Από τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη μέχρι την Βόρεια Μακεδονία, από την Αλβανία ως τη Σερβία και το Κόσοβο και από τη Βουλγαρία ως τη Ρουμανία, αυτή την περίοδο εκτυλίσσονται παράλληλες κρίσεις, με παραπλήσιες αιτίες.

Εδώ είναι Βαλκάνια! Το «μαλακό υπογάστριο» της Ευρώπης, όπως τα έχουν ονομάσει πολλοί, το οποίο συχνά αιμορραγεί από τις αμέτρητες πληγές που του έχει προκαλέσει η ιστορία, οι μεγάλες εθνοτικές και θρησκευτικές αντιθέσεις, οι κοινωνικές ανισότητες και η φτώχεια, οι ανταγωνισμοί των ισχυρών.

Εδώ είναι Βαλκάνια! Γι’ αυτό, όσοι έχουν πιστέψει πως τα μίση, οι πόλεμοι και οι αλλαγές συνόρων αποτελούν ένα δυσάρεστο, αλλά μακρινό παρελθόν για την Ευρώπη, που θάφτηκε οριστικά με τη βίαιη διάλυση της πρώην Γιουγκοσλαβίας, ίσως έχει έρθει η στιγμή να το ξανασκεφτούν.

Εδώ είναι Βαλκάνια! Αρκεί μια ματιά στα όσα συμβαίνουν αυτή την περίοδο σε αρκετές από τις χώρες της βόρειας γειτονιάς μας προκειμένου να πείσει για του λόγου το αληθές – και συνάμα, να δικαιολογήσει τη μεγάλη ανησυχία για την επόμενη ημέρα τους, η οποία επιφυλάσσει δυσάρεστες εκπλήξεις.

Η πανδημία και ο… Μπίσμαρκ!

Εδώ είναι Βαλκάνια! Ακόμη και ο κορονοϊός Sars-Cov-2 το έχει καταλάβει και τους επιτίθεται με μανία και κατά κύματα. Εκμεταλλευόμενος, βεβαίως, τις αντιδραστικές απόψεις που οδηγούν εκατομμύρια ανθρώπους που ζουν εδώ – στη Βουλγαρία και τη Ρουμανία, ακόμη και στη (βόρεια κυρίως) Ελλάδα – να παραμένουν ανεμβολίαστοι.

Εδώ είναι Βαλκάνια! Και στην ΕΕ μοιάζει να ηχεί ακόμη και σήμερα ως εντολή η φράση του πρώτου καγκελάριου της Γερμανίας, Ότο φον Μπίσμαρκ, ότι «τα Βαλκάνια δεν αξίζουν τα κόκκαλα ούτε ενός Πομερανού γρεναδιέρου».

Εδώ είναι Βαλκάνια! Οι περισσότεροι λοιπόν, στις Βρυξέλλες, το Βερολίνο και το Παρίσι, να στρέφουν αλλού το βλέμμα και την προσοχή τους όταν καλούνται να συζητήσουν τι συμβαίνει εδώ και τι πρέπει να κάνουν, είτε πρόκειται για χώρες που είναι ήδη μέλη της ΕΕ είτε για τις υποψήφιες προς ένταξη, είτε για να δώσουν χρήματα είτε για να προμηθεύσουν εμβόλια.

Απειλή διάλυσης

Όπου και να στρέψει κανείς το βλέμμα του θα καταλάβει ότι εδώ είναι Βαλκάνια, καθώς και τι ακριβώς σημαίνει αυτό. Θα συνειδητοποιήσει, για παράδειγμα, τι συμβαίνει στο «κράτος-σφραγίδα» της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης αυτή την περίοδο, με αποτέλεσμα να έχουν πάρει εκ νέου φωτιά τα σενάρια περί επικείμενης διάλυσής της και προσάρτησης του σερβικού τμήματος στη μητέρα Σερβία και του αντίστοιχου κροατο-μουσουλμανικού σε κάποια άλλη οντότητα.

Θα αντιληφθεί, επίσης, ότι η παραίτηση του Ζόραν Ζάεφ από την πρωθυπουργία της Βόρειας Μακεδονίας δεν αποτελεί ένα πολιτικό «τερτίπι», αλλά μια εξέλιξη που έχει άμεση σχέση με το εκρηκτικό κοκτέιλ της κοινωνικής οργής και απογοήτευσης το οποίο, σε συνδυασμό με την αίσθηση «προδοσίας» από την Ευρώπη, αναζωπυρώνει παλιές και γεννά νέες αντιθέσεις.

Θα δει εύκολα τις ρίζες της αντιπαράθεσης ανάμεσα στη Σερβία και το Κόσοβο, η οποία προκαλεί διαρκώς νέες εντάσεις και συγκρούσεις, όπως συνέβη και πρόσφατα. Μια αντιπαράθεση που είναι πρακτικά αδύνατο να λυθεί χωρίς αλλοίωση των υπαρχόντων συνοριακών γραμμών και/ή μετακινήσεις πληθυσμών (κάτι που έχει ήδη συζητηθεί ανάμεσα στις ηγεσίες των δύο χωρών) – όσο και αν οι περισσότεροι κραυγάζουν «απεταξάμην».

Στο περιθώριο της Ευρώπης

Θα αναγνωρίσει στις παράλληλες κυβερνητικές κρίσεις που βρίσκονται αυτή την περίοδο σε εξέλιξη στη Βουλγαρία και τη Ρουμανία (η οποία, πάντως, αρνείται τον χαρακτηρισμό της ως βαλκανικής χώρας…) παρόμοιες αιτίες και ταυτόσημα φαινόμενα – φτώχεια και καθυστέρηση, διαφθορά και κυριαρχία φατριών της μαφίας. Όλων αυτών, δηλαδή, που οδηγούν τους Βούλγαρους εκ νέου στις κάλπες στις 14 Νοεμβρίου, χωρίς να είναι βέβαιο ότι το αδιέξοδο θα ξεπεραστεί, ενώ δεν επιτρέπουν τη συγκρότηση κυβέρνησης στη Ρουμανία.

Μέσα από όλα αυτά, είναι βέβαιο ότι οι πάντες θα μπορέσουν να ερμηνεύσουν καλύτερα γιατί δεν έχουν πεθάνει οι κάθε λογής μεγαλοϊδεατισμοί, όπως για παράδειγμα ο αλβανικός. Γιατί ο θρησκευτικός φανατισμός και οι διάφορες αντιδραστικές αντιλήψεις σαρώνουν.

Γιατί, επίσης, η Σόφια προβάλει βέτο στην έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Β. Μακεδονίας με την ΕΕ. Γιατί η Σερβία παίζει ταυτόχρονα σε πολλά ταμπλό – με την Ευρώπη και τη Ρωσία, με τις ΗΠΑ και την Κίνα – σε μια προσπάθεια να ξαναβρεί κάτι από το χαμένο μεγαλείο του παρελθόντος. Και γιατί, τέλος, η Άγκυρα βρίσκει πρόσφορο έδαφος για να «κάνει παιχνίδι» στην περιοχή.

Θα καταλάβουν, με άλλα λόγια, ότι εδώ είναι Βαλκάνια!

Γιώργος Παυλόπουλος-ot.gr