Οι γονείς μου ήταν μαθηματικοί. Η μητέρα μου συνέβαλε στη δημιουργία του πρώτου υπολογιστή ενταμιευμένου προγράμματος, του Manchester Mark 1. Μου δίδαξαν ότι ο μοναδικός περιορισμός που έχεις όταν προγραμματίζεις έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή είναι η φαντασία σου. Ο ενθουσιασμός μου για τον πειραματισμό και την αλλαγή με βοήθησε να oικοδομήσω τον Παγκόσμιο Ιστό (World Wide Web).

Ηλπιζα ότι τριάντα χρόνια μετά τη γέννηση του Διαδικτύου, θα το χρησιμοποιούσαμε για να υπηρετήσουμε την ανθρωπότητα. Ηλπιζα ότι προγράμματα, όπως η Wikipedia, το OpenStreet Map, και ο κόσμος του λογισμικού ανοικτής πηγής, θα ήταν τα δημιουργικά εργαλεία που θα κατέκλυζαν το Ιντερνετ.

Η πραγματικότητα, ωστόσο, είναι εξαιρετικά πολυπλοκότερη. Κοινότητες σπαράσσονται από το μίσος, την προκατάληψη και την παραπληροφόρηση που αφθονούν στο Διαδίκτυο. Κακοποιά στοιχεία χρησιμοποιούν τον παγκόσμιο ιστό για να υποκλέψουν ταυτότητες, αθέατοι διώκτες τον χρησιμοποιούν για να παρενοχλήσουν και να κατατρομοκρατήσουν τα θύματά τους, ενώ κακόβουλοι παίκτες, εφαρμόζοντας έξυπνες ψηφιακές τακτικές, υπονομεύουν τη δημοκρατία.

Βρισκόμαστε σε ένα σημείο καμπής. Η αντίδρασή μας σε αυτήν την κακοποίηση, θα καθορίσει κατά πόσον το Διαδίκτυο θα αποτελέσει μία παγκόσμια δύναμη υπέρ του Καλού ή θα μας οδηγήσει σε μία ψηφιακή δυστοπία.

Σίγουρα, ο παγκόσμιος ιστός έχει ανάγκη άμεσης παρέμβασης από όλους εκείνους που κρατούν το μέλλον του στα χέρια τους: τις κυβερνήσεις, που νομοθετούν και ρυθμίζουν, τις επιχειρήσεις που σχεδιάζουν προϊόντα, τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και τους ακτιβιστές, που κάνουν τους ισχυρούς να λογοδοτούν, ακόμα και τους απλούς χρήστες του Διαδικτύου, που αλληλεπιδρούν με άλλους, διαδικτυακά.

Είναι επιτακτικό να υπερκεράσουμε το αδιέξοδο στο οποίο περιήλθαν οι προηγούμενες προσπάθειες επίλυσης των προβλημάτων του Διαδικτύου. Οι κυβερνήσεις οφείλουν να σταματήσουν να επιρρίπτουν τις ευθύνες για αδράνεια στις πλατφόρμες, και οι επιχειρήσεις πρέπει να γίνουν πιο δημιουργικές στη διαμόρφωση των μελλοντικών νομοθετικών ρυθμίσεων, και όχι απλώς να τις απορρίπτουν. Τώρα θα εισάγω μία νέα προσέγγιση για να υπερκεράσουμε το αδιέξοδο: Το Συμβόλαιο για το Διαδίκτυο.

Παγκόσμιο σχέδιο

Πρόκειται για ένα παγκόσμιο σχέδιο όπου περιγράφονται κάποια βήματα για την αποτροπή της εκούσιας κακής χρήσης του Ιντερνετ και των πληροφοριών μας. Παραδείγματος χάρη, το Συμβόλαιο καλεί τις κυβερνήσεις να δημοσιοποιούν τα αρχεία δεδομένων που συγκεντρώνουν, έτσι ώστε να μην μπορούν να αποκρύψουν από τους πολίτες τους με ποιο τρόπο χρησιμοποιούνται τα στοιχεία τους. Εχουμε δικαίωμα να γνωρίζουμε και να αναλάβουμε δράση, αν τα στοιχεία αυτά τα μοιράζονται με εταιρείες.

Το Συμβόλαιο, επίσης, προτείνει μία σειρά από τρόπους για τη βελτίωση του σχεδιασμού των διαφορετικών ιστοσελίδων έτσι ώστε να εξουδετερωθούν τα κίνητρα που επιβραβεύουν την αλίευση «κλικ» ή τη διάδοση της παραπληροφόρησης. Οι στοχευμένες πολιτικές διαφημίσεις επιτρέπουν στα πολιτικά κόμματα να υπονομεύσουν τον διάλογο. Χρειαζόμαστε πλατφόρμες που θα ανοίξουν τα «μαύρα κουτιά τους» και θα εξηγήσουν με σαφήνεια πώς ελαχιστοποιούν ή εξουδετερώνουν τους κινδύνους που εγκυμονούν τα προϊόντα τους για την κοινωνία. Πιστεύω ότι οι κυβερνήσεις οφείλουν να επιβάλουν άμεση απαγόρευση των στοχευμένων πολιτικών διαφημίσεων προκειμένου να ανακτήσουμε την εμπιστοσύνη μας στον δημόσιο διάλογο.

Για να κάνουμε το Ιντερνετ έναν κόσμο στον οποίο αξίζει κανείς να ανήκει, πρέπει όλοι να εφαρμόσουμε το Συμβόλαιο. Ετσι θα δώσουμε τη μάχη μας για το Διαδίκτυο που θέλουμε.

Οι κυβερνήσεις οφείλουν να στηρίξουν τους πολίτες τους στο Διαδίκτυο, διασφαλίζοντας ότι τα δικαιώματά τους προστατεύονται. Οι εταιρείες οφείλουν να δουν πέρα από τα οικονομικά τους αποτελέσματα και να κατανοήσουν ότι η μακροχρόνια επιτυχία προϋποθέτει τη δημιουργία προϊόντων που είναι ωφέλιμα για το κοινωνικό σύνολο, προϊόντα που μπορούν να εμπιστευθούν οι χρήστες.

Η αρχή έγινε

Ηδη, οι κυβερνήσεις κάποιων κρατών (Γαλλία, Γερμανία και Γκάνα) συνυπέγραψαν τις αρχές του Συμβολαίου. Τεχνολογικοί κολοσσοί όπως οι: Google, Facebook, Microsoft και Reddit δεσμεύθηκαν να δραστηριοποιηθούν. Επικυρώνοντας το Συμβόλαιο, κυβερνήσεις και τεχνολογικοί κολοσσοί δεσμεύονται να αναλάβουν δράση σε ένα ευρύ φάσμα θεμάτων. Σίγουρα κάποιες αλλαγές μπορεί να χρειαστούν πολύ χρόνο μέχρι να υλοποιηθούν. Δεν πρέπει κανείς να προσδοκά ότι οι μεγάλες αλλαγές θα συμβούν εν μια νυκτί. Ωστόσο, όλοι μας μπορούμε να παρακολουθούμε την πρόοδο αυτών των προσπαθειών και, στην περίπτωση που αποτύχουν να καταγράψουν πρόοδο, τότε θα πρέπει αυτοί οι φορείς να αφαιρεθούν από τη λίστα των υποστηρικτών του Συμβολαίου.

Ωστόσο, το Συμβόλαιο από μόνο του δεν αρκεί. Το Ιδρυμα Παγκόσμιου Ιστού (World Wide Web Foundation) και οι παγκόσμιοι εταίροι του, συνεργάζονται για να κινητοποιήσουν τους πολίτες όλου του κόσμου. Καθώς η εκλογική αναμέτρηση στις ΗΠΑ πλησιάζει, θα πρέπει όλοι μας να θέσουμε αυτά τα θέματα σε πολιτικούς εκπροσώπους και υποψηφίους.

Αλλωστε, ο καλύτερος τρόπος για να μεταβληθούν οι προτεραιότητες και οι πράξεις των ισχυρών, είναι να ορθώσουν οι πολίτες τη φωνή τους.

Ο κίνδυνος

Την απόλυτη αναγκαιότητα ρύθμισης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, έτσι ώστε να μη μετατραπούν σε όπλα, είχε τονίσει πρόσφατα ο εφευρέτης του παγκόσμιου ιστού, Tim Berners – Lee. Σε συνέντευξη που παραχώρησε στη γερμανική εφημερίδα Handelsblatt, ο Βρετανός επιστήμονας της πληροφορικής είχε τονίσει ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κινδυνεύουν να μετατραπούν σε όπλα και μοναδική πιθανότητα για να αποτραπεί το ενδεχόμενο είναι η αυστηρή ρύθμισή τους από τους αρμόδιους φορείς. «Το γεγονός ότι η δύναμη έχει συγκεντρωθεί στα χέρια τόσο λίγων εταιρειών έχει καταστήσει πιθανή τη μετατροπή του Ιντερνετ σε όπλο», είχε πει. Ο ίδιος εξέφρασε αμφιβολία για το κατά πόσον οι εταιρείες μόνες τους θα καταφέρουν να «αυτορρυθμιστούν».

* Ο κ. Tim Berners – Lee είναι συνιδρυτής του World Wide Web Foundation.