Ο κινηματογράφος αποτελούσε ανέκαθεν πηγή έμπνευσης για το θέατρο, έτσι και φέτος πολλές αθηναϊκές σκηνές φιλοξενούν έργα που έχουμε δει (και) στη μεγάλη οθόνη. Αυτή τη σεζόν, το ελληνικό θέατρο αναμετριέται με κλασικές αλλά και σύγχρονες δημοφιλείς κινηματογραφικές επιτυχίες διεκδικώντας με αξιώσεις το ενδιαφέρον του κοινού. Ξεχωρίσαμε και παρουσιάζουμε έξι από αυτές.

«Dogville» στο Θέατρο Νέος Ακάδημος

Το βραβευμένο αριστούργημα του αιρετικού κινηματογραφιστή Λαρς Φον Τρίερ για την κοινωνική καταπίεση που επανεξετάζει τα όρια της ηθικής και αποκαλύπτει τα κατώτερα ένστικτα της ανθρώπινης φύσης, ενώ δεν παύει να μιλά για την αγάπη, τη δειλία, τη συγχώρεση και τις φοβίες, μεταφέρεται στη σκηνή του θεάτρου Νέος Ακάδημος, σε θεατρική διασκευή και σκηνοθεσία Λίλλυς Μελεμέ. Η παράσταση έκανε πρεμιέρα μέσα στον Οκτώβριο, με πρωταγωνιστές τους Έλλη Τρίγγου, Στέλιο Μάινα, Θοδωρή Κατσαφάδο, Νικολέτα Βλαβιανού, Βαγγέλη Αλεξανδρή, Αλέξανδρο Μαυρόπουλο, κά. Το «Dogville» αποτελεί το πρώτο μέρος της τριλογίας του Τρίερ «USA – Land of Opportunities». Ο Δανός σκηνοθέτης έστησε μια φιλοσοφική αλληγορία αποδεικνύοντας πως όσο κι αν προσπαθεί κανείς να φτιάξει έναν καλύτερο κόσμο, οδηγείται απλώς σε μια διαφορετική μορφή καταπίεσης.

Η ταινία ήταν υποψήφια για το Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ των Καννών το 2003, και απέσπασε δεκάδες βραβεία και διακρίσεις σε όλο το κόσμο. Το θεατρικό κείμενο βασίζεται στην τελική εκδοχή του σεναρίου της ταινίας, με πρόσθετες σκηνές από παλαιότερες εκδοχές του ή σκηνές που παρουσιάστηκαν στην ταινία ως εικόνες χωρίς διάλογο. Η υπόθεση του έργου μας μεταφέρει στην απομονωμένη κωμόπολη «Dogville» όπου καταφθάνει η γοητευτική Γκρέις κυνηγημένη από εγκληματίες. Παρότι η παρουσία της μοιάζει να απειλεί τη φιλήσυχη ζωή των ντόπιων, εκείνοι πείθονται να την προστατέψουν με αντάλλαγμα την εργασία της στις καθημερινές δουλειές τους. Ενώ, όμως, η πόλη δείχνει να την αγκαλιάζει, οι κάτοικοι του «Dogville» δεν θα αργήσουν να αποκαλύψουν το πραγματικό τους πρόσωπο. Αυτό που δεν ξέρουν, είναι ότι η Γκρέις δεν έχει πει ακόμα την τελευταία της λέξη.

Το «Σπιρτόκουτο» στη Στέγη

Σε ένα πολυστυλιστικό μουσικό υπερθέαμα υψηλού ρίσκου μεταμορφώνεται το «Σπιρτόκουτο» του Γιάννη Οικονομίδη στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση (5-22/11). Εννέα μουσικοί, έντεκα ερμηνευτές και πλήθος άλλων συντελεστών μεγεθύνουν την τραγελαφική πραγματικότητα της ελληνικής οικογένειας και, με οδηγό το πρωτότυπο μουσικό έργο των Γιάννη Νιάρρου και Αλέξανδρου Λιβιτσάνου, μας παρουσιάζουν μια καινούρια, αδιανόητη εκδοχή της θρυλικής πρώτης μεγάλου μήκους ταινία του Γιάννη Οικονομίδη (Βραβείο της Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου, 2003).

Το πρώτο πανδημικό lockdown βρήκε τον Γιάννη Νιάρρο και τον συνθέτη Αλέξανδρο Λιβιτσάνο να επιχειρούν να φέρουν σε επαφή τον κόσμο του «Σπιρτόκουτου» με αυτόν του μιούζικαλ. Παρά τον γενικότερο περιορισμό των ημερών, ο Γιάννης Νιάρρος θεώρησε ιδιαίτερα απελευθερωτική τη διαδικασία, «γιατί σε αυτό το εγχείρημα δεν υπάρχει η πιθανότητα λάθους. Είναι όλο “λάθος”, με την έννοια πως δεν υπάρχει πεπατημένη. Νομίζω πως η μουσική μας αντικατοπτρίζει τέλεια τα συναισθήματα που προκαλεί η ταινία και τα διογκώνει. Είναι επική, λαϊκή, βρόμικη, σκοτεινή, ξεκαρδιστική, γελοία, σοβαρή, συγκινητική, ανεβαστική – και στην πραγματικότητα δεν περιγράφεται εύκολα». Το λιμπρέτο υπογράφουν οι Γιάννης Οικονομίδης και Δώρης Αυγερινόπουλος. Παίζουν οι Γιάννης Αναστασάκης, Αγορίτσα Οικονόμου, Μάριος Σαραντίδης, Γιώργος Κατσής, Αποστόλης Ψυχράμης, Νάνσυ Σιδέρη, Δάφνη Δαυίδ, Βασίλης Δημακόπουλος, Δανάη Μουτσοπούλου, Ελένη Μπούκλη και Θεοδοσία Σαββάκη.

«Η Στέλλα με τα κόκκινα γάντια» στο Θέατρο Τέχνης

Στο πλαίσιο του έτους Καμπανέλλη, το Θέατρο Τέχνης, που υπήρξε η πρώτη «στέγη» του μεγάλου θεατρικού συγγραφέα, συμπράττει με το Εθνικό Θέατρο προκειμένου να τιμήσουν από κοινού τη μνήμη του, με ένα εκ νέου ανέβασμα της «Στέλλας με τα κόκκινα γάντια», σε σκηνοθεσία Γιάννου Περλέγκα.

Η πρώτη εκδοχή της παράστασης, λόγω πανδημίας δεν συνάντησε ποτέ ζωντανά το κοινό. Παρουσιάστηκε το 2020 από το Εθνικό Θέατρο διαδικτυακά και για μια μόνο φορά. Φέτος, ο σκηνοθέτης επιχειρεί με μικρή αλλαγή στη διανομή, μια νέα προσέγγιση της παράστασης ειδικά για τη σκηνή της Φρυνίχου (3 Νοεμβρίου – 22 Ιανουαρίου). Το έργο, γραμμένο το 1954, είναι κυρίως γνωστό από την κινηματογραφική του εκδοχή, που σημείωσε τεράστια επιτυχία μέσα από την ταινία του Μιχάλη Κακογιάννη.

Στην παράσταση, η τραγική ερωτική ιστορία διαδραματίζεται μέσα σε έναν κόσμο που με τα ρεμπέτικα τραγούδια και το γλέντι προσπαθεί να αποδράσει από την καταπιεστική καθημερινότητα, τα έμφυλα στερεότυπα και την βαθιά οικονομική κρίση μιας κοινωνίας που αναζητά την ταυτότητά της ενώ παλεύει να ανακάμψει από τα ερείπια του Εμφυλίου.

Παίζουν οι Ανθή Ευστρατιάδου, Σοφία Κόκκαλη, Κατερίνα Λυπηρίδου, Γιάννης Παπαδόπουλος, Γιάννος Περλέγκας, Εύη Σαουλίδου, Θοδωρής Σκυφτούλης, Μιχάλης Τιτόπουλος. Μουσικός επί σκηνής: Στράτος Γκρίντζαλης.

«Τα φώτα της πόλης» στο Εθνικό Θέατρο 

Στη σκηνή «Μαρίκα Κοτοπούλη» στο Rex ανάβουν «Τα φώτα της πόλης» (από 18/11) και η χορογράφος και ηθοποιός Αμάλια Μπένετ σκηνοθετεί και χορογραφεί το εμβληματικό έργο του Τσάρλι Τσάπλιν σε μορφή μιούζικαλ, αξιοποιώντας την πρωτότυπη μουσική σύνθεση του Θοδωρή Οικονόμου και τους στίχους του Σταύρου Σταύρου. Με φόντο το οικονομικό Κραχ της Αμερικής, τα «Φώτα της πόλης», το διαχρονικό και αξεπέραστο αριστούργημα του Τσάρλι Τσάπλιν είναι μια ξεκαρδιστική κωμωδία και ταυτόχρονα μια αστική παραβολή που πραγματεύεται την κοινωνική αδικία, αλλά και την άδολη αγάπη.

Ένα έργο-καθρέφτης της τραχιάς μεσοπολεμικής εποχής που αποθεώνει την ασυμβίβαστη ζωή, την ανιδιοτελή προσφορά και τον έρωτα χωρίς όρια. Η παράσταση διαδραματίζεται στον χώρο ενός κινηματογραφικού στούντιο και ακολουθεί την πλοκή της ταινίας του 1931, όπου ο Τσάρλι Τσάπλιν, ως άνεργος περιπλανώμενος Σαρλώ, ερωτεύεται μια τυφλή ανθοπώλισσα και κάνει τα πάντα προκειμένου να εξασφαλίσει τα χρήματα για την εγχείρηση που θα της χαρίσει την όραση. Ο ρακένδυτος ήρωας αγωνίζεται να επιβιώσει στο βίαιο περιβάλλον του ακραίου οικονομικού φιλελευθερισμού και με όπλο του τον αλτρουισμό και τη γενναιοδωρία, καταφέρνει να προσφέρει στην αγαπημένη του το πολυτιμότερο δώρο.

Παίζουν οι Αλεξάνδρα Αϊδίνη, Σαββίνα Γιαννάτου, Έκτορας Λυγίζος, Κώστας Μπερικόπουλος, Υβόννη Μαλτέζου, Προκόπης Αγαθοκλέους, Γρηγορία Μεθενίτη, Μάριο Μπανούσι, κά. Η παράσταση έχει τη μορφή ενός ιδιότυπου μιούζικαλ, με τη ζωντανή μουσική, τα τραγούδια, τη δράση και την ενέργεια των δημιουργών να συστρατεύονται για να αποτίσουν φόρο τιμής στον ιδιοφυή «μελαγχολικό κλόουν», τον ηρωισμό των απλών ανθρώπων, τις αρχετυπικές αξίες της ζωής.

«Άσπρο Πάτο» στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης

Ο Θοδωρής Αθερίδης σκηνοθετεί στη σκηνή του Ιδρύματος Μιχάλης Κακογιάννης (από 26/10) σε παγκόσμια πρώτη το έργο «Άσπρο Πάτο» («Druk» – «Another round») σε μετάφραση Αντώνη Γαλέου, μεταφέροντας στη θεατρική σκηνή την ομώνυμη κινηματογραφική επιτυχία του Τόμας Βίντεμπεργκ, η οποία απέσπασε το Όσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας το 2021, μεταξύ πολλών άλλων ευρωπαϊκών βραβεύσεων. Ο Νίκος Ορφανός, ο Μιχάλης Ιατρόπουλος, ο Αλέξανδρος Μπαλαμώτης και ο Θάνος Γρίβας που επιλέχθηκε, μετά από ακρόαση, από τον σκηνοθέτη για τον ρόλο που υποδύθηκε ο Μαντς Μίκελσεν, θα πλαισιώσουν την παράσταση.

Στον «Άσπρο Πάτο», μια ομάδα καθηγητών σχολείου, τέσσερις κολλητοί φίλοι, θέλουν να δοκιμάσουν μια καινούργια προσέγγιση στη ζωή και τη δουλειά: αποφασίζουν να πίνουν σταθερά, μόνο τις εργάσιμες ώρες και να διατηρούν ένα ελαφρύ επίπεδο μέθης σε όλη τη διάρκεια της μέρας. Σκοπός τους, ν’ αποδείξουν, όπως ακράδαντα πίστευαν ο Χέμινγουεϊ κι ο Τσώρτσιλ, ότι μια λίγο μεγαλύτερη περιεκτικότητα αλκοόλ στο αίμα, ανοίγει τη σκέψη στον έξω κόσμο, κάνει τα προβλήματα να φαίνονται μικρότερα και αυξάνει τη δημιουργικότητα. Ένα πείραμα που θα αποδειχθεί εξαιρετικά πετυχημένο για μερικούς, αλλά όχι τόσο πετυχημένο για άλλους.

«Θα προσπαθήσω να προβάλω την περιπέτεια τεσσάρων ενηλίκων στην μάταιη προσπάθεια τους να ξαναγίνουν παιδιά» σημειώνει ο Θοδωρής Αθερίδης και προσθέτει: «Ο βασικός σκηνικός χώρος είναι το προαύλιο του σχολείου με στοιχεία “παιδικής χαράς”- τσουλήθρα, τραμπάλα, κούνια, γύρω- γύρω, για να επαληθεύουν με την χρήση τους αυτήν την “επιστροφή στην προηγούμενη ηλικία”. Η διαχείριση της ελευθερίας είναι το δυσκολότερο εγχείρημα στην ζωή των ανθρώπων. Η παραβίαση των κανόνων που οι ίδιοι βάζουν μεταξύ τους είναι το σημείο που η ανωριμότητα κερδίζει κατά κράτος την υπευθυνότητα. Το μεγαλύτερο αγαθό, η ελευθερία καταντά ένα πραγματικό μαρτύριο. Μετά την πρώτη απώλεια τα πράγματα σταδιακά αλλάζουν. Επανέρχεται βιαίως το οριστικό κι αμετάκλητο τέλος του φίλου τους και αφαιρεί τον άμετρο ενθουσιασμό, αλλά όχι και την ελπίδα. Στην πραγματικότητα μετά το τέλμα ξαναρχίζει η επιστροφή προς την ενηλικίωση».

«Θάνατος στη Βενετία» στο Θέατρο Πορεία

Η γεμάτη πάθος νουβέλα που έγραψε ο Τόμας Μαν το 1912, έναν χρόνο μετά τις δικές του διακοπές στη Βενετία, με επιρροές από τον Πλάτωνα, τον Γκαίτε, τον Φρόιντ και τον Νίτσε, ενέπνευσε στον Λουκίνο Βισκόντι την ομώνυμη εμβληματική ταινία του, «Θάνατος στη Βενετία». Το έργο περιγράφει την έλξη του επιτυχημένου ηλικιωμένου συγγραφέα, Άσενμπαχ, προς έναν νεαρό που παραθερίζει στο ίδιο ξενοδοχείο με εκείνον. Στο τέλος αυτής της μοιραίας συνάντησης ο θάνατος έρχεται για να εκπληρώσει ιδανικά έναν έρωτα που βιώθηκε σαν θρησκευτική εμπειρία και για να ανανεώσει την πίστη ότι «η ομορφιά θα νικήσει!».

Η αριστουργηματική νουβέλα έρχεται στο θέατρο Πορεία από τις 28 Φεβρουαρίου 2023 σε διασκευή του ποιητή Στρατή Πασχάλη και με την υπογραφή του Γιώργου Παπαγεωργίου, ενός σκηνοθέτη που έχει ξεχωρίσει για την ενασχόλησή του με τη δραματοποίηση σημαντικών πεζογραφημάτων, τη χειροποίητη σκηνική δραματουργία και τη χρήση της ζωντανής μουσικής και δραματουργίας. Εξελίσσοντας αυτή τη φόρμα, θα επιχειρήσει να δημιουργήσει ένα αισθαντικό ηχητικό περιβάλλον επί σκηνής, το οποίο θα μυήσει τον θεατή στο μυσταγωγικό ταξίδι του Άσενμπαχ και θα τον καταβυθίσει στα μύχια πάθη του. Παίζουν οι Νίκος Χατζόπουλος, Γιάννης Λεάκος, Ορέστης Χαλκιάς, Γρηγορία Μεθενίτη.