Φιλόδοξοι στόχοι και πικρή πραγματικότητα, πέντε χρόνια μετά το Παρίσι

Ας υποθέσουμε ότι για ιατρικούς λόγους είναι απολύτως απαραίτητο να χάσετε από δέκα έως δεκαπέντε κιλά μέσα σε ένα χρόνο. Ο στόχος είναι δύσκολος, αλλά όχι ανέφικτος. Σε μια μεγάλη τελετή στο Παρίσι, ανακοινώνετε ότι υιοθετείτε τον στόχο και για να τον πετύχετε θα περπατάτε κάθε μέρα 20 λεπτά γύρω από το σπίτι σας και θα τρώτε δυόμισι γλυκά αντί για τρία.

Καταχειροκροτείστε, γιατί έως τότε δεν είχατε καν στόχους, αλλά όλοι καταλαβαίνουν ότι δεν θα καταφέρετε και πολλά. Στα ψιλά γράμματα της συμφωνίας που υπογράψατε αναφέρεται ότι σε τακτά χρονικά διαστήματα θα εξετάζετε τις δεσμεύσεις ώστε, αν είναι ανεπαρκείς, να τις αναθεωρείτε προς το αυστηρότερο. Οταν φτάνει η ώρα της πρώτης αναθεώρησης, έχετε πάρει κιλά αντί να χάσετε, ενώ μια πανδημία κορωνοϊού έχει πλήξει τον πλανήτη. Ετσι οι ανακοινώσεις πρέπει να γίνουν διαδικτυακά, κάτι που δεν θα σας εμπόδιζε να δεσμευθείτε ότι θα ξεκινήσετε πραγματική δίαιτα και ότι θα γυμνάζεστε περισσότερο – αν, φυσικά, είχατε τέτοια πρόθεση. Από την πρώτη ανακοίνωση στο Παρίσι έχουν μεσολαβήσει νέες ιατρικές εξετάσεις, που δεν αφήνουν καμία αμφιβολία ότι ο στόχος σας πρέπει να είναι τα πλην 15 και όχι τα πλην 10 κιλά, ενώ οι καταστροφικές συνέπειες της αδράνειάς σας είναι ήδη ορατές διά γυμνού οφθαλμού και τα παιδιά σας φωνάζουν με όλη τους τη δύναμη να κάνετε κάτι.

Κάπου εδώ βρισκόμαστε, πέντε χρόνια μετά τη Συμφωνία του Παρισιού για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, σε πολύ χειρότερη μοίρα από ό,τι όταν υπεγράφη η συμφωνία, τον Δεκέμβριο του 2015, και με τον στόχο του 1,5 βαθμού Kελσίου να μην ταιριάζει με τις πολιτικές δεσμεύσεις που έχουν αναλάβει οι 198 χώρες που έβαλαν την υπογραφή τους σε αυτή. Στη διαδικτυακή σύνοδο της περασμένης εβδομάδας, ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες θύμισε τα δεδομένα αυτά και κάλεσε τους ηγέτες όλου του κόσμου να κηρύξουν κατάσταση κλιματικής εκτάκτου ανάγκης.

Τριάντα οκτώ κράτη, μεταξύ αυτών χώρες με υψηλούς ρύπους κατά κεφαλήν, όπως η Βρετανία, ο Καναδάς και η Ιαπωνία, το έχουν ήδη κάνει, ενώ πολλές χώρες ετοιμάζουν νόμους για το κλίμα και υπόσχονται οικονομίες μηδενικών ρύπων έως το 2050. Αλλες, όπως η Ρωσία, η Σαουδική Αραβία, η Αυστραλία, η Βραζιλία και το Μεξικό, δεν εκπροσωπήθηκαν στη σύνοδο διότι δεν ήταν σε θέση να αναλάβουν δεσμεύσεις. Απούσες ήταν και οι Ηνωμένες Πολιτείες του Ντόναλντ Τραμπ, ενώ η Ινδία του Ναρέντρα Μόντι, η δεύτερη πολυπληθέστερη χώρα του κόσμου, εκπροσωπήθηκε μεν αλλά απέφυγε να προχωρήσει σε συγκεκριμένες εξαγγελίες, υποσχόμενη μόνον ότι θα εκπλήξει τους πάντες.

Στα θετικά της υπόθεσης είναι ότι οι θεμελιώδεις παράμετροι που θα επέτρεπαν την ενεργειακή μετάβαση είναι όλο και πιο ώριμες, όπως έχει δείξει η δραματική πτώση του κόστους της ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Ο κρίκος που απουσιάζει για τη σταθερότητα του δικτύου, η αποθήκευση (μπαταρίες, αντλησιοταμίευση) μεγάλης κλίμακας, είναι και αυτός προ των πυλών, με αποτέλεσμα να είναι εφικτή στο ορατό μέλλον η σχεδόν πλήρης μετάβαση της ηλεκτροδότησης σε καθαρές πηγές ενέργειας.

Αυτό, σε συνδυασμό με τον εξηλεκτρισμό κλάδων που τώρα χρησιμοποιούν ορυκτά καύσιμα (μεταφορές, ψύξη/θέρμανση, ακτοπλοΐα) και την εξοικονόμηση ενέργειας στον κτιριακό τομέα και στον τομέα των μεταφορών, θα οδηγούσε στο συμπέρασμα ότι υπάρχει τρόπος να αποφύγουμε τα χειρότερα.

Ενεργειακό… φαστ φουντ

Το ότι υπάρχει τρόπος, όμως, δεν σημαίνει ότι θα τον ακολουθήσουμε, όπως το ότι έχουμε την επιλογή (και την απόλυτη ανάγκη) μιας υγιεινής δίαιτας δεν θα ωθήσει αυτομάτως τις εταιρείες που εμπορεύονται διαφόρων ειδών διατροφικά σκουπίδια να αποσυρθούν από το προσκήνιο. Στον ενεργειακό τομέα, το ανάλογο των φαστ φουντ που προσπαθούν να επανεφεύρουν τον εαυτό τους «πρασινίζοντας» το μενού είναι οι εταιρείες ορυκτών καυσίμων, που σερβίρουν φυσικό αέριο, υδρογόνο και «γαλάζια» αμμωνία.

Το υδρογόνο εκρήγνυται πολύ πιο εύκολα από το φυσικό αέριο και τα τεχνικά ζητήματα της αποθήκευσης και χρήσης του ως καυσίμου με λογικό κόστος δεν έχουν λυθεί, παρά τα τριάντα χρόνια ερευνών, ενώ η αμμωνία είναι τοξικό αέριο και αποτελεί το αντίθετο μιας «καθαρής» λύσης.

Πίσω από την ευρωπαϊκή Συμμαχία του Υδρογόνου βρίσκονται όλες οι μεγάλες εταιρείες ορυκτών καυσίμων (το 99% του υδρογόνου σήμερα παράγεται από ορυκτά καύσιμα και αυτό δεν θα αλλάξει σύντομα), ενώ ο βασικός υπέρμαχος της αμμωνίας ως ενεργειακής λύσης είναι η Σαουδική Αραβία. Αυτό δεν σημαίνει ότι τα εναλλακτικά καύσιμα δεν θα παίξουν ρόλο, ίσως, κάποτε, στην ενεργειακή μετάβαση – σημαίνει όμως ότι αυτή τη στιγμή, ο βασικός λόγος για τον οποίο προβάλλονται ως λύσεις στην κλιματική κρίση είναι γιατί «πρασινίζουν» τις υποδομές του φυσικού αερίου, με την υπόσχεση ότι θα μπορούσαν να τις χρησιμοποιήσουν, σε περιορισμένο ποσοστό και αφού αυτές αναβαθμιστούν. Κάπως έτσι, με τις καλύτερες προθέσεις, ο στόχος παύει να είναι η διάσωση του πλανήτη και μετατρέπεται στη διάσωση αυτών που τόσες δεκαετίες τον καταστρέφουν.

Πρωτοποριακές αποφάσεις στη Γαλλία

Στην κλίμακα των οικιακών υποδομών, η θέση του φυσικού αερίου αμφισβητείται ευθέως από τον νέο οικοδομικό κανονισμό της Γαλλίας, ο οποίος θέτει τόσο αυστηρούς όρους για εκπομπές ρύπων από τα κτίρια, που ουσιαστικά απαγορεύει τους καυστήρες φυσικού αερίου από το 2021 στις κατοικίες και από το 2024 στα συγκροτήματα διαμερισμάτων. Παράλληλα, την περασμένη Δευτέρα, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν ανακοίνωσε ότι θα φέρει σε δημοψήφισμα την αναθεώρηση του πρώτου άρθρου του γαλλικού συντάγματος, ώστε να προστεθεί η φράση «Η Γαλλική Δημοκρατία εγγυάται την προστασία της βιοποικιλότητας και του περιβάλλοντος και μάχεται κατά της αποσταθεροποίησης του κλίματος». Θα μπορούσε κανείς να μιλήσει για συμβολική νίκη, την ώρα που ο Μακρόν απέρριψε άλλες, απτές παρεμβάσεις για τη μείωση των ρύπων· όμως, όπως επισημαίνει η εφημερίδα «Λε Μοντ», η μετατροπή της προστασίας του κλίματος σε συνταγματικά προστατευμένο αγαθό μπορεί να καθοδηγήσει τις μελλοντικές αποφάσεις του συνταγματικού δικαστηρίου.

Ευρυδίκη Μπερσή – kathimerini.gr