άσκηση με ευρύτερα οφέλη για την υγεία. «Αυξάνεται πολύ η άμυνα του οργανισμού. Εφαρμόζεται σε καρκινοπαθείς στη χημειοθεραπεία, βοηθάει τα καρκινικά κύτταρα να πεθάνουν πιο γρήγορα. Ακόμη έχει βρεθεί ότι η διαλειμματική νηστεία ενισχύει το αντιικό μηχανισμό και προστατεύει σε ενδεχόμενη λοίμωξη από τον κορωνοϊό», τονίζει ο κ. Κουρέτας. Το επόμενο βήμα της ερευνητικής του ομάδας είναι η μελέτη πάνω σε μοναχούς και μοναχές για το πώς επιδρά η νηστεία σε αυτούς που το κάνουν χρόνια.

Η πρακτική εφαρμογή στην κλινική Buchinger

Τα πρωτόκολλα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας εφαρμόζονται με επιτυχία στην κλινική Buchinger στη μικρή πολή Ουμπερλίνγκεν, δίπλα στη λίμνη της Κωσταντίας στη Γερμανία. «Έχουμε αξιολογήσει πώς το σώμα μπορεί να διατηρήσει τις αντιοξειδωτικές λειτουργίες κατά τη διάρκεια της νηστείας με την ομάδα του κ. Κουρέτα στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Μια δεκαήμερη νηστεία στην κλινική Buchinger Wilhelmi στο Ουμπερλίνγκεν μείωσε το οξειδωτικό στρες και αύξησε την αντιοξειδωτική ικανότητα του αίματος σε 109 ενήλικες. Ακόμη, το σωματικό βάρος, η περιφέρεια της κοιλιάς, τα επίπεδα σακχάρου και λιπιδίων στο αίμα μειώθηκαν ενώ η σωματική και συναισθηματική ευεξία βελτιώθηκε. Η συνολική αντιοξειδωτική ικανότητα αυξήθηκε σημαντικά. Η νηστεία, από την άλλη πλευρά, μείωσε το TBARS, δείκτη για οξειδωτική βλάβη στα λιπίδια που μπορεί να οδηγήσει σε αρτηριοσκλήρωση», εξηγεί μιλώντας στη Deutsche Welle, επικεφαλής επιστήμονας Δεδομένων της Κλινικής Buchinger, Ρόμπιν Μεσνάζ.

Οι κλινικές Buchinger Wilhelmi είναι η μόνη ομάδα κλινικών που προσφέρει υπό ιατρική επίβλεψη ένα πολυεπιστημονικό πρόγραμμα μακροχρόνιας νηστείας που βασίζεται στη λεγόμενη μέθοδο «Heilfasten» (θεραπευτική νηστεία) που ξεκίνησε από τον Δρ. Ότο Μπούχινγκερ και αναπτύχθηκε από τέσσερις γενιές γιατρών, ερευνητών και μελών της οικογένειας. Από την ίδρυσή τους, οι κλινικές Buchinger Wilhelmi έχουν επεκταθεί και σήμερα περιθάλπουν συνολικά περίπου 6.000 ασθενείς κάθε χρόνο.

Μικρές οι ανεπιθύμητες ενέργειες

Οι ανεπιθύμητες ενέργειες στη διαλειμματική νηστεία είναι ως επί το πλείστον μικρές. «Η νηστεία υπό ιατρική επίβλεψη είχε μόνο πολύ λίγες παρενέργειες, οι οποίες μπορούν να αντιμετωπιστούν εύκολα και χωρίς διακοπές στη νηστεία. Σε μεμονωμένες περιπτώσεις, τα άτομα παρουσιάζουν ανήσυχο ύπνο, πονοκεφάλους, κόπωση ή ενοχλήσεις στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης κατά τις πρώτες τρεις ημέρες. Η μακροχρόνια νηστεία είναι η πιο αποτελεσματική εάν συνοδεύεται και από αλλαγή τρόπου ζωής», λέει χαρακτηριστικά ο Μεσνάζ.

Ο ίδιος ακολούθησε ένα τέτοιο πρόγραμμα νηστείας για δώδεκα ημέρες και μοιράστηκε την εμπειρία του. Όπως αναφέρει o κ.Μεσνάζ μιλώντας στη Deutsche Welle: «Η πείνα σταμάτησε τη δεύτερη μέρα που είναι η στιγμή που το σώμα μου άρχισε να καίει λίπος. Η γλυκόζη στο αίμα και η ινσουλίνη μειώθηκαν. Πείνασα την 11η μέρα, όταν είδα τι θα φάω μετά τη νηστεία. Μάλλον ήταν η ψυχογενής προσμονή της επανεισαγωγής του φαγητού. Ήμουν γεμάτος ενέργεια και μπορούσα να περπατήσω πολύ. Το περπάτημα κατά τη διάρκεια της νηστείας συνιστάται ιδιαίτερα για τη διατήρηση της μυϊκής μάζας».