Τις πρώτες ημέρες της επιδημίας ιογενούς πνευμονίας τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κατακλύστηκαν από συνωμοσιολογικούς ψιθύρους, σχετικά με τη δημιουργία του φονικού κοροναϊού COVID-19  σε κρατικό κινεζικό εργαστήριο. Στη συνέχεια το Διαδίκτυο πλημμύρισε από δήθεν αποτελεσματικές θεραπείες: μαντζούνια, βότανα, τζελ, υγρά, και σκόνες που χαρίζουν ανοσία έναντι του κοροναϊού.

Στη συνέχεια, ακολούθησαν οι συκοφαντίες εναντίον κυβερνήσεων και προσωπικοτήτων και οι ρατσιστικές επιθέσεις. Η Ταϊβάν, ισχυρίζονταν κάποιοι, απέκρυπτε τους πραγματικούς θανάτους ή ότι για τη διάδοση του κορωνοϊού ευθυνόταν αποκλειστικά ο ιδιοκτήτης της Microsoft, Μπιλ Γκέιτς. Άλλοι ισχυρίζονται ότι Ιταλοί είχαν βγει στους δρόμους διαδηλώνοντας εναντίον των Κινέζων επισκεπτών που θεωρούσαν υπεύθυνους για τη μετάδοση του επικίνδυνου παθογόνου παράγοντα.

Τίποτα από αυτά δεν ανταποκρινόταν στην αλήθεια.

Τον κοροναϊό, που μεταδίδεται αστραπιαία σε όλη την υφήλιο, ακολουθεί η «επιδημία παραπληροφόρησης», παρά τις φιλότιμες προσπάθειες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης να αποτρέψουν την επικίνδυνη διάδοση τέτοιων «fake news». Facebook, Twitter και Google ισχυρίζονται ότι αφαιρούν τις ψευδείς πληροφορίες για τον κορωνοϊό μόλις τις εντοπίζουν και ότι συνεργάζονται με τον Παγκόσμιο Oργανισμό Yγείας και άλλους κυβερνητικούς φορείς με στόχο της διασφάλιση της ορθής πληροφόρησης των πολιτών για το θέμα.

Ωστόσο, μία απλή αναζήτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αποκαλύπτει εκατοντάδες φωτογραφίες, βίντεο και αναρτήσεις, οι οποίες εξακολουθούν να υπάρχουν έχοντας διαφύγει των ελέγχων. Ολα αυτά, βέβαια, δεν περιορίζονται στην αγγλική γλώσσα, αλλά θα τις εντοπίσει κανείς στα εβραϊκά, στα φαρσί, στα ουρντού και στην ινδική γλώσσα, γεγονός που αντικατοπτρίζει τη μετάδοση του ιού σε όλο τον κόσμο. Τόσο οι επιστήμονες όσο και οι τεχνολογικοί κολοσσοί, που θέλουν να θωρακίσουν την αλήθεια, συνήθως δεν καταφέρνουν να παρακολουθήσουν, να προλάβουν και τελικά να εξουδετερώσουν τους ψεύτες και τους απατεώνες του Διαδικτύου. Το Facebook, το Twitter και το YouTube υποστηρίζουν ότι καταβάλλουν προσπάθειες να στρέψουν τους χρήστες σε αξιόπιστες πηγές ιατρικών πληροφοριών και ότι βρίσκονται σε ανοικτή γραμμή με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης (CDC) των ΗΠΑ. Το Facebook απαγορεύει περιεχόμενο που μπορεί να προκαλέσει βλάβη στους χρήστες, όπως ισχυρισμούς που αποτρέπουν τις θεραπείες ή προωθούν παράδοξα και επικίνδυνα προληπτικά μέσα, ενώ οι διάφορες συνωμοσιολογικές θεωρίες σημειώνονται ως «ψευδείς» μόλις ελεγχθούν από τους μηχανισμούς της ιστοσελίδας. Οταν κάποιος χρήστης προσπαθεί να μοιραστεί τέτοιες θεωρίες, ένα μήνυμα τον προειδοποιεί ότι το περιεχόμενο δεν ανταποκρίνεται στην αλήθεια. Αυτή η πολιτική, ωστόσο, δεν απέτρεψε τα μέλη κλειστών ομάδων του Facebook από τη μετάδοση αναληθών πληροφοριών σχετικά με τον κορωνοϊό. Πέρα από τα αδιάκριτα βλέμματα στο Facebook, ομάδες, μία από τις οποίες έχει 100.000 μέλη, διαδίδουν διάφορες συνωμοσιολογικές θεωρίες, όπως ότι ο κοροναϊός είναι ανακάλυψη των φαρμακοβιομηχανιών για να πωλήσουν περισσότερα φάρμακα και εμβόλια. Η ιστοσελίδα έχει προσφέρει δωρεάν χώρο διαφήμισης στον ΠΟΥ προκειμένου να αποκτήσουν οι χρήστες πρόσβαση σε σωστή πληροφόρηση.

Το Twitter, επίσης, αναγνώρισε ότι στον ιστότοπο πράγματι δημοσιεύονται παραπλανητικές πληροφορίες. Βέβαια, ο αντιπρόεδρος της εταιρείας, Ντελ Χάρβεϊ, ισχυρίζεται ότι δεν έχουν εντοπιστεί μεγάλης κλίμακας προσπάθειες για τη διάδοση παραπλανητικών πληροφοριών σχετικά με τον κοροναϊό.

Το YouTube, ιδιοκτησίας Google, επίσης ανακοίνωσε ότι συνεργάζεται με τον ΠΟΥ κατά της παραπληροφόρησης. Ο εκπρόσωπος της εταιρείας, Φαρσάντ Φαντλού δήλωσε ότι η ιστοσελίδα εφαρμόζει κανόνες που απαγορεύουν την ανάρτηση βίντεο που «προωθούν ιατρικώς αβάσιμες μεθόδους για την πρόληψη του κοροναϊού αντί της αναζήτησης ιατρικής θεραπείας». Δεκάδες βίντεο, όμως, εξακολουθούν να υπόσχονται θεραπείες. Σε πολλές, στη θέση των σχολίων, υπάρχουν σύνδεσμοι που οδηγούν τους χρήστες σε ιστοσελίδες που υπόσχονται θεραπείες, ενώ στην πραγματικότητα στοχεύουν στην υποκλοπή στοιχείων των πιστωτικών τους καρτών και των προσωπικών τους δεδομένων.

Η εταιρεία κυβερνοασφάλειας Check Point εντόπισε περισσότερες από τέσσερις χιλιάδες ιστοσελίδες για τον κοροναϊό, που ξεκίνησαν να λειτουργούν στις αρχές του έτους. Από αυτές το 3% θεωρείται «κακόβουλο» και το 5% «ύποπτο». Επίσης, έρευνα της εταιρείας κυβερνοασφάλειας Sophos κατέγραψε αύξηση της αποστολής παραπλανητικών ηλεκτρονικών επιστολών σε πολίτες της Ιταλίας, όπου μαίνεται η επιδημία. Σε αυτές περιλαμβάνεται ένα συνημμένο αρχείο, που δήθεν περιλαμβάνει θεραπείες της ιογενούς πνευμονίας. Οταν το αρχείο «κατέβει», τοποθετεί κακόβουλο λογισμικό στον υπολογιστή.

Τον περασμένο μήνα και ο ΠΟΥ προειδοποίησε για τη μαζική αποστολή μέιλ, που δήθεν προέρχονται από εκπροσώπους του διεθνούς Oργανισμού. Στην πραγματικότητα αυτά τα μέιλ μεταφέρουν ένα κακόβουλο κώδικα, που δίνει στον χειριστή του πρόσβαση στον ηλεκτρονικό υπολογιστή του θύματος.

Ο αρχισυντάκτης των ιατρικών θεμάτων για το NewsGuard, μία νεοσύστατη εταιρεία που προσπαθεί να σταματήσει τη διασπορά  ψευδών ειδήσεων στο Διαδίκτυο, επισημαίνει ότι η ιατρική φύση του προβλήματος του κοροναϊού, το καθιστά διαφορετικό από όλες τις άλλες συνωμοσιολογικές θεωρίες, που έχουν αντιμετωπίσει οι χρήστες στο παρελθόν.

Επειδή, οι πληροφορίες σχετικά με τον κοροναϊό εξελίσσονται και μετασχηματίζονται σε πραγματικό χρόνο, είναι πολύ ευκολότερο για οποιονδήποτε το επιθυμεί, να προωθήσει ψεύδη. Σίγουρα χρειάζεται να περάσει αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα, προτού άνθρωποι με επιστημονική κατάρτηση ή και δημοσιογράφοι, ξεσκεπάσουν τα ψέματα και αποκαταστήσουν την αλήθεια.

SHEERA FRENKEL, DAVEY ALBA, RAYMOND ZHONG / THE NEW YORK TIMES