Στις μεγαλύτερες εταιρείες της ΕΕ μόνο το 8% των διευθυντικών στελεχών είναι γυναίκες, ενώ μόνο το 30% των συνολικών επιχειρήσεων στην Ευρώπη έχουν στο τιμόνι τους μια γυναίκα. Αν και οι περισσότεροι πτυχιούχοι πανεπιστημίου είναι γυναίκες, οι απολαβές τους είναι, κατά μέσο όρο 16% χαμηλότερες από των ανδρών, ενώ εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν εμπόδια στην πρόσβαση και την παραμονή τους στην αγορά εργασίας.

Σύμφωνα με στοιχεία της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων, μόλις το 9% των μελών Διοικητικών Συμβουλίων εισηγμένων επιχειρήσεων στο Χρηματιστήριο Αθηνών είναι γένους θηλυκού. Μεταξύ των ατόμων με υψηλά διοικητικά/διαχειριστικά καθήκοντα στην Ελλάδα (πολιτικό προσωπικό, ανώτερα στελέχη και διευθυντές), μόνο το 25,5% είναι γυναίκες.

Πρόσφατη έρευνα της ICAP (2019) με τίτλο Leading women in business σε δείγμα 34.473 εταιρειών προέκυψε ότι μόλις το 25% διευθύνονται από γυναίκες (8.577 εταιρείες). Το ποσοστό είναι ελαφρώς αυξημένο σε σχέση με τις προηγούμενες χρονιές (24,2% το 2018, 23,6% το 2017, 21,1% το 2016, 19,6% το 2015). Βέβαια στην πλειονότητά τους οι επιχειρήσεις που διευθύνονται από γυναίκες είναι μικρές (26,5%) ή πολύ μικρές (25,8%). Από τις 387 μεγάλες εταιρείες του δείγματος, με τζίρο άνω των 50 εκατ, μόλις οι σαράντα έχουν επικεφαλής μια γυναίκα.

Ευθύνονται οι οικογενειακές ευθύνες

Σύμφωνα με έρευνα της Grant Thorton το ποσοστό των ελληνίδων που κατείχαν ανώτερες διοικητικές θέσεις το 2019 ήταν 22% όταν το 2018 ήταν 26%, ποσοστό μικρότερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, που ούτως ή άλλως απέχει πολύ από το ιδεατό (28%). Μόλις το 1% των ελληνίδων απαντά ότι η επιχείρηση στην οποία εργάζεται εξασφαλίζει ισότιμη πρόσβαση στις επαγγελματικές ευκαιρίες ανάπτυξης και μόνο το 4% όσων συμμετείχαν στην έρευνα απαντά ότι η επιχείρηση στην οποία εργάζονται προσφέρει δυνατότητα ευέλικτης εργασίας. Κοινώς οι γυναίκες θα κληθούν κάποια στιγμή στη ζωή τους να διαλέξουν είτε μια καριέρα υψηλών απαιτήσεων, είτε μια θέση χαμηλότερων απαιτήσεων και αμοιβών για να έχουν χρόνο για την οικογένεια- δίλημμα που κανένας άνδρας δεν αντιμετωπίζει. Σύμφωνα με την ίδια έρευνα, ο Νο1 παράγοντας που κρατά τις γυναίκες μακριά από υψηλόβαθμες θέσεις είναι οι οικογενειακές ευθύνες (17%) και ακολούθως η έλλειψη χρόνου (13%) για άλλες δραστηριότητες επαγγελματικής ανάπτυξης.

Παρά το γεγονός ότι το 92% των γυναικών που συμμετείχαν στην έρευνα θεωρούν ότι οι επιχειρήσεις για τις οποίες εργάζονται δεν έχουν λάβει κανένα μέτρο προκειμένου να αποτρέψουν την ανισορροπία μεταξύ των δύο φύλων, πάνω από έξι στις δέκα (63%) δηλώνουν ότι κανένα εμπόδιο δεν πρόκειται να ανακόψει την ανέλιξή τους, όταν σε ευρωπαϊκό επίπεδο το ίδιο απαντά μία στις τέσσερις.

Στερεότυπα για τους έμφυλους ρόλους

«Τα εμπόδια που αναφέρουν οι γυναίκες επιχειρηματίες ότι συναντούν κατά την επαγγελματική τους ανέλιξη σχετίζονται με τα στερεότυπα των έμφυλων ρόλων τα οποία αναπαράγουν την ανισότητα των φύλων» σημειώνει σε μελέτη της η γενική γραμματεία ισότητας. Σε έρευνα της ICAP (2018) για την γυναικεία επιχειρηματικότητα που διεξήγαγε το καλοκαίρι του 2018 σε δείγμα 141 επιχειρήσεων που διοικούνται από γυναίκες στην Ελλάδα, καταγράφηκαν τα εμπόδια που αντιμετώπισαν κατά την επαγγελματική τους ανέλιξη. Η μεγαλύτερη πρόκληση για τις γυναίκες φαίνεται και σε αυτή την έρευνα να συνίσταται στην εναρμόνιση οικογενειακής, προσωπικής και επαγγελματικής ζωής, αφού το 72% του δείγματος ανέφερε ως το μεγαλύτερο εμπόδιο που είχε να αντιμετωπίσει τις οικογενειακές υποχρεώσεις. Τα υπόλοιπα εμπόδια που ανέφεραν οι ερωτώμενες αφορούν στις προκαταλήψεις λόγω φύλου (59%), στην έλλειψη υποστήριξης από συναδέλφους (50%), στις άνισες
απολαβές (38%) και στις οικογενειακές αντιρρήσεις οι οποίες φαίνεται να αποτελούν ακόμα εμπόδιο για το 30% του δείγματος της έρευνας.

Επαγγελματική τιμωρία της μητρότητας

Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που εμποδίζουν την ισότητα στην εργασία, όμως αυτός «με τη μεγαλύτερη βαρύτητα είναι η ανατροφή των παιδιών» διαπιστώνει σε έκθεσή της η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας (ILO) που κάνει λόγο για «επαγγελματική τιμωρία της μητρότητας». Τα τελευταία 20 χρόνια ο χρόνος που αφιερώνουν οι γυναίκες στην ανατροφή των παιδιών και τις μη αμειβόμενες οικιακές εργασίες ουσιαστικά δεν έχει μειωθεί, ενώ ο χρόνος που αφιερώνουν οι άνδρες έχει αυξηθεί μόλις κατά… οκτώ λεπτά ημερησίως, διαπιστώνει σε έκθεσή της η ILO. Αν η συμμετοχή των ανδρών συνεχιστεί με αυτό το ρυθμό, θα χρειαστούν περισσότερα από… 200 χρόνια για να υπάρξει ισότητα στον χρόνο που αφιερώνεται στις μη αμειβόμενες δραστηριότητες φροντίδας.

————————————————

Δ. Αμαραντίδου, εταίρος και γενική διευθύντρια ARTION

«Ο δρόμος είναι μοναχικός, αλλά η ανταμοιβή μεγάλη»

Πριν από 25 χρόνια η Δέσποινα Αμανατίδου ίδρυσε την ARTION που δραστηριοποιείται στον τομέα της διοργάνωσης συνεδρίων. Όλα αυτά τα χρόνια στην εταιρεία εργαζόταν αποκλειστικά γυναίκες. Μητέρα τεσσάρων παιδιών, το μεγαλύτερο στοίχημα για την ίδια ήταν να ισορροπεί μεταξύ επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής.

«Η γυναίκα καλείται να ανταποκριθεί και στους ρόλους της γυναίκας και της συζύγου και συνήθως το κάνει με πολύ μεγαλύτερη επιτυχία» λέει. «Η επιχειρηματικότητα ενισχύει τα ταλέντα στη διαχείριση δύσκολων καταστάσεων, μας κάνει πιο εστιασμένες στα ουσιαστικά και πολύ ψύχραιμες. Εμείς οι γυναίκες επιχειρηματίες διαθέτουμε άλλο ένα πολύ βασικό χάρισμα. Γνωρίζουμε πάρα πολύ καλά να διαχειριζόμαστε το χρόνο μας. Γνωρίζουμε πάρα πολύ καλά να διανέμουμε το χρόνο μας. Οικογένεια και εργασία συνυπάρχουν αρμονικά απολαμβάνοντας η κάθε μία το χρόνο που της αρμόζει. Σίγουρα τα παιδιά μας δεν απολαμβάνουν την έκταση της παρουσίας μας στο σπίτι σε σχέση με άλλες επαγγελματίες που έχουν ωράριο, τελικά όμως και οι έρευνες το δείχνουν αλλά και η προσωπική μου εμπειρία ως μητέρα 4 παιδιών, μεγαλώνουμε παιδιά πιο αυτόνομα και πιο έτοιμα για ένταξη στην κοινωνία.

Οι νέες γυναίκες δεν πρέπει να φοβούνται να επιχειρήσουν. Χρειάζεται τόλμη, θέληση, εγρήγορση και φυσικά ενθάρρυνση – από όλους μας. Είναι όμως σημαντικό να γνωρίζουν ότι ο δρόμος αυτός είναι μοναχικός και συνήθως δεν απολαμβάνουμε κατανόηση ούτε από τον σύντροφο αλλά ούτε και από το στενό περιβάλλον. Ο δρόμος αυτός είναι πολύ σκληρός. Η πορεία περιλαμβάνει πολλά δάκρυα, πολύ κόπο και πόνο (σωματικό, ψυχικό και πνευματικό) αλλά οι ανταμοιβές είναι αντίστοιχης έντασης στην αντίθετη κατεύθυνση δηλαδή είναι πολύ θετικές».

Ιουλία Χαϊδά, αντιπρόεδρος ΙΚΤΙΝΟΣ

«Στην Ελλάδα οι γυναίκες είναι εγκλωβισμένες σε στερεοτυπικούς ρόλους»

Η Ιουλία Χαϊδά άρχισε να εργάζεται στην οικογενειακή επιχείρηση (ΙΚΤΙΝΟΣ μάρμαρα) με την ενηλικίωσή της, ενώ παράλληλα ήταν πρωτοετής φοιτήτρια της ΑΣΟΕΕ. «Σύντομα κατάλαβα ότι θα έπρεπε να αποδείξω ότι αξίζω την επαγγελματική μου ανέλιξη και δεν μου χαρίζεται ως μία εκ των διαδόχων της εταιρείας» λέει. Η ενασχόλησή της δεν ήταν μια προειλημμένη απόφαση αλλά επιλογή.

Από το 2004 κατέχει τη θέση της αντιπροέδρου της Ικτίνος Ελλάς ΑΕ, μιας επιχείρησης που απασχολεί 450 εργαζόμενους και εξάγει σε περισσότερες από 90 χώρες, ενώ πρόσφατα εκλέχθηκε πρόεδρος του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Μαρμάρου Μακεδονίας-Θράκης. «Ο κλάδος μας λόγω του αντικειμένου, είναι ανδροκρατούμενος. Τα εμπόδια για την ανέλιξή μου ήταν πολλά, όπως άλλωστε για όλες τις γυναίκες. Πιστεύω ότι κέρδισα τη θέση στην οποία βρίσκομαι με πάρα πολλές ώρες δουλειάς, προσπάθειας και μελέτης. Χρειάστηκε να βρίσκομαι σε αίθουσες συνεδριάσεων, σε χρονοβόρα επαγγελματικά ταξίδια, ακόμη και σε λατομικούς χώρους όπου το περιβάλλον και οι συνθήκες είναι ακατάλληλες για το λεγόμενο «ασθενές φύλο». Καθώς, η επιχειρηματικότητα δεν είναι μια δουλειά με συγκεκριμένο ωράριο, έπρεπε κι εγώ να ισορροπήσω την καριέρα μου, την προσωπική μου ικανοποίηση, αλλά και το ρόλο μου ως σύζυγος και μητέρα. Η επιμονή και η αποφασιστικότητα είναι ίσως τα πιο σημαντικά συστατικά της επιτυχίας». Η κ. Χαϊδά διαπιστώνει είναι ότι ακόμη υπάρχει ένα σημαντικό χάσμα ανάμεσα στην αντρική και τη γυναικεία επιχειρηματικότητα. «Στην Ελλάδα εξακολουθεί να υπάρχει ο εγκλωβισμός των γυναικών σε στερεοτυπικούς ρόλους που αναπαράγονται από γενιά σε γενιά και η αντίληψη για τη «θηλυκή» πλευρά της γυναίκας που καθιστά δυσκολότερα αποδεκτή ή και ασυμβίβαστη την επιχειρηματικότητα µε τις οικογενειακές υποχρεώσεις.

Σε όλες τις χώρες το εργασιακό περιβάλλον κυριαρχείται από στρεβλώσεις και ανισότητες σε βάρος των γυναικών. Παρά τις εμφανείς βελτιώσεις, και τη στήριξη των γυναικών από την πολιτεία, η θέση τους εξακολουθεί να παραμένει μειονεκτική συγκριτικά µε αυτή των ανδρών».