100 χρόνια συμπληρώνονται τον Οκτώβριο από τη δημιουργία του Ηρακλή Πουαρό, ενός από τους διασημότερους ήρωες της αστυνομικής λογοτεχνίας.

«Το ύψος του μόλις ξεπερνούσε το 1,60, όμως, η κορμοστασιά του απέπνεε μεγαλοπρέπεια. Το σχήμα του κεφαλιού του ήταν ακριβώς σαν αυγό… Το μουστάκι του ήταν άκαμπτο και τσιγκελωτό». Με αυτή την περιγραφή εισάγει η Αγκάθα Κρίστι τον διάσημο ήρωα Ηρακλή Πουαρό τον Οκτώβριο του 1920 στο πρώτο της μυθιστόρημα με τίτλο «Η μυστηριώδης υπόθεση στο Στάιλς».

Παρόλο που η Αγκάθα Κρίστι ξεκίνησε να γράφει το εν λόγω μυθιστόρημα το 1916 σε ηλικία 25 ετών το συγγραφικό της ντεμπούτο πραγματοποιήθηκε 4 χρόνια αργότερα, όταν επιτέλους βρέθηκε εκδότης. Το μυθιστόρημα ολοκληρώθηκε κατά τη διάρκεια του πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, τότε που η συγγραφέας εργαζόταν στον Ερυθρό Σταυρό κι ο άντρας της πολεμούσε στη Γαλλία. 

Η πρώτη υπόθεση 

Οι περιπέτειες του διάσημου ντετέκτιβ ξεκίνησαν, όταν ο συνταξιούχος Βέλγος αστυνομικός εγκατέλειψε την πατρίδα του, που έχει μετατραπεί σε εμπόλεμη ζώνη, και εγκαταστάθηκε σε ένα ήσυχο χωριό της Αγγλίας. Εκεί ξανασμίγει τυχαία με τον φίλο του Κάπτεν Χέιστινγκς και αναλαμβάνει την έρευνα για τη δολοφονία μιας πλούσιας, ηλικιωμένης και πρόσφατα παντρεμένης κυρίας.

Ο πρώτος κανόνας του ντετέκτιβ Πουαρό είναι να μη δίνει τόση πολλή σημασία στα στοιχεία που μοιάζουν εκ πρώτης όψεως ενοχοποιητικά. Συγκεκριμένα στην υπόθεση Στάιλς βρίσκονται παντού τέτοια στοιχεία, όπως για παράδειγμα, μία ψεύτικη γενειάδα κι ένα σπασμένο φλιτζάνι.

«Η απλούστερη εξήγηση είναι πάντα η πιο πιθανή» λέει, ωστόσο, ο ίδιος και πράγματι το μόνο που χρειάζεται για να βρεθεί η λύση είναι «τα μικρά γκρι κύτταρα», η φοβερή μνήμη και η αύρα που διαθέτει. Στις περισσότερες υποθέσεις που αναλαμβάνει ο Βέλγος ντετέκτιβ, τα φαινομενικά αδιάφορα στοιχεία ενδέχεται να αποδειχτούν ζωτικής σημασίας, λόγου χάρη ένας εμπρησμός σε μία καυτή καλοκαιρινή μέρα, το νερό στη μπανιέρα που τρέχει σε μια ασυνήθιστη ώρα ή ένα σχόλιο για ένα τσίμπημα σφήκας. Με άλλα λόγια, η λύση θα μπορούσε να βρίσκεται οπουδήποτε και κυρίως πίσω από κάτι το αδιάφορο, το καθημερινό-κάτι που δεν θα κινούσε με τίποτα υποψίες. 

Το «κυνήγι» της τάξης είναι για τον Πουαρό αυτοσκοπός τόσο στην επαγγελματική όσο και στην προσωπική του ζωή. Χάρη στο κοφτερό μυαλό και την έκκεντρη ματιά του, που αποσκοπεί στη λεπτομέρεια ,όχι μόνο επιτυγχάνεται η τάξη αλλά ταυτόχρονα αποδεικνύεται ότι είναι «πιθανώς ο καλύτερος ντετέκτιβ στον κόσμο», όπως αυτοαποκαλείται κι ο ίδιος με την αυτοπεποίθηση να είναι κύριο γνώρισμα της προσωπικότητάς του. 

Ο καλύτερος ντετέκτιβ στον κόσμο

Το 1920 η υπόθεση Στάιλς μετέτρεψε τον μικρόσωμο πρώην αστυνομικό από το Βέλγιο σε διασημότητα. Σε μια περίοδο ανακατατάξεων για τη Βρετανία, εν μέσω της ταχείας αστικοποίησης και με τις συνέπειες του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου να είναι ακόμη φανερές, η έλευση του Πουαρό ήρθε σε μια τέλεια χρονικά στιγμή. Ακριβώς γιατί, η «γέννηση» ενός πρόσφυγα ντετέκτιβ με τα γνωρίσματα του Πουαρό κατόρθωσε να δημιουργήσει ένα ιδιαίτερο δέσιμο ανάμεσα στον κεντρικό χαρακτήρα και τους αναγνώστες.

Το στοιχείο που ένωνε τον Πουαρό με τον αναγνώστη ήταν εκείνο της απόστασης. Συγκεκριμένα τόσο ο πρωταγωνιστής όσο και το αναγνωστικό κοινό γνώριζαν ελάχιστες πληροφορίες για το εκάστοτε έγκλημα. Ως αποτέλεσμα, στα μυθιστορήματα της Αγκάθα Κρίστι ο αναγνώστης καλείται να αναλάβει τον ρόλο του «δόκτορα Γουάτσον» δίπλα στον «Σέρλοκ Χόλμς» του Πουαρό και να εξιχνιάσουν μαζί το έγκλημα.

Από την επαρχιακή Αγγλία στο Οριάν Εξπρές κι από τον ποταμό Νείλο πίσω στα σοκάκια του Λονδίνου οι φόνοι αποτελούσαν μέρος της καθημερινότητας του Πουαρό. Ωστόσο, αν και συχνά έκανε λάθη, γεγονός που αποδεικνύει την ανθρώπινη υπόστασή του, πάντα στο τέλος έβρισκε τον ένοχο.

Λαμβάνοντας υπόψη όλους τους τσακωμούς και τις δολοφονίες μεταξύ συζύγων με τους οποίους είχε έρθει σε επαφή στις εκάστοτε υποθέσεις του, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός πως δεν είχε χρόνο για έρωτες. Αντιθέτως, απόλυτα συμφιλιωμένος με την ιδέα της εργένικης ζωής είχε στενούς συνεργάτες και φίλους που τον περιτριγύριζαν διαρκώς, όπως ο Χέιστινγκς, η γραμματέας του μις Λέμον και ο επιθεωρητή Τζαπ.

Από το Βιβλίο στην Οθόνη 

Ο μύθος του Ηρακλή Πουαρό, έχοντας δώσει στην Αγκάθα Κρίστι τον τίτλο της μυθιστοριογράφου με τις μεγαλύτερες πωλήσεις παγκοσμίως, δεν άργησε να ζωντανέψει και στην μεγάλη οθόνη .

Ειδικότερα, στην ταινία «Έγκλημα στο Οριάν Εξπρές (1974) του Σίντνεϊ Λουμέτ ο Άλμπερτ Φίνεϊ ήταν υποψήφιος για Όσκαρ για την εμβληματική του ερμηνεία ως Ηρακλής Πουαρό. Ο χαρακτηριστικός τρόπος που ο Φίνεϊ υποδύθηκε τον Βέλγο ντετέκτιβ κάνει την ερμηνεία του αλησμόνητη με απόλυτο σεβασμό στον θρύλο του Πουαρό.

Επίσης, οι ερμηνείες των Τσαρλς Λότον και σερ Πίτερ Ουστίνοφ είναι κι αυτές αξιομνημόνευτες. Ωστόσο, εκείνος που κλέβει την παράσταση ως Ηρακλής Πουαρό είναι ο Ντέιβιντ Σουσέ , ο οποίος είναι ο μακροβιότερος Πουαρό(1989-2013) και καταφέρνει να ενσαρκώσει τον χαρακτήρα με όλες του τις ιδιομορφίες στην βρετανική τηλεοπτική σειρά του ITV. 

Παρά την εκκεντρότητά του ο Πουαρό παραμένει ένας από τους πιο αγαπημένους χαρακτήρες της αστυνομικής Λογοτεχνίας. Είναι πομπώδης, κυνικός και κάποιες φορές λίγο ενοχλητικός, όμως, προικισμένος με ενσυναίσθηση και ισχυρή κατανόηση της ανθρώπινης φύσης. Όπως σχολιάζει ο Χέιστινγκς, «βρίσκω ότι υπάρχει μια μέθοδος στην τρέλα του». Το ίδιο φαίνεται να πιστεύουν και οι αναγνώστες του, οι οποίοι τον έχουν απολαύσει σε πάνω από 33 μυθιστορήματα και 59 διηγήματα. 

Το κύκνειο άσμα

Το τελευταίο μυθιστόρημα της Αγκάθα Κρίστι στο οποίο πρωταγωνιστεί ο Πουαρό γράφτηκε κατά τη διάρκεια του δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου και δημοσιεύτηκε το 1975 με τον τίτλο «Αυλαία». 

Φημολογείται πως η Κρίστι βαρέθηκε τον χαρακτήρα και πως γι’ αυτό «τον σκότωσε» στο μυθιστόρημα του 1975 αποδεικνύοντας πως κανένας χαρακτήρας δεν είναι άτρωτος . Αξίζει να σημειωθεί πως οι New York Times, όταν δημοσιεύθηκε η «Αυλαία», χάρισαν μια θέση στο πρωτοσέλιδο τους με την νεκρολογία του χαρακτήρα.

Ωστόσο, η αγανάκτηση αυτή της συγγραφέως με τον ήρωα δεν φαίνεται να συμβαδίζει με τα συναισθήματα που έχει το κοινό για αυτόν, καθώς τα βιβλία στα οποία πρωταγωνιστεί ο Πουαρό πωλούνται ασταμάτητα μέχρι σήμερα, ενώ οι ταινίες που αφηγούνται τις ιστορίες του σπάνε τα ταμεία παγκοσμίως.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η πρόσφατη κινηματογραφική μεταφορά του μυθιστορήματος « Έγκλημα στο Οριάν Εξπρές» (2017) με σκηνοθέτη και πρωταγωνιστή τον Κένεθ Μπράνα, ενώ το φθινόπωρο αναμένεται να προβληθεί και το «Έγκλημα στο Νείλο» με πρωταγωνιστή και σκηνοθέτη τον ίδιο. Επιπρόσθετα σχετικά με την λογοτεχνία, το 2014 ο αγαπημένος ντετέκτιβ επέστρεψε σε νέες περιπέτειες από την συγγραφέα Σόφι Χάνα.

Καθώς ο Ηρακλής Πουαρό κλείνει τα 100, συνεχίζει να παραμένει σύγχρονος και να μιλάει στις καρδιές των αναγνωστών ακόμη και σήμερα. Από την υπόθεση Στάιλς μέχρι την « Αυλαία» του ο εκκεντρικός ντετέκτιβ συνεχίζει να κρατά απασχολημένα όχι μόνο τα δικά του «μικρά γκρι κύτταρά» αλλά και των αναγνωστών. Παράλληλα, με το μοναδικό ύφος και τις πρωτότυπες ατάκες του κατορθώνει να κατακτήσει τις καρδιές όλων μέσα από ιστορίες στις οποίες η φιλία, η πίστη και η τάξη είναι τα κλειδιά για μια ευτυχισμένη ζωή.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΒΗΜΑ