Το ελληνικό καλοκαίρι παραμένει ακόμα σε μεγάλο βαθμό μη προσβάσιμο και ανοιχτό σε όλους, αποκλείοντας από πολλές εμπειρίες και μέρη ένα σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού, που έχει μια αναπηρία

Τέλη Μαΐου, και τα ελληνικά νησιά έχουν αρχίσει σταδιακά να γεμίζουν με τουρίστες. Παρότι το σλόγκαν της επιτυχημένης διαφημιστικής εκστρατείας καλεί όλους να ζήσουν τον μύθο τους στη χώρα μας, για κάποιους ο μύθος αυτός ξεκινάει με μια πεντάωρη παραμονή στο γκαράζ ενός πλοίου, μόνο και μόνο επειδή είναι χρήστες ηλεκτροκίνητου αμαξιδίου.

Αν και το επίπεδο πρόσβασης στους τουριστικούς προορισμούς στην Ελλάδα αυξάνεται σταδιακά, το ελληνικό καλοκαίρι παραμένει ακόμα σε μεγάλο βαθμό μη προσβάσιμο και ανοιχτό σε όλους, αποκλείοντας από πολλές εμπειρίες και μέρη ένα σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού, που έχει μια αναπηρία.

«Η χώρα μας υστερεί πολύ στην πρόσβαση σε μεγάλο βαθμό και στα κεντρικά και στους κατά τόπους προορισμούς», παρατηρεί ο Αλέξανδρος Ταξιλδάρης, πρόεδρος του συλλόγου «Περπατώ» και υπεύθυνος επικοινωνίας στην Παραολυμπιακή Επιτροπή. Χρήστης ο ίδιος αναπηρικού αμαξιδίου, αναφέρει ως παράδειγμα τη Θεσσαλονίκη, λέγοντας πως όταν ένα ανάπηρο άτομο προσγειώνεται στη Θεσσαλονίκη, δεν υπάρχει κανένας τρόπος να πάει σε κάποιους από τους γύρω τουριστικούς προορισμούς, όπως η Χαλκιδική ή η Καβάλα, μόνος του, καθώς τα ΚΤΕΛ δεν είναι προσβάσιμα, ενώ δεν υπάρχει και κάποιο τρένο. Ο μόνος τρόπος είναι να συνοδεύεται από κάποιον άλλον που οδηγεί ΙΧ. Με εμπειρία στο ζήτημα, ο κ. Ταξιλδάρης τονίζει πως στη χώρα μας δεν υπάρχει η φιλοσοφία πως όλα τα είδη τουρισμού θα πρέπει να είναι προσβάσιμα και υπάρχει ακόμα – μέχρι και σε επίπεδο γενικών γραμματέων και υπουργών-, η πεποίθηση ότι ο προσβάσιμος τουρισμός είναι ένα ξεχωριστό είδος τουρισμού. «Αυτό δεν ισχύει. Όλα τα είδη τουρισμού εμπεριέχουν την έννοια της πρόσβασης. Εγώ κάνω σκι. Θα πρέπει όλα τα χιονοδρομικά να είναι προσβάσιμα. Δεν είναι ένα ξεχωριστό είδος ο αναπηρικός τουρισμός», υπογραμμίζει.

Χωρίς προσβάσιμη συγκοινωνία στα νησιά

Το κατά πόσο είναι προσβάσιμοι οι τουριστικοί προορισμοί στην Ελλάδα, ο Γρηγόρης Χρυσικός το ανακάλυψε εμπειρικά, μεταξύ άλλων, ταξιδεύοντας και γυρίζοντας την ταξιδιωτική εκπομπή «Cool Crips on Tour», στην οποία όπως αναφέρει η περιγραφή της «δύο ανάπηροι, δυο Χρήστοι και δυο κάμερες» ταξίδεψαν στο Αιγαίο. Η πρώτη πληροφορία για την πρόσβαση των νησιών βεβαίως του είχε επικοινωνηθεί ήδη πριν την εκπομπή: «Έναν χρόνο αφότου είχα βγει από το κέντρο αποκατάστασης έψαχνα να βρω ένα νησί για διακοπές και ρώτησα τον γιατρό μου, που είναι και ο ίδιος τετραπληγικός, ποιο νησί είναι προσβάσιμο, και μου απάντησε πολύ σοβαρά: η Αγγλία». Για τον Γρηγόρη Χρυσικό, ίσως τα μεγαλύτερα εμπόδια εντοπίζονται στη μετακίνηση εντός του προορισμού, όπως σε ένα νησί.

«Δεν υπάρχει προσβάσιμη συγκοινωνία στα τουριστικά μέρη. Αν είσαι χρήστης αμαξιδίου ή έχεις οποιαδήποτε βλάβη πρέπει να πας με δικό σου όχημα», περιγράφει, προσθέτοντας πως ακόμα και τα ταξί, παρότι αποτελούν μια λύση για κάποιους, δεν είναι πλήρως προσβάσιμα, καθώς χρειάζεσαι βοήθεια αν θέλεις να μπεις και χειρίζεσαι χειροκίνητο αμαξίδιο, ενώ είναι αδύνατο να το χρησιμοποιήσεις με ηλεκτροκίνητο αμαξίδιο. «Για παράδειγμα, στη Μύκονο είναι ανεπίτρεπτο να μην υπάρχει προσβασιμότητα. Με τέτοια μπάτζετ είναι αδικαιολόγητο να μην υπάρχουν πέντε βανάκια για αμαξίδια. Στην Αγγλία το ταξί είναι συμπεριληπτικό. Μπαίνεις και με το αμαξίδιο. Δεν ανακαλύπτουμε τον τροχό, είναι κάτι που υπάρχει», σημειώνει.

Μόνο το 31% των ξενοδοχείων με δωμάτια για αναπήρους

Η εύρεση πλήρως προσβάσιμου ξενοδοχείου αποτελεί επίσης πρόκληση. «Εμείς είμαστε με βάση τον νόμο για την αδειοδότησή μας υποχρεωμένοι να έχουμε και δωμάτια για άτομα με αναπηρία και χώρους προσβάσιμους και αυτό εφαρμόζεται», τόνισε ο Γρηγόριος Τάσιος, Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ξενοδόχων. Η πραγματικότητα ωστόσο για τους ανάπηρους ταξιδιώτες μεταφράζεται διαφορετικά. Σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποίησε το Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος το 2021, μόνο το 31% των ξενοδοχείων διέθετε δωμάτια για αναπήρους, ενώ ο μέσος όρος αριθμού των δωματίων αυτών στα ξενοδοχεία που διαθέτουν τέτοιες εγκαταστάσεις είναι 2,2. Παράλληλα, μόνο ένα στα τρία (34%) διαθέτει ανελκυστήρα που χωράει αμαξίδιο και κοινόχρηστες τουαλέτες για άτομα με αναπηρία στο lobby.

«Ο νόμος της προσβασιμότητας είναι πολύ άρτια δομημένος αλλά πολλές φορές καταστρατηγείται, είτε ακούσια, λόγω άγνοιας, είτε εκούσια», αναφέρει ο Αλέξανδρος Ταξιλδάρης, περιγράφοντας μια δική του χαρακτηριστική εμπειρία. Κλείνοντας ένα δωμάτιο για άτομα με αναπηρία σε ξενοδοχείο των Χανίων, διαπιστώνει πως το lift που τον οδηγεί στον πάνω όροφο έχει ένα καθισματάκι που τον ανεβάζει πάνω. Αυτό σημαίνει πως έπρεπε να πάει από το αμαξίδιο στο καθισματάκι και έπειτα με κάποιον τρόπο το αμαξίδιο να φτάσει στον επάνω όροφο. «Το αμαξίδιο θα σας το φέρουμε εμείς, μου είπαν. Αυτό όμως δεν είναι λύση. Θέλω να μπορώ να φύγω και να γυρίσω στο δωμάτιο ό,τι ώρα θέλω. Αυτά είναι lifts που απευθύνονται κυρίως σε ηλικιωμένους ή άτομα εμποδιζόμενα στη βάδιση, όχι σε χρήστες αμαξιδίου».

Αντίστοιχες δυσάρεστες εκπλήξεις έχει κατά καιρούς ο Γρηγόρης Χρυσικός. Αρχικά αναφέρει πως τα δωμάτια για αναπήρους συνδυάζονται συχνά και με το ανάλογο κόστος, καθώς πρόκειται κυρίως για μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες που αναγκάζονται να έχουν προσβάσιμα δωμάτια. «Για τα Airbnb ούτε συζήτηση. Συχνά δεν εμπιστεύεσαι και τις προδιαγραφές. Μας έχει τύχει σε ένα από τα ταξίδια μας για την εκπομπή να κλείσουμε ένα θεωρητικά προσβάσιμο δωμάτιο, το οποίο όμως είχε ένα σκαλί στην είσοδο και το δωμάτιο ήταν πολύ στενό για το αμαξίδιο».

280 προσβάσιμες παραλίες

Η πρόσβαση ωστόσο στο ξενοδοχείο είναι μόνο η αρχή. Ένας τουρίστας με αναπηρία θα κοιτάξει να δει αν το περιβάλλον γύρω από το ξενοδοχείο είναι εξίσου προσβάσιμο. Σήμερα στην Ελλάδα, περίπου 280 παραλίες είναι προσβάσιμες σε χρήστες αμαξιδίου μέσω των ειδικών ραμπών που εγκαθιστούν οι εταιρείες Seatrac και SeaAccess. Ως απόλυτος αριθμός είναι πολύ ικανοποιητικός, ως ποσοστό ωστόσο, αποτελούν ακόμα τη μειοψηφία. «Συχνά οι παραλίες που μπαίνουν οι ράμπες δεν είναι οι καλύτερες και οι ράμπες συχνά μπαίνουν στην άκρη της παραλίας, και όχι κάπου στη μέση αυτή. Επίσης εξ’ ορισμού πολλές παραλίες δεν είναι προσβάσιμες γιατί δεν υπάρχει δρόμος ή πάρκινγκ κοντά», παρατηρεί ο κ. Χρυσικός.

Μια παρόμοια κατάσταση, περιγράφει ο κ. Ταξιλδάρης, και με τα σημεία ενδιαφέροντος. Παρότι τα κεντρικά μουσεία των προορισμών είναι προσβάσιμα, δεν ισχύει το ίδιο για πολλούς αρχαιολογικούς χώρους και μνημεία. «Η αρχαία Ολυμπία είναι στο 1/10 της προσβάσιμη και μιλάμε για έναν χώρο που έχει άμεση σχέση με το ολυμπιακό και παραολυμπιακό κίνημα και θα έπρεπε να είναι πλήρως προσβάσιμη. Θυμηθείτε τι χαμός έγινε το 2020 με το αυτονόητο ότι ξαναδούλεψε το λίφτ στην Ακρόπολη», αναφέρει χαρακτηριστικά ο ίδιος.

«Διακοπές όπως σχέδιο μάχης»

Τα προβλήματα εκτείνονται αντίστοιχα και στα ζητήματα πρόσβασης σε καφέ και μπαρ, τα οποία είτε δεν θα είναι προσβάσιμα στο εσωτερικό τους, είτε δεν θα διαθέτουν τουαλέτες προσβάσιμες για χρήστες αναπηρικού αμαξιδίου.

Όπως αναφέρει ο κ. Ταξιλδάρης, ακόμα και οικονομικά να το δει ένας επιχειρηματίας, όταν ένας τουριστικός χώρος αποκλείει τους αναπήρους, κλείνει την πόρτα σε ένα 15% του πληθυσμού, που είναι έτοιμο να ξοδέψει χρήματα για να κάνει τις διακοπές του. Το ζήτημα ωστόσο της πρόσβασης είναι πολύ μεγαλύτερο. «Πάνω απ’ όλα είναι θέμα πολιτισμού», υπογραμμίζει ο ίδιος.

«Ο σκοπός είναι να πηγαίνεις διακοπές και να μην χρειάζεσαι κουβάλημα ή βοήθεια. Να έχεις επιλογές και να μην χρειάζεται να οργανώνεις από πριν σχέδιο μάχης για να πας καπου ως επισκέπτης», σημειώνει χαρακτηριστικά ο κ. Χρυσικός περιγράφοντας μια πραγματικότητα που οφείλει να αλλάξει.

Αλεξία Καλαϊτζή-kathimerini.gr