Σε μια Ευρώπη «πεινασμένη για εμβόλια», αλλά και πλούσια σε μετρητά, το κυνήγι για περισσότερες δόσεις έχει οδηγήσει τα κράτη σε συναλλαγές μεταξύ τους, σε σκέψεις για αγορές από Ρωσία και Κίνα, αλλά και σε προτάσεις από μεσάζοντες, που κινούνται στα όρια της απάτης. 

Αυτή την εικόνα μεταφέρει εκτενές ρεπορτάζ των New Υork Times για το ζήτημα των εμβολιασμών κατά της πανδημίας στη Γηραιά Ήπειρο, τονίζοντας ότι εν μέσω της κλιμακούμενης οργής για τις καθυστερήσεις της Ε.Ε., που έχει μείνει πίσω από πολλά άλλα πλούσια κράτη στην κούρσα, πολλά κράτη-μέλη στρέφονται εκτός της κοινής στρατηγικής της Ένωσης, που μέχρι στιγμής αποδεικνύεται ιδιαίτερα ανεπαρκής.

Όπως αναφέρει το δημοσίευμα, η κατάσταση έχει οδηγήσει στην ανάδυση μιας τεράστιας μαύρης – ή τουλάχιστον γκρι – αγοράς, με προσφορές να έρχονται από όλο τον πλανήτη, συχνά σε υπερβολικά υψηλές τιμές. Υποψήφιοι πωλητές, υποστηρίζει η αμερικανική εφημερδία, έχουν προσεγγίσει κυβερνήσεις χωρών, προσφέροντας 460 εκατ. δόσεις, σύμφωνα με την έρευνα του σώματος της Ε.Ε. κατά της διαφθοράς.

Κι ενώ κάποια κράτη δηλώνουν προσηλωμένα στο κοινό σχέδιο προμήθειας των εμβολίων από την Ένωση, ταυτόχρονα επιχειρούν να διαπραγματευτούν απευθείας με τις φαρμακευτικές εταιρείες, κοιτάζοντας παράλληλα και προς την «σκοτεινή» ανοιχτή αγορά, όπου επικρατεί ανασφάλεια, τόσο για τους πωλητές, όσο και για τα ίδια τα προϊόντα. Μάλιστα, συνεχίζει το δημοσίευμα, κάποιες χώρες συμφώνησαν σε εκατέρωθεν ανταλλαγές εμβολίων και «μερικές εξ αυτών έχουν ήδη πολλούς λόγους να μετανιώνουν».

Μέχρι στιγμής, σχεδόν 5% των Ευρωπαίων έχουν λάβει τουλάχιστον μια δόση των εμβολίων. Αντίθετα, οι ΗΠΑ κινούνται στο 14%, η Βρετανία στο 27% και το Ισραήλ, που σταθερά προπορεύεται σε παγκόσμιο επίπεδο, στο 53%, σύμφωνα με στοιχεία από τη βάση δεδομένων Our World in Data, αλλά και κυβερνήσεις.

Η αργοπορία έχει μετατρέψει σε τοξικό πεδίο την «πολιτική των εμβολιασμών». Ειδικά από τη στιγμή που ένα πρώην μέλος της Ε.Ε., που αποχώρησε οικειοθελώς, η Βρετανία, βρίσκεται πολύ μπροστά, προχωρώντας σε σχέδια ανοίγματος της χώρας, αντίθετα με τις κοινωνίες των κρατών της Ένωσης, που παραμένουν σε καθεστώς σκληρών lockdown, υπό την κλιμακούμενη απειλή των μεταλλάξεων, αλλά και τις οικονομίες τους να βυθίζονται σε ολοένα και βαθύτερη ύφεση.

Τους τελευταίους μήνες του 2020, συνεχίζουν οι NYT, αρκετές χώρες επέλεξαν να παραιτηθούν από τα μερίδια που τους αναλογούσαν με βάση το πλήθος των εμβολίων που αγοράστηκαν από την ΕΕ.

Μεγάλο μέρος αυτής της εικόνας, αφορούσε λιγότερο εύπορες χώρες, με ασθενέστερες υποδομές και δυσπρόσιτους πληθυσμούς, πουλώντας τα μερίδιά εμβολίων από την Pfizer-BioNTech και τη Moderna που απαιτούν αποθήκευση υπερψύξης και στρεφόμενες στο φθηνότερο εμβόλιο της AstraZeneca.

Και τότε, ήρθε το ζήτημα των περικοπών από την αγγλο-σουηδική εταιρεία για να διογκώσει τα προβλήματα, από κοινού με τις αμφιβολίες που έχουν εκφραστεί σχετικά με την αποτελεσματικότητά του εμβολίου της στους γηραιότερους πληθυσμούς.

Κάθε απόφαση οποιουδήποτε κράτους να «αφήσει» δόσεις, ισοδυναμεί με πολιτικό δυναμίτη και οι κατηγορίες ξεκίνησαν, σημειώνουν οι NYT, παραθέτοντας το παράδειγμα της Πολωνίας. Η Βαρσοβία εγκατέλειψε ένα κομμάτι των ακριβών δόσεων της Moderna που της αναλογούσε και αναμενόταν στα τέλη του τρέχοντος έτους, θεωρώντας ότι δεν θα έρθει αρκετά σύντομα για να κάνει μεγάλη διαφορά, δεδομένου ότι ανέμενε έως τότε αρκετές παραδόσεις της AstraZeneca και ενδεχομένως της Johnson & Johnson.

«Δεν θα εγκατέλειπα ποτέ την αγορά εμβολίων που είναι ασφαλή και αποτελεσματικά», υπογραμμίζει, ωστόσο, επικριτικά, στο αμερικανό μέσο ο Αντρέι Χαλίτσκι, Πολωνός ευρωβουλευτής. «Ως πρώην υπουργός μπορώ να σας πω ότι κατά τη γνώμη μου αυτό είναι μια εγκληματική πράξη, μια αθέτηση υποχρέωσης».

Την ίδια ώρα, Γερμανός αξιωματούχος έλεγε ότι το Βερολίνο έχει εξασφαλίσει 50 εκατ. δόσεις της Moderna, πολύ περισσότερες από την αναλογία που αντιστοιχούσε στη Γερμανία βάσει πληθυσμού. Ευρωπαίοι αξιωματούχοι επιβεβαίωσαν πως η Γερμανία έλαβε «τουλάχιστον μερικές» από τις επιπλέον δόσεις από άλλα κράτη-μέλη.

Παράλληλα, το Βερολίνο εξασφάλισε και μια αμφιλεγόμενη παράπλευρη συμφωνία με τις Pfizer και BioNTech, για 30 εκατ. πρόσθετες δόσεις, με ορίζοντα παραλαβής αργότερα εντός τους 2021, προκαλώντας οργή εντός της Ε.Ε., καθώς στα μάτια των περισσοτέρων, η πλουσιότερη χώρα της Ενωσης, ενώ οδηγεί το μπλοκ σε συλλογική στρατηγική προμηθειών, την ίδια ώρα, δρα κατά μόνας. Φόβος των Βρυξελλών, όπως αναφέρεται, είναι ότι ανάλογες συμφωνίες θα μπορούσαν να υπονομεύσουν τη συλλογική αγοραστική δύναμη της Ε.Ε., διαταράσσοντας το χρονοδιάγραμμα των παραλαβών για το σύνολο των 27 κρατών – μελών.

Διαφοροποιήσεις έχουν καταγραφεί και από άλλες χώρες. Η Ολλανδία έχει εξασφαλίσει από έτερα κράτη-μέλη 600.000 δόσεις της Pfizer. Η Γαλλία δεν έχει δημοσιοποιήσει πιθανές συμφωνίες, ωστόσο ο πρωθυπουργός Καστέξ ξεκαθάρισε πως η οδηγία του Παρισιού είναι σαφής: «αν υπάρχουν διαθέσιμες δόσεις, θα τις αγοράσουμε αμέσως».

Η Ουγγαρία, από την πλευρά της, μονομερώς ενέκρινε και αγόρασε ρωσικά και κινεζικά εμβόλια, ενώ το ίδιο σκέφτονται Κροατία και Τσεχία, με τον πρωθυπουργό της τελευταίας, μάλιστα, Αντρέι Μπάμπις να τονίζει ότι έχει δεχθεί προτάσεις από πωλητές στο Ντουμπάι και άλλες περιοχές. Μάλιστα, σύμφωνα με τους NYT, ανάλογες προτάσεις έχουν φτάσει στα γραφεία αξιωματούχων και σε άλλες χώρες, μεταξύ τους και η Ελλάδα.

The New York Times