Προσωπικές μαρτυρίες, διηγήματα, νουβέλες και ποιήματα για τη μετανάστευση παρουσιάζουν τριάντα συγγραφείς και καλλιτέχνες, από διάφορες χώρες, στο συλλογικό έργο «Αδελφοσύνη. Συγγραφείς στο πλευρό των μεταναστών» (εκδ. Θίνες), που κυκλοφορεί σε μετάφραση Κατερίνας Σπυροπούλου και Ζιζής Σαλίμπα και επιμέλεια Άγγελου Μουταφίδη.

Ο Ζαν-Μαρί Γκυσταβ Λε Κλεζιό (βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας, 2008), η Christianne Taubira, πρώην υπουργός Δικαιοσύνης, ο διάσημος ιστορικός Pascal Blanchard είναι ορισμένοι μόνο απ’ όσους συνθέτουν αυτές τις ψηφίδες μνήμης για εξορίες, μετακινήσεις, διαλυμένες οικογένειες, προδομένες ή πραγματοποιημένες ελπίδες, απρόσμενες συναντήσεις, που αποτυπώνονται στις σελίδες του βιβλίου.

Τα λόγια τους μυούν το αναγνωστικό κοινό στην αδελφοσύνη, μια έννοια ταυτόσημη και ενιαία με την ισότητα. Κείμενα γραμμένα με χιούμορ, ακόμη και όταν, για παράδειγμα, όλες οι λέξεις ξένης προέλευσης εγκαταλείπουν το λεξικό, επειδή διαμαρτύρονται για τη μοίρα των μεταναστών… Ιστορίες με επίκεντρο τη σύγκρουση πολιτισμών όπως εκδηλώνεται στις μεταναστευτικές ροές και στην εξορία. Κείμενα που καταγγέλλουν τη βία και τη βαρβαρότητα στην εργασία. Κείμενα που καταγράφουν βήμα προς βήμα των καθημερινό αγώνα των μεταναστών για να επιβιώσουν, να ενταχθούν στις κοινωνικές και οικονομικές δομές και να ενσωματωθούν στο νέο περιβάλλον.

Η αδελφοσύνη, σύμφωνα με την αριστοτελική έννοια του όρου, αλλά και ως ιδέα συνδεδεμένη με τη Γαλλική Επανάσταση και την Ευρώπη των Πολιτών, είναι άρρηκτα δεμένη με την ελευθερία και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η αδελφοσύνη είναι ένα από τα «εντελώς νέα πράγματα» που φέρνει αυτό το βιβλίο, όπως εξηγεί, μιλώντας στον ραδιοφωνικό σταθμό του ΑΠΕ-ΜΠΕ «Πρακτορείο 104,9 FM» η εκδότρια, Δρ. οικονομολόγος- ιστορικός Ζιζή Σαλίμπα. «Πρόκειται για μια έννοια ξεχασμένη, η οποία εμπεριέχεται στο τρίπτυχο της Ελληνικής Επανάστασης, που είναι ελευθερία, ισότητα, αδελφοσύνη. Η αδελφοσύνη είναι το γεφυροποιό στοιχείο ανάμεσα στην έννοια της ελευθερίας και την έννοια της ισότητας, που βρίσκονται σε μία φοβερή αντίστιξη μεταξύ τους. Γεφυρώνει, λοιπόν, με την έννοια της αλληλεγγύης, με την έννοια της βοήθειας, με την έννοια της σύμπνοιας αυτές τις δύο αυτές κατ’ εξοχήν αντίθετες έννοιες».

Η πατρότητα της ιδέας για τον επανακαθορισμό της σχέσης μας με τους μετανάστες, με βάση την έννοια της αδελφοσύνης, ανήκει στον Γάλλο φιλόσοφο, μυθιστοριογράφο Michel Le Bris – συνιδρυτή της εφημερίδας Liberation, συνεργάτη του Jean Paul Sartre στις εκδόσεις Gallimard και ιδρυτή του φεστιβάλ Étonnants Voyageurs/Έκθαμβοι ταξιδιώτες. Το 2018, κατά τη διάρκεια του φεστιβάλ, που διεξάγεται από το 1990, στο Σαν-Μαλό της Βρετάνης, και θεωρείται ένα από τα σπουδαιότερα φεστιβάλ βιβλίου και τέχνης ανά τον κόσμο, σαράντα τέσσερις συμμετέχοντες υπέγραψαν το «Μανιφέστο για μια Λογοτεχνία του Κόσμου στη Γαλλική Γλώσσα» με το σκεπτικό ότι «Όλοι μαζί, είμαστε ισχυρότεροι από το Εμείς». Η ιδέα αυτή κινητοποίησε τους συγγραφείς του βιβλίου να σταθούν στο πλευρό των μεταναστών δημιουργώντας ένα συλλογικό έργο με επίκεντρο την αδελφοσύνη -προϋπόθεση απαραίτητη για να αναπτύξουμε όλοι μαζί σχέσεις αλληλεγγύης και αλτρουισμού.

Το βιβλίο, όπως αναφέρει η κ. Σαλίμπα «απαλείφει τη διαφορά ανάμεσα στον πρόσφυγα και τον μετανάστη {…} φέρνει πολύ κοντά -ίσως και οσμώνει- τις δύο έννοιες». Εμπνέεται δε, από τη λογοτεχνία «που ξεκινάει από τις αρχές του 19ου αιώνα, με τους συμβολιστές- κυρίως βασίζεται στα Άνθη του Κακού του Μπωντλέρ», αλλά και στη φιλοσοφία. «Το βιβλίο έχει βαθύτατες φιλοσοφικές έννοιες. Βασίζεται στον Καντ κυρίως και μεταφέρει τον ανθρωπισμό που εμπεριέχει όλη η φιλοσοφική θεώρησή του. Όλα αυτά, το βιβλίο το κάνει με μικρές ιστορίες, με ψηφίδες από την καθημερινότητα των προσφύγων που σε ένα πρώτο επίπεδο φαίνονται πιο απλές, όμως οι ιστορίες αυτές έχουν πολλαπλές αναγνώσεις. Γι’ αυτό, πέρα από το ευρύ αναγνωστικό κοινό ενδιαφέρουν και τις κοινωνικές επιστήμες, τους κοινωνιολόγους, τους ανθρωπολόγους, τους οικονομολόγους και τους ιστορικούς», προσθέτει η κ. Σαλίμπα.

Οι συγγραφείς αμφισβητούν το παραδοσιακό περιεχόμενο των σύγχρονων κοινωνικών αξιών που έχει καθιερώσει μια ισορροπία ανάμεσα στις σχέσεις που κυριαρχεί το «Εμείς και οι Άλλοι» και υιοθετούν τον ορισμό της «νέας αδελφοσύνης». Στο έργο αυτό τίθεται το ερώτημα: Μπροστά σε αυτά τα μικρά ή μεγάλα δράματα, τις προσωπικές ή συλλογικές ιστορίες των μεταναστών, τι είμαστε διατεθειμένοι να πράξουμε ή να αρνηθούμε, προκειμένου να διατηρήσουμε την ανθρώπινη φύση μας; Οι συγγραφείς έχουν την πεποίθηση ότι η τέχνη και η λογοτεχνία μπορούν να συνδράμουν στην επικράτηση της αδελφοσύνης. Το βιβλίο ολοκληρώνεται με μια νότα ελπίδας, με μια Διακήρυξη των Ποιητών και ένα Μανιφέστο για μια ειρηνική παγκοσμιότητα, με όραμα το μετασχηματισμό της σχέσης μας με την έννοια της φιλοξενίας.

Όλοι οι συγγραφείς του βιβλίου συμφώνησαν να δωρίσουν όλα τα πνευματικά τους δικαιώματα στον GISTI (Groupe d’information et de soutien aux immigrés). Πρόκειται για έναν γαλλικό μη κερδοσκοπικό οργανισμό για τα ανθρώπινα δικαιώματα που δημιουργήθηκε το 1972 για την προστασία των νομικών και πολιτικών δικαιωμάτων των αλλοδαπών και των μεταναστών και για την υπεράσπιση της ελεύθερης διασυνοριακής κυκλοφορίας. Οι συγγραφείς αυτοί πραγματοποιούν μια πράξη δέσμευσης και εκδηλώνουν τη βούλησή τους να συμβάλλουν σ’ έναν πιο αλτρουϊστικό κόσμο, στον οποίο κυριαρχεί μια ενεργή δεοντολογία της σχέσης αδελφοσύνης μεταξύ των ανθρώπων.