Μια πολύ ενδιαφέρουσα ερώτηση για τη διερεύνηση της χαμογελαστής κατάθλιψης είναι η εξής: Αν δεν ξέρουμε εμείς οι ίδιοι πώς να αποκαλύψουμε τον πόνο μας, πώς θα μπορέσουν οι άλλοι να διακρίνουν τι μάς συμβαίνει;

Ο καλύτερος τρόπος είναι να εντοπίσουμε τα χαρακτηριστικά της χαμογελαστής κατάθλιψης. Πρόκειται για μία ομάδα συμπεριφορών ή πεποιθήσεων που συνυπάρχουν, όπως το αλάτι και το πιπέρι. Ο εντοπισμός αυτών των χαρακτηριστικών ευελπιστούμε ότι θα διευρύνει την αντίληψή σας, είτε είστε γονέας, γιατρός, θεραπευτής, δάσκαλος ή φίλος. Είναι καιρός να σταματήσουμε να αγνοούμε αυτό το είδος κατάθλιψης, η οποία δεν περιλαμβάνει τα γνωρίσματα της κλασικής κατάθλιψης, αλλά μπορεί ωστόσο να είναι εξίσου επιβλαβής.

Ακολουθούν δέκα βασικά χαρακτηριστικά της χαμογελαστής κατάθλιψης. Δεν εμφανίζουν όλοι οι άνθρωποι με χαμογελαστή κατάθλιψη όλα αυτά τα χαρακτηριστικά, ωστόσο παρουσιάζουν μεγάλη συνέπεια.

Αν ταυτίζεστε με τη χαμογελαστή κατάθλιψη…

1. Είστε εξαιρετικά τελειομανείς με μία συνεχή, επικριτική εσωτερική φωνή έντονης ντροπής

Η ύπαρξη τάσης τελειομανίας είναι κάτι διαφορετικό. Προσπαθείτε να κάνετε το καλύτερο που μπορείτε: Αν είναι να το κάνω, τότε θα το κάνω καλά.

Ωστόσο, μπορεί να επιπλήττετε σιωπηρά τον εαυτό σας αν δεν έχετε διαρκώς την πρωτιά. Μπορείτε να επιτρέψετε στον εαυτό σας να μην είστε τέλειοι σε όλους τους τομείς της ζωή σας. Για παράδειγμα, ακόμη και αν δεν γνωρίζετε πώς να κάνετε σκι, δε σημαίνει ότι η ζωή σας εξαρτάται από αυτό. Ωστόσο, αν πρόκειται για μια δραστηριότητα ή επιδίωξη που έχει νόημα για σας, πρέπει να δείχνει τέλεια, ιδιαίτερα αν πρόκειται να τη δουν ή να την αξιολογήσουν και άλλοι. Είστε οι τέλειοι γονείς, οι πιο επιτυχημένοι επαγγελματίες, οι καλύτεροι φίλοι.

Συνεχώς αξιολογείτε το στάτους σας και αν δεν ανταποκρίνεστε στις προσδοκίες σας, αυξάνετε την πίεση απέναντι στον εαυτό σας. Η εσωτερική σας ντροπή κυβερνάει τις επιλογές σας και τον κόσμο σας.

2. Επιδεικνύετε μια έντονη ή υπερβολική αίσθηση υπευθυνότητας

Έχετε μεγάλη επίγνωση ευθύνης, υποχρέωσης, αφοσίωσης και μπορούν να βασίζονται επάνω σας σε μια κρίσιμη στιγμή. Είστε οι πρώτοι που θα προσέξετε ότι κάτι δεν πάει καλά και θα ψάξετε για λύσεις. Είστε καλός/ή στην ηγεσία αν και όχι τόσο καλός/ή στην ανάθεση καθηκόντων σε άλλους.

Αυτή η αίσθηση υπευθυνότητας μπορεί να γίνει επώδυνη, καθώς κατηγορείτε εύκολα τον εαυτό σας αντί να πάρετε χρόνο για να κατανοήσετε την πλήρη εικόνα. Αυτή η τάση μπορεί να σας κάνει ευάλωτους στη χειριστικότητα.

3. Αντιμετωπίζετε δυσκολία να αποδεχτείτε και να εκφράσετε επώδυνα συναισθήματα

Όταν κάθομαι απέναντι από κάποιον που ενώ περιγράφει μία σημαντική απώλεια ή απογοήτευση έχει ένα πλατύ χαμόγελο στο πρόσωπό του αντιλαμβάνομαι ότι μπορεί να κρύβεται, ωστόσο όχι πάντα. Αυτή είναι μια ερώτηση που κάνω στον εαυτό μου ως θεραπεύτρια.

Ο θυμός αποφεύγεται ή αγνοείται ενώ η θλίψη εξορίζεται χωρίς δεύτερη σκέψη. Η απογοήτευση είναι για τους αδύναμους. Μπορεί να μην βρίσκετε καν τις λέξεις να εκφράσετε αυτά τα συναισθήματα. Εστιάζετε στη λογική ως επί το πλείστον αντί να σκεφτείτε και με συναίσθημα, ενώ τείνετε να υπεραναλύετε, να αποκωδικοποιείτε και συλλογίζεστε έντονα.

4. Ανησυχείτε έντονα και αποφεύγετε καταστάσεις που ο έλεγχος δεν είναι εφικτός

Δε μπορείτε να εστιάσετε εύκολα στο παρόν. Αν κάνετε γιόγκα, μπορεί να απεχθάνεστε την τελική στάση όπου προτείνεται η αναπνοή και η χαλάρωση. Μπορεί να σας αρέσει να μαγειρεύετε αλλά σας είναι πολύ δύσκολο να κάθεστε μαζί με τους καλεσμένους σας και να απολαμβάνετε το γεύμα που ετοιμάσατε.

Η ανάγκη σας για έλεγχο είναι ισχυρή και γι’ αυτό περνάτε πολύ χρόνο ανησυχώντας για πράγματα που μπορεί να συμβούν και να ανατρέψουν τον έλεγχό σας. Η ειρωνεία είναι ότι είναι σημαντικό για εσάς να κρύβετε αυτή την ανησυχία, οπότε μπορεί να μην γίνεται φανερό στους άλλους ότι αγχώνεστε. Οι γύρω σας αναρωτιούνται: Δε φαίνεται να σε απασχολεί ποτέ τίποτε. Δεν αγχώνεσαι για το παραμικρό.

Δίνετε την εικόνα ότι όλα τα πράγματα κυλάνε άνετα για εσάς και χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια, ενώ η ανησυχία σας είναι κρυμμένη ακριβώς κάτω από το χαμόγελό σας.

5. Εστιάζετε έντονα στα καθήκοντά σας χρησιμοποιώντας την επίτευξη ως έναν τρόπο για να αισθανθείτε ότι αξίζετε

Η αξία σας βασίζεται μόνο στην επιτυχία. Βασίζεστε στην έντονη δραστηριότητα και τα επιτεύγματα για να αποσπάσετε τον εαυτό σας από τις όποιες εσωτερικές ανασφάλειες ή φόβους που μπορεί να αποκαλυφθούν.

Όλοι μας το κάνουμε αυτό σε κάποιο βαθμό. Αν έχετε μια κακή μέρα, αισθάνεστε καλά όταν ολοκληρώνετε κάτι που πιθανώς είχατε αναβάλλει. Παίρνετε προαγωγή στη δουλειά ή λαμβάνετε ένα email που σας εκφράζει πόσο σημαντική ήταν η υποστήριξη που προσφέρατε σε κάποιον. Υπάρχει αξία στον σκοπό και στην προσπάθεια που κάνετε.

Αλλά το παρατραβάτε. Μπορεί να μην γνωρίζετε τι άλλο σάς δίνει μία αίσθηση αυτοεκτίμησης, εκτός από τα επιτεύγματα και τα καθήκοντα που αναλαμβάνετε. Αυτό είναι το πρόβλημα.

6. Διακρίνεστε από ένα ενεργό και ειλικρινές ενδιαφέρον για την ευεξία των άλλων, ενώ επιτρέπετε σε λίγους να εισέλθουν στον εσωτερικό σας κόσμο

Δεν πρόκειται για ψεύτικο ενδιαφέρον ούτε για υποκρισία ή ανειλικρίνεια. Είναι αληθινό: Το να νοιάζεστε για τους άλλους είναι αυτό που κάνετε καλά. Παρόλα αυτά, δεν επιτρέπετε στους άλλους να καταλάβουν την ευαισθησία σας. Δεν αποκαλύπτετε αυτά που σας πλήγωσαν στο παρελθόν. Ο/η σύντροφός σας μπορεί να γνωρίζει γι’ αυτά αλλά δεν τα συζητάτε. Έχετε σηκώσει έναν τοίχο, ώστε να μην ανακαλύψει κανείς ότι μπορεί να αισθάνεστε μοναξιά, κούραση, ένα κενό μέσα σας ή έντονη συγκίνηση.

Αυτό μπορεί να είναι ιδιαίτερα τρομακτικό όταν υπάρχει αυτοκτονικός ιδεασμός και δεν αφήνετε κανέναν να σας πλησιάσει. Ακόμα κι αν το κάνετε, ίσως να μην σάς πιστέψουν. Τι; Εσύ νιώθεις κατάθλιψη; Εσύ έχεις τα πάντα. Και κάτι τέτοιο θα μπορούσε να οδηγήσει σε καταστροφικές συνέπειες.

7. Παραβλέπετε ή δεν παίρνετε στα σοβαρά τυχόν πληγές ή κακοποίηση από το παρελθόν ή το παρόν

Η κατηγοριοποίηση είναι μία επιδεξιότητα. Είναι η ικανότητα του να νιώθετε πληγωμένοι, θλιμμένοι, απογοητευμένοι, φοβισμένοι ή θυμωμένοι για κάτι και να κρύβετε αυτά τα συναισθήματα μέχρι τη στιγμή που θα μπορείτε να τα διαχειριστείτε καλύτερα. Οι υγιείς άνθρωποι το κάνουν συνέχεια. Μπορεί, ωστόσο, να το κάνετε ακόμη και με αισθήματα χαράς ή ευτυχίας. Δεν είναι όλες οι στιγμές κατάλληλες για να εκτονωθείτε τραγουδώντας.

Παρόλα αυτά, αν ταυτίζεστε με τη «χαμογελαστή κατάθλιψη» τείνετε να κατηγοριοποιείτε υπερβολικά και αυστηρά. Έχετε αναπτύξει πολύ ισχυρά «κουτιά» όπου κλειδώνετε οδυνηρά συναισθήματα, συνειδητά ή ασυνείδητα, καταχωνιάζοντάς τα σε μια σκοτεινή πλευρά του μυαλού σας. Αυτό σας επιτρέπει να παραβλέπετε, να αρνείστε ή να απορρίπτετε τον αντίκτυπο των επώδυνων εμπειριών σας στο παρελθόν ή στο παρόν.

Μία θεραπευόμενη που ταυτίστηκε με τη «χαμογελαστή κατάθλιψη» με ενημέρωσε πρόσφατα ότι είχε διαγνωστεί με διαταραχή μετατραυματικού στρες (ΔΜΤΣ) και την παράβλεψε εντελώς. Αυτό που μου συνέβη δεν ήταν κάτι σοβαρό, μου είπε. Έχουν συμβεί πολύ χειρότερα πράγματα σε άλλους ανθρώπους. Αλήθεια ή όχι, ο πόνος είναι πόνος.

8. Αντιμετωπίζετε συνοδευόμενα προβλήματα ψυχικής υγείας, συμπεριλαμβανομένου του ελέγχου ή της απόδρασης από το άγχος

Ζείτε τη ζωή σας με έναν πολύ ελεγχόμενο τρόπο. Οι ψυχιατρικές διαγνώσεις που μπορεί να συνυπάρχουν με τη χαμογελαστή κατάθλιψη μπορεί να είναι διαταραχές που σχετίζονται με τον έλεγχο, όπως διατροφικές διαταραχές ή χαρακτηριστικά ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής. Μπορεί να συνοδεύονται επίσης και από τη κατανάλωση αλκοόλ ή ηρεμιστικών φαρμάκων για την αποφυγή του άγχους.

9. Πιστεύετε πολύ στην ευγνωμοσύνη για όσα έχετε ως βάση της ευεξίας σας

Είναι υγιές να επιδεικνύουμε ευγνωμοσύνη για αυτά που έχουμε και αυτό μπορεί να μάς κρατήσει αισιόδοξους. Όμως, αν ταυτίζεστε με τη χαμογελαστή κατάθλιψη, μπορεί να αισθάνεστε ενοχή ή ακόμη και ντροπή αν δεν είστε διαρκώς θετικοί.

Η έκφραση συμπόνιας για τον εαυτό σας δεν είναι δυνατή γιατί έχετε τόσα πολλά καλά στη ζωή σας και οποιαδήποτε σκέψη για αυτοσυμπόνια χαρακτηρίζεται ως κλαψούρισμα ή παράπονο και κάτι τέτοιο δεν είναι επιτρεπτό για εσάς.

10. Παρουσιάζετε συναισθηματική δυσκολία στις προσωπικές σχέσεις, ωστόσο επιδεικνύετε εξαιρετική επαγγελματική επιτυχία

Η ευαλωτότητα που συνδέεται με την αληθινή οικειότητα είναι δύσκολη για εσάς. Ενώ θέλετε να είστε παραγωγικοί και επιτυχημένοι δεν σάς είναι εύκολο να σχετιστείτε σε επίπεδο οικειότητας.

Πιθανώς να έχετε επιλέξει και έναν/μία σύντροφο που να μήν επιτρέπει ούτε και αυτός/ή την ευαλωτότητα ή που να μη διαθέτει αυτή την ικανότητα. Η σχέση σας θα βασίζεται κυρίως σε αυτά που κάνετε ο ένας για τον άλλον, παρά σε «αυτό» που πραγματικά είστε ο ένας για τον άλλον, δίνοντας έμφαση στα παιδιά, στην καριέρα σας και να φαίνεστε ως το τέλειο ζευγάρι.

Πηγή: psychologytoday.com
Συγγραφέας: Margaret R Rutherford Ph.D.
Απόδοση: Έφη Μεσιτίδου, Ψυχολόγος
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr