«Στον φωταγωγό, σε ένα μακρόστενο δωμάτιο με νεροχύτη και δύο μάτια με γκάζι, είχαν τοποθετηθεί δύο μεταλλικά νοσοκομειακά κρεβάτια, όπου κουβαλούσαν –χωρίς φορείο– τις γυναίκες από το δωμάτιο όπου γίνονταν οι αμβλώσεις και τις άφηναν εκεί μέχρι να ξυπνήσουν εντελώς από τη νάρκωση· τότε δεν γινόταν προεγχειρητικός έλεγχος, πολλές δεν γνώριζαν καν ότι έπρεπε να προσέλθουν νηστικές, με αποτέλεσμα να κάνουν κατά την ανάνηψη εμετό με κίνδυνο να πνιγούν».

Η υποτυπώδης αυτή αίθουσα ανάνηψης στο ιατρείο του πατέρα της, στα Εξάρχεια, χαράχθηκε ανεξίτηλα στη μνήμη της κόρης του, Ελένης Τζαχρήστα. Με μια θαρραλέα ανάρτηση στο Facebook η κ. Τζαχρήστα, γυναικολόγος και η ίδια σήμερα, μας θυμίζει πώς ήταν η ζωή των γυναικών στην Ελλάδα, προτού νομιμοποιηθούν οι αμβλώσεις το 1986.

«Ήταν η “χρυσή εποχή” για τους γυναικολόγους, αλλά όχι για τις γυναίκες», λέει η κ. Τζαχρήστα στην «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ», «οι αμβλώσεις αποτελούσαν το ’60 και το ’70 το βασικό μέσο αντισύλληψης, μετά το “μέτρημα” και το “τράβηγμα”». Τα μέσα στα ιδιωτικά ιατρεία της εποχής ήταν περιορισμένα, «η αποστείρωση –αρχικά πλύσιμο των εργαλείων με οινόπνευμα και φωτιά σε ειδικά μεταλλικά σκεύη, αργότερα ξηρός κλίβανος–, η νάρκωση – ενδοφλέβια πεντοθάλη με μεταλλική σύριγγα καρφωμένη στη φλέβα καθ’ όλη τη διάρκεια της επέμβασης».

Σε ρόλο αναισθησιολόγου ήταν «η κυρία Σοφία, πρακτική νοσοκόμα, γραμματέας και βοηθός του μαιευτήρα/αναισθησιολόγου». Πέρα, όμως, από τα πρακτικά καθήκοντα «παρείχε και ψυχολογική υποστήριξη και παρηγοριά σε απελπισμένες και καραβοτσακισμένες ασθενείς – ήταν καλός άνθρωπος».

Μπορεί οι αμβλώσεις να μην καταγράφονταν, αλλά ο αριθμός τους ήταν τεράστιος. «Το να γίνουν σε ένα απόγευμα επτά αμβλώσεις ήταν κάτι συνηθισμένο», τονίζει η ίδια, «οι γυναικολόγοι της εποχής υπολόγιζαν ότι για κάθε έναν τοκετό που αναλάμβαναν αντιστοιχούσαν και δύο εκτρώσεις».

Θυμάται ακόμη την αγωνία του πατέρα της, που επέστρεφε σπίτι με πονοκέφαλο. «Είχε πολύ άγχος, όχι βέβαια μήπως τον καταγγείλουν, αφού ήταν κοινό μυστικό οι αμβλώσεις στα ιατρεία, αλλά μήπως προκύψει κάποια επιπλοκή – κάτι που ευτυχώς δεν συνέβη ποτέ».

«Οι γυναικολόγοι της εποχής υπολόγιζαν ότι για κάθε έναν τοκετό που αναλάμβαναν αντιστοιχούσαν δύο εκτρώσεις»

Οι γυναίκες, όπως και οι σύζυγοι, τον αγαπούσαν και τον εκτιμούσαν. «Ποτέ δεν άκουσα τον πατέρα μου να ξεστομίζει κάτι υποτιμητικό για ασθενή του». Αλλωστε, στεκόταν ως σύμμαχός τους σε όποια απόφαση λάμβαναν –είτε δηλαδή μπορούσαν να κρατήσουν το παιδί και να κάνουν οικογένεια είτε όχι– χωρίς να τις κρίνει. «Πολύ συχνά ήταν ανήλικες ή ανύπαντρες γυναίκες, κορίτσια από την επαρχία που έρχονταν αυθημερόν Αθήνα για τον λόγο αυτό». Ως έφηβη η ίδια γνώριζε ότι μεταξύ άλλων ιατρικών πράξεων ο πατέρας της αναλάμβανε και αμβλώσεις, «η ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη με όλες τις επιπτώσεις της αποτέλεσαν τη δική μου σεξουαλική διαπαιδαγώγηση».

Ο πατέρας της όπως και η βοηθός του έβγαζαν από το αδιέξοδο πολλές γυναίκες, έχοντας επίγνωση της ευθύνης τους. «Οταν νομιμοποιήθηκε η άμβλωση, ο πατέρας μου ένιωσε μεγάλη ανακούφιση», απαντά στο εύλογο ερώτημα, «νομίζω ότι θα τον σόκαρε η τωρινή δικαστική απόφαση στις ΗΠΑ».

Βέβαια, «αν ζούσε, θα δίσταζα να μιλήσω δημόσια για το θέμα, το οποίο, ακόμη και σήμερα που οι αμβλώσεις είναι νόμιμες, παραμένει ταμπού». Με αφορμή το εξομολογητικό της κείμενο πολλές γυναίκες επικοινώνησαν μαζί της: μεγαλύτερες που μοιράστηκαν το βίωμά τους και νεότερες που εξέφρασαν την έκπληξή τους για τα όσα συνέβαιναν όχι και τόσο παλιά στη χώρα μας.

«Χάνουν τον λογαριασμό»

«Συχνά, ασθενείς άνω των 70 ετών, όταν μου δίνουν το ιστορικό τους κάνουν λόγο για δεκάδες εκτρώσεις, χάνουν και οι ίδιες ακόμη τον λογαριασμό». Ωστόσο, συνομιλώντας και με νεότερες, διαπιστώνει ότι οι γνώσεις τους γύρω από την αντισύλληψη παραμένουν λίγες, γι’ αυτό και σήμερα ο αριθμός των αμβλώσεων παραμένει υψηλός. «Δεν έχουμε επίσημα καταγεγραμμένα στοιχεία, καθώς πάρα πολλές φορές “περνούν” στο σύστημα ως παλίνδρομες κυήσεις», εξηγεί, «ένας από τους λόγους είναι ότι η αποζημίωση που δίνει ο ΕΟΠΥΥ στις ιδιωτικές κλινικές για τις παλίνδρομες είναι υψηλότερη από εκείνη για τις αμβλώσεις». Η ίδια έχει προσπαθήσει να διερευνήσει το εν λόγω παράδοξο, αποστέλλοντας ερωτήματα στον ΕΟΠΥΥ, τα οποία έως τώρα δεν έχουν απαντηθεί.

«Ολοι, ανεξαρτήτως ιδεολογίας, συμφωνούμε ότι πρέπει να μειωθούν οι αμβλώσεις. Για να επιτευχθεί αυτό χρειάζεται να ενταχθεί η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση από μικρές τάξεις στο σχολείο και επιπλέον το κράτος να παρέχει δωρεάν τα μέσα αντισύλληψης» και καταλήγει: «Η δυσάρεστη αυτή εξέλιξη στις ΗΠΑ ας γίνει αφορμή να αναλογιστούμε πώς μπορούμε να βελτιώσουμε έτι περαιτέρω την ποιότητα ζωής των γυναικών στην Ελλάδα, ιδίως των πιο ευάλωτων οικονομικά».

Ιωάννα Φωτιάδη-kathimerini.gr