Μέσα Ιουλίου στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, τα μαθήματα του εαρινού ακαδημαϊκού εξαμήνου έχουν τελειώσει και η εξεταστική περίοδος επίσης. Το campus είναι σχεδόν έρημο.

Μόνο στη μεγάλη πλατεία μπροστά από το Κτίριο Διοίκησης και την Αίθουσα Τελετών υπάρχει μια διαρκής κινητικότητα. Ξεκινά από νωρίς το πρωί και διαρκεί μέχρι αργά το μεσημέρι. Μπροστά από το άγαλμα του Αριστοτέλη, εκατοντάδες νέοι άνθρωποι -συχνά ντυμένοι σαν σε βραδινή έξοδο, φωνάζουν, κάνουν φασαρία με κόρνες και βουβουζέλες, γελάνε και φωτογραφίζονται κρατώντας ανθοδέσμες.
Είναι οι νέοι απόφοιτοι του Αριστοτελείου κι ο ενθουσιασμός τους για την πολυπόθητη ολοκλήρωση του ακαδημαϊκού τους ταξιδιού είναι εύλογος και δεν θα μπορούσε να είναι σιωπηλός.

Οι τελετές ορκωμοσίας του εαρινού εξαμήνου του 2022 ξεκίνησαν την Τρίτη 12 Ιουλίου. Μέχρι το τέλος του μήνα θα είναι καθημερινές -μέχρι και τέσσερις σε μία ημέρα, ενώ κάποιες θα γίνουν τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο. Άλλες δύο περίοδοι ορκωμοσιών ξεκινούν κάθε Απρίλιο και Νοέμβριο. Συνολικά, τα 41 τμήματα του ΑΠΘ, τρεις φορές τον χρόνο, απονέμουν πτυχίο σε όσους εξετάστηκαν επιτυχώς στο σύνολο των απαιτούμενων για την ολοκλήρωση των σπουδών τους μαθημάτων. Δεκάδες ακόμη τελετές ορκωμοσίας γίνονται για την απονομή τίτλων σπουδών σε αποφοίτους μεταπτυχιακών προγραμμάτων, όπως και σε διδάκτορες.

Οι αριθμοί μαρτυρούν πως η στιγμή που κάποιος παραλαμβάνει το πτυχίο του, ως διαδικασία αποτελεί ένα μεγάλο κομμάτι της ακαδημαϊκής καθημερινότητας στο ΑΠΘ, αλλά και της εργασίας του Τμήματος Δημοσίων Σχέσεων του Ιδρύματος, που συντονίζει την οργάνωση των ορκωμοσιών από τα Τμήματα. Σύμφωνα με τα στοιχεία από τη Μονάδα Διασφάλισης Ποιότητας (ΜΟΔΙΠ) του ΑΠΘ κατά τη διάρκεια του προηγούμενου ακαδημαϊκού έτους 2020-2021 αποφοίτησαν 7752 προπτυχιακοί, 1892 μεταπτυχιακοί και 392 διδακτορικοί φοιτητές.

Συνολικά 10.054 απόφοιτοι παρέλαβαν το πτυχίο τους από το ΑΠΘ το ακαδημαϊκό έτος 2020-21. Είναι οι απόφοιτοι που ορκίστηκαν μέσω zoom και παρέλαβαν τα πτυχία τους από τις γραμματείες των τμημάτων τους, μετά από προγραμματισμένο ραντεβού, λόγω των μέτρων που ίσχυαν για τον περιορισμό της διασποράς του κορονοϊού. Το φετινό ακαδημαϊκό έτος, οι δύο πρώτες περίοδοι των τελετών ορκωμοσιών, τον Νοέμβριο και τον Απρίλιο, έγιναν με φυσική παρουσία των αποφοίτων, με την υποχρέωση να φοράνε μάσκα, αλλά και με αυστηρό περιορισμό στον επιτρεπόμενο αριθμό συνοδών και με διαδικασία ελέγχου κατά την είσοδο των πιστοποιητικών εμβολιασμού και διαγνωστικών ελέγχων για covid-19.

Φέτος τον Ιούλιο, οι απόφοιτοι έχουν τη χαρά να στέκονται όρθιοι στη σκηνή της Αίθουσας Τελετών του ΑΠΘ, μπροστά από το εντυπωσιακό ψηφιδωτό που απεικονίζει γλαφυρά την ιστορία της πόλης της Θεσσαλονίκης και από κάτω να έχουν στο κοινό γονείς, συγγενείς και φίλους, με τους οποίους μοιράζονται τη χαρά τους. Φορώντας τις τηβέννους της Σχολής τους και έχοντας δίπλα τους καθηγητές τους, τους κοσμήτορες, τις πρυτανικές Αρχές δίνουν φωναχτά όρκο, θρησκευτικό είτε πολιτικό.

«Η διαδικασία στην τελετή ορκωμοσίας και το ντύσιμο»

Η Φωτεινή Αλωπούδη, προϊσταμένη του Τμήματος Δημοσίων Σχέσεων του ΑΠΘ, μίλησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ για όσα συμβαίνουν στις ορκωμοσίες και τις καταστάσεις που κατά καιρούς κλήθηκε να αντιμετωπίσει μαζί με τους συναδέλφους της στο Τμήμα Μαριάννα Παυλίδου, Βάσω Ξυπολύτου και Θωμά Παπαχρήστου.

«Κάθε περίοδος ορκωμοσίας κρατάει, ανάλογα με το πότε αρχίζουμε, περίπου είκοσι μέρες έως έναν μήνα. Το καλοκαίρι δεν επιτρέπει η εξεταστική να κρατήσει έναν μήνα, είναι πολύ περιορισμένο το χρονικό διάστημα, γι’ αυτό και μοιράζονται, και κάποιες πάνε στην αίθουσα Τελετών της Παλιάς Φιλοσοφικής. Οι ορκωμοσίες, όσο περνάνε τα χρόνια, δομούνται καλύτερα από το κάθε τμήμα, υπάρχει οργάνωση πιο συγκροτημένη από ό,τι παλαιότερα. Γενικά, όμως, είναι ενιαίες διαδικασίες. Πρέπει να παρίσταται ο κοσμήτορας της κάθε σχολής, ο πρόεδρος και συνήθως και διευθυντές των τομέων, ή κάποιων εργαστηρίων, ανάλογα με τη σύνθεση του τμήματος. Χαιρετίζουν ο πρύτανης εφόσον παρίσταται, ο κοσμήτορας, ο πρόεδρος, ενώ υπάρχουν σχολές, όπως η Πολυτεχνική, που μπορεί να έχουν καλεσμένο ομιλητή, ίσως και από το εξωτερικό. Αυτό δεν είναι απαραίτητο. Μετά ξεκινάει η ορκωμοσία, υπάρχει ο πρώτος ο οποίος διαβάζει τον όρκο και οι υπόλοιποι, οι οποίοι επαναλαμβάνουν τα λόγια και μετά γίνεται η απονομή των τίτλων», ανέφερε η κ. Αλωπούδη.

Το Τμήμα Δημοσίων Σχέσεων, όπως διευκρίνισε, κάνει έναν συντονισμό για την εύρυθμη λειτουργία, είσοδο και έξοδο όλων των φοιτητών και μελών ΔΕΠ στην Αίθουσα Τελετών, και ελέγχει τις ημερομηνίες των τελετών, ενώ την περίοδο της πανδημίας φρόντιζε για τον αριθμό των συμμετεχόντων και τις αποστάσεις που έπρεπε να τηρηθούν. Διαχειρίζεται επίσης την τηβεννοθήκη του ΑΠΘ, σε ένα δωμάτιο, όπου σε ξεχωριστές ντουλάπες φυλάσσονται οι τήβεννοι κάθε σχολής. Αυτές τις φοράνε όλοι οι απόφοιτοι, ενώ τις δικές τους ξεχωριστές τηβέννους έχουν οι κοσμήτορες και οι πρυτανικές αρχές.

Οι τήβεννοι κουμπώνουν πάνω από από τα ρούχα που φοράει ο καθένας. Κι έτσι εξασφαλίζεται και το ομοιόμορφο της εικόνας στην οικογενειακή φωτογραφία της απονομής, καθώς το τι θα φορέσει κάθε απόφοιτος μια τόσο σημαντική στιγμή για εκείνον είναι θέμα προσωπικής επιλογής και αισθητικής και δεν υπόκειται σε κανενός είδους dress code. Παραδοσιακά, πάντως, οι απόφοιτοι της Πολυτεχνικής προσέρχονται με ρούχα καθημερινά, ενώ επίσημη ενδυμασία είθισται να προτιμούν οι συνάδελφοί τους της Νομικής, της Φιλοσοφικής, της Θεολογικής και της Ιατρικής.

Τα πτυχία που τούς απονέμονται είναι σε απλό σκληρό χαρτί και σε πάπυρο τους δίδεται μετά, εφόσον κάνουν τη σχετική αίτηση. Τον ζητεί η πλειονότητα των αποφοίτων, καθώς είναι ο τίτλος που θα κορνιζώσουν, θα τον έχουν στο σπίτι, στο γραφείο, στο ιατρείο.

«Ευτράπελα, αστεία περιστατικά, γονείς τρελοί από χαρά και …κακές συνήθειες»

Η προσπάθεια που καταβάλλεται από τα τμήματα του ΑΠΘ είναι να τυποποιήσουν κατά το μέγιστο δυνατό τις διαδικασίες των τελετών ορκωμοσιών, ώστε να μην υπάρχουν απρόοπτα. Όμως, οι εκδηλώσεις χαράς, ιδιαίτερα από το κοινό που παρακολουθεί την τελετή, δεν μπορούν να προβλεφθούν. «Σταθερή αξία» αποτελούν τα πανό με αστεία μηνύματα, με ατάκες, με ζωγραφιές. «Έχουμε δει πολύ πετυχημένα πανό κατά καιρούς, ομάδες έρχονται και κάνουν ολόκληρο σόου. Άλλοι στήνουν ολόκληρο πάρτι έξω στην πλατεία, ενώ γονιός είχε φέρει catering και κερνούσε όλον τον κόσμο έξω επειδή τελείωσε το παιδί του τις σπουδές. Είναι αυθόρμητες εκδηλώσεις, που εκφράζουν τη μεγάλη χαρά και υπερηφάνεια», εξήγησε η κ. Αλωπούδη.

Θυμήθηκε ακόμη το μεγάλο άγχος που είχαν για χρόνια οι απόφοιτοι της Ιατρικής, οι οποίοι με το που τελείωνε η τελετή έτρεχαν «σφαίρα» για να υποβάλουν μία αίτηση. «Έτρεχαν για κάνουν αιτήσεις για ειδικότητες. Αυτό γιατί ακόμη και η ώρα που υπέβαλαν την αίτηση είχε σημασία. Ήταν εντυπωσιακό πώς έτρεχαν».

Σε όλο αυτό το σκηνικό, το άνοιγμα των «Party poppers» -μεταλλικών κύλινδρων με πολύχρωμες μεταλλιζέ λωρίδες και συμπιεσμένο αέρα για εκτόξευση σε απόσταση αρκετών μέτρων, είναι μια ευρύτατα διαδεδομένη αλλά κακή συνήθεια και λόγω της ρύπανσης που προκαλείται, το Αριστοτέλειο καταβάλλει προσπάθειες να ευαισθητοποιήσει τους φοιτητές του. Παλαιότερα, η χρήση τους ήταν συνηθισμένη ακόμη και μέσα στην αίθουσα τελετών. Μάλιστα, σε αίθουσα κάποιου άλλου πανεπιστημίου, σερπαντίνες που είχαν κολλήσει στο ταβάνι δίπλα σε αεραγωγό έπεσαν πάνω σε Πρόεδρο της Δημοκρατίας, την ώρα που βρισκόταν στο βήμα, σε επίσημη εκδήλωση της οποία είχε προηγηθεί χρονικά ορκωμοσία.

«Προσπαθούμε να περιορίσουμε τη χρήση τους και στον εξωτερικό χώρο. Τη χαρά του μπορεί καθένας να την εκφράσει και χωρίς να ρυπαίνει το περιβάλλον. Δεν είναι μόνον οι εργατοώρες που απαιτούνται για να καθαριστεί ο εξωτερικός χώρος μετά. Οι σερπαντίνες αυτές είναι πλαστικές, φεύγουν με τον αέρα, φτάνουν στους υπονόμους και καταλήγουν στη θάλασσα, όταν βρέχει αφήνουν χρώμα πάνω στα αυτοκίνητα. Οι νέοι σήμερα είναι περιβαλλοντικά ευαισθητοποιημένοι και γι’ αυτό προσπαθούμε να στείλουμε το μήνυμα, πως μπορεί η στιγμή της αποφοίτησης να είναι μοναδική για τους ίδιους, αλλά αν υπολογίσουν τον όγκο αυτών των σκουπιδιών στις εκατοντάδες τελετές ορκωμοσίες, θα συνειδητοποιήσουν πως αυτή η εκδήλωση χαράς, μολύνοντας το περιβάλλον με πλαστικό, είναι πλέον πολύ παρωχημένη», σημείωσε η κ. Αλωπούδη.

Εξάλλου, εδώ και δεκαετίες στο πανεπιστήμιο έχουν υπάρξει διάφορες περίοδοι εντάσεων, συμπίπτοντας ενίοτε χρονικά με περιόδους ορκωμοσιών. «Τις ορκωμοσίες δεν τις πειράζει κανένας, υπάρχει ένα αίσθημα αλληλεγγύης, όλοι οι φοιτητές σέβονται απόλυτα αυτή τη διαδικασία», παρατήρησε η προϊσταμένη του τμήματος δημοσίων σχέσεων του ΑΠΘ.

«Ιστορίες πανδημίας»

Η διαδικασία της ορκωμοσίας επειδή περιλαμβάνεται στη φοίτηση, κανονικά πρέπει να γίνεται. Όμως, το καθεστώς τέλεσης των ορκωμοσιών από την αρχή της πανδημίας καθορίστηκε από τα κατά καιρούς υγειονομικά πρωτόκολλα. Στην προ-covid εποχή, στο φουαγιέ της αίθουσας τελετών μπορεί να συνωστίζονταν και 1000 άτομα, ειδικά σε ορκωμοσίες μεγάλων τμημάτων και σχολών.
«Οι ορκωμοσίες που επανήλθαν στην τέλεση με φυσική παρουσία ήταν του Νοεμβρίου 2021 και του Απριλίου 2022. Και οι δύο προέβλεπαν έλεγχο υγειονομικών πιστοποιητικών. Δεν έμπαινε κανένας χωρίς αυτά. Ήταν πάρα πολύ δύσκολο, γιατί ταυτόχρονα έπρεπε να ελέγχεται και ο αριθμός συμμετεχόντων που είχε ορίσει η κάθε γραμματεία. Είχαμε πολλές φορές άτομα που έμειναν έξω, έκλειναν πόρτες. Ήταν δύσκολες ορκωμοσίες», εξήγησε η κ. Αλωπούδη.

Από όλη την περίοδο των ορκωμοσιών με τη φυσική παρουσία αποφοίτων αλλά χωρίς τους συνοδούς τους, στο τμήμα δημοσίων σχέσεων θυμούνται με συγκίνηση την περίπτωση μητέρας παιδιού, που είχε αναλάβει να αναγνώσει τον όρκο κι εκείνη, κλαίγοντας, παρακαλούσε να την αφήσουν να σταθεί σε μία γωνία έξω από το γραφείο, ώστε να βλέπει μέσα από τη μισάνοιχτη πόρτα τον γιο της.

Σήμερα κάθε τμήμα, παρακολουθώντας τα επιδημιολογικά δεδομένα, αποφασίζει και ενημερώνει τους φοιτητές του για τον αριθμό των συνοδών που θα επιτρέψει και ήδη αρκετά τμήματα τους έχουν περιορίσει σε δύο, ενώ και οι μάσκες μέσα στην αίθουσα επανεμφανίστηκαν, κατ’ ιδία βούληση αρκετών που τις φορούν.

Η ζωντανή διαδικτυακή μετάδοση προβλέπεται από τον κανονισμό μόνον εφόσον συντρέχουν λόγοι ανωτέρας βίας, να μην παραστεί κάποιος φοιτητής που πρόκειται να ορκιστεί, ενώ προβλέπεται να συνδεθούν και οι δικοί του.

«Ο όρκος και η διαρκής επιστροφή στην alma mater»

«Άπαντα, α παρά των εμών πεφιλημένων διδασκάλων ενθάδε φοιτών διά τε του λόγου και των συγγραμμάτων αυτών εδιδάχθην, χρήσομαι απαραβάτως εν πνεύματι ελευθερίας τε και αληθείας, μετά ορθού λόγου αεί πράττων προς το της εμής επιστήμης τέλος, και ούτω χρήσιμον αποφανούμαι εμαυτόν τοις πάσι», αναφέρεται -μεταξύ άλλων- στην καθομολόγηση των μεταπτυχιακών φοιτητών Ιατρικής του ΑΠΘ, οι οποίοι άνοιξαν το πρωί της Τρίτης την αυλαία των ορκωμοσιών του εαρινού εξαμήνου.

Πριν τους συγχαρεί έναν προς έναν ο πρύτανης του ΑΠΘ, καθηγητής Νίκος Παπαϊωάννου, τούς ζήτησε να θυμούνται πως πλέον είναι πρεσβευτές του Αριστοτελείου σε όλον τον κόσμο: «Η λέξη πρεσβευτής δεν είναι κάτι που εκπορεύεται από ή συνεπάγεται κάποια υποχρέωση. Είναι κάτι που θα πηγάζει από μέσα σας, ως διάθεση, ως παρουσία, ως διαρκής αναφορά και επιστροφή στην ακαδημαϊκή σας μήτρα. Όντας πρεσβευτές του Αριστοτελείου θα το ενισχύετε μέσα από την προσφορά σας στον κόσμο και μέσα τα επιτεύγματά σας».