Μια σπουδαία μορφή του ελληνικού θεάτρου έφυγε από τη ζωή πριν από λίγες ημέρες: μεγάλη τραγωδός, στοχαστική συγγραφέας και βαθιά γνώστρια του αρχαίου τραγικού λόγου, μια γυναίκα «επί της ουσίας, αφοσιωμένη και πρωτοπόρος στην τέχνη της», όπως λέει στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ η ηθοποιός Λυδία Κονιόρδου, η οποία τη γνώρισε ως δασκάλα και συνεργάστηκε μαζί της.

Η Ασπασία Παπαθανασίου (1918-2020), που το όνομά της ταυτίστηκε με το αρχαίο δράμα στη συνείδηση των δικών της –των ανθρώπων του θεάτρου– αλλά και σε αυτήν του κοινού, μας αποχαιρέτισε σε ηλικία 102 ετών, έχοντας διαγράψει πλήρη θεατρική πορεία, αφού εμβάθυνε με ευαισθησία, τόλμη και μέθοδο στον αρχαίο τραγικό λόγο. Με τη θρυλική «Ηλέκτρα» του Σοφοκλή, σε σκηνοθεσία Δημήτρη Ροντήρη, παράσταση που παρουσιάστηκε το 1965 στο Φεστιβάλ Αθηνών, ταξίδεψε σε περισσότερες από 30 χώρες, ενώ αλησμόνητη έχει μείνει η «Κλυταιμνήστρα» της το 1996, στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου.

Εργαζόταν με επιμονή και απόλυτη διαύγεια μέχρι τις τελευταίες ημέρες του βίου της, μας μεταφέρουν όσοι τη γνώριζαν. Η κληρονομιά που αφήνει πίσω της συνίσταται στο πλούσιο έργο και στη δράση της, που πάντοτε με γενναιοδωρία μοιραζόταν με τους άλλους. Παρότι τιμήθηκε διεθνώς για την υποκριτική της, παρότι οι ερμηνείες της την έκαναν διάσημη ανά τον κόσμο, η ίδια αφιερώθηκε τις τελευταίες δεκαετίες στην προσπάθεια να καλύψει το έλλειμμα της θεατρικής παιδείας γύρω από το αρχαίο δράμα στην Ελλάδα. Στο πλαίσιο αυτής της προσπάθειας εντάσσεται και η ίδρυση των «Δεσμών» το 1975, το μετέπειτα Κέντρο Ερευνας και Πρακτικών Εφαρμογών του Αρχαίου Ελληνικού Δράματος.

«Ηταν ένα φυτώριο και πιλότος που έδειχνε τον δρόμο», σχολιάζει η κ. Κονιόρδου, που ευτύχησε να συνεργαστεί μαζί της από τα πρώτα της βήματα στη σκηνή του αρχαίου θεάτρου: Το 1975, πρωτοετής μαθήτρια στη σχολή του Εθνικού θεάτρου, συμμετείχε ως μέλος του χορού στην παράσταση της «Ηλέκτρας» που ανέβηκε από τον θίασο «Δεσμοί», σε σκηνοθεσία Γιάννη Βεάκη. «Τη γνώρισα όταν επέστρεψε στην Ελλάδα μετά την αυτοεξορία της στο εξωτερικό, όπου κατέφυγε κατά την περίοδο της δικτατορίας», λέει η ηθοποιός. «Ηρθε με το όνειρο να φέρει τους ανθρώπους της περιφέρειας σε επαφή με το αρχαίο θέατρο», σχολιάζει και θυμάται με συγκίνηση τις παραστάσεις των «Δεσμών» στην ελληνική μεθόριο, από τα Δίκαια έως το Νεστόριο, που συχνά δίνονταν μέρα επειδή δεν υπήρχε ηλεκτρικό ρεύμα στο χωριό και οι θεατές έρχονταν να τις παρακολουθήσουν κρατώντας τα καρεκλάκια τους.

«Με τη λυρική φωνή της, δίδαξε το μεγάλο θέατρο στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Με την αντάρτισσα φωνή της, έδινε κουράγιο στους Αθηναίους της κατοχής, με το χωνί του ΕΑΜ, από την ελεύθερη Καισαριανή», έγραψε στον αποχαιρετισμό του ο ηθοποιός Στέφανος Ληναίος, υπογραμμίζοντας τη λύπη για την απώλεια μιας καλλιτέχνιδας που υπήρξε βασικό κομμάτι της σύγχρονης ιστορίας της χώρας.

ΜΑΡΩ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΟΥ-kathimerini.gr